Ehl-i Sünnet ve Şîa Hadîs Kaynaklarında Zeynelâbidîn Ali B. Hüseyin ve Rivâyetleri

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 21 - 43, 15.06.2020

Hasan Yerkazan

https://doi.org/10.46595/jad.734280

Öz

Zeynelâbidîn Ali b. Hüseyin, İslâm tarihinin en trajik olaylarından biri olan Kerbelâ hâdisesine şahitlik etmiş ve bu elim faciadan sağ kurtularak Ehl-i beytin maddî ve manevî mirasını sonraki nesillere aktarmış bir şahsiyettir. Yaşamış olduğu sıkıntılar ona büyük tecrübeler kazandırmış, hayatını pasif görünümlü aktif bir mücadele içerisinde sürdürmüştür. Siyasî çekişmelerden uzak durarak ilim ve ibâdet eksenli bir hayat yaşamıştır. Elde ettiği ilmî birikimi, ders halkasına iştirak eden kimselere aktarmıştır. Özellikle babası Hz. Hüseyin ve dedesi Hz. Ali aracılığı ile kendisine ulaşan hadîslerin, bir sonraki kuşağa nakledilmesi hususunda önemli bir rol üstlenmiştir. Ondan nakledilen hadîsler hem Şîa hem de Ehl-i sünnet hadîs kaynakları vesilesiyle günümüze kadar intikal etmiştir. Bu makalede, her iki mezhebin hadîs kitaplarında Zeynelâbidîn’den nakledilen hadîsler tetkik edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Zeynelâbidîn’in hadîsleri kimlerden aldığı, ondan kimlerin hadîs dinlediği; nakletmiş olduğu hadîslerin Şîa ve Ehl-i sünnet hadîs kaynaklarındaki yoğunluğu ve çeşitliliği genel hatlarıyla incelenmiştir. Bu çerçevede hadîs tarihinde Zeynelâbidîn’in yeri ve önemi, her iki ekolün hadîs kaynakları bağlamında ele alınıp değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadîs, Şîa, Ehl-i Sünnet, Zeynelâbidîn, Ehl-i Beyt

In The Sources of Ahl As-Sunnah and Shia Hadith Zayn Al-Âbidîn Ali B. Huseyn and His Narrations

Öz

Zayn al-Âbidîn Ali b. Huseyn is a person who witnessed the Karbala incident, one of the most painful events in the history of Islam and survived this elimination disaster and passed on the material and spiritual heritage of the Ahl-i beyt to the next generations. The troubles he experienced gave him great experiences and continued his life in a passive-looking active struggle. He lived a life focused on science and worship, avoiding political conflicts. He transferred his scientific knowledge to the people who participated in the course ring. He played an important role in transferring the hadiths that reached him through his father Huseyn and his grandfather Ali, to the next generation. Hadiths narrated from him have been transmitted to the present by means of both the Shia and Ahl al-Sunnah hadith sources. In this article, the hadiths transferred from Zayn al-Âbidîn in the hadith sources of both sects have been tried to be examined who Zayn al-Âbidîn received from the hadiths and who listened from them; The density and diversity of the hadiths that he narrated in the Shia and Ahl al-Sunnah hadiths were examined in general terms. In this context, the place and importance of Zeynelâbidîn in the hadith history has been considered and evaluated within the context of hadith resources of both schools.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Shia, Ahl al-Sunnah, Zayn al-Âbidîn, Ahl-i Beyt

Kaynakça

• Abdurrezzâk, Ebû Bekr Abdurrezzâk b. Hemmâm es-Sanʿânî. el-Musannef. thk. Heyet 10 Cilt. Kahire: Dâru’t-Te’sîl, 2015.
• Ahmed b. Hanbel. el-ʿİlel ve Maʿrifetü’r-Ricâl. thk. Muhammed b. Ali el-Ezherî. 5 Cilt. Kahire: Dâru’l-Fârûk, 2013.
• Ahmed b. Hanbel. ez-Zühd. thk. Yahyâ b. Muhammed Sûs. Kahire: Dâru İbn Receb, 2003.
• Âmilî, Hüseyin b. Abdussamed el-Hârisî. Vusûlu’l-ahbâr ilâ usûl’l-ahyâr. thk. Cafer el-Mücâhidî-Ataullah er-Resûlî. Kerbelâ: Mecmeu’l-İmâmi’l-Hüseyin el-İlmî, 1436/2010.
• Buhârî, Ebû Abdullâh Muhammed b. İsmâʿîl. el-Câmiʿu’l-Müsnedu’s-Sahîhu’l-Muhtasar. thk. Muhammed Züheyr en-Nâsır. 9 Cilt. Beyrut: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
• Celâlî, Muhammed Rıza el-Hüseynî. Cihâdu’l-İmâmi’s-Seccâd. b.y.: Dâru’l-Hadîs, 1418.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eşʿas es-Sicistânî. ez-Zühd. thk. Ebû Temîm Yâsir b. İbrahim, Ebû Bilâl Ganîm. Hilvân: Dâru’l-Mişkât, 1993.
• Fesevî, Yaʿkûb b. Süfyân. el-Maʿrife ve’t-Târîh. thk. Ekrem Ḍîyâ el-Umerî. 3 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1981.
• Gündüz, Eren. el-Mecmû’u’l-Fıkhî Adlı Eseri ve İslâm Hukuk Düşüncesindeki Yeri. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2007.
• Garvî, Muhammed Hâdî el-Yûsûfî. Min Târîhi’l-hadîs. Kum: Mecmeu’l-Fikri’l-İslâmî, 1424.
• Hârî, Cafer Abbâs. Belâğatu’l-İmâm Zeynelâbidîn. Kum: el-Mecmeu’l-Âlemî li-Ehl-i Beyt, 1423.
• Hulv, Seyyid Muhammed. Şerhu’l-Münâcâti’l-hamse aşer. b.y.: el-Atemetü’l-Abbâsiyyetü’l-Mukaddese, 2016.
• İbn Ebî Hayseme, Ebû Bekir Ahmed b. Ebî Hayseme. et-Târîhu’l-Kebîr. thk. Salâh b. Fethî. 4 cilt. Kahire: el-Fârûku’l-Hadîse, 1427/2006.
• İbn Hacer, el-Askalânî. Tehzîbü’t-tehzîb fî ricâli’l-hadîs. thk. Adil Ahmed Abdulmevcud, Ali Muhammed el-Muavviz. 7 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2004.
• İbn Hallikân, Ebü’l-Abbâs Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed. Vefeyâtü’l-aʿyân ve enbâʾü ebnâʾi’z-zamân. thk. İhsan Abbâs. 7 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1970.
• İbn Hubeyre, Ebû’l-Muẓaffer Yahyâ b. Hubeyre. el-İfsâh ʿan Meʿânî’s-Sıhâh. thk. Fuʾâd Abdulmunʿim Ahmed. 8 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, 1417.
• İbn Sa’d, Ebû Abdullâh Muhammed b. Saʿd b. Menîʿ. et-Ṭabakât. thk. Ali Muhammed Ömer. 11 Cilt. Kahire: Mektebetu’l-Hancî, 2001.
• İbn Şâhîn, Ebû Hafs Ömer b. Ahmed el-Bağdâdî. Târîhu esmâi’s-sikât. thk. Muhammed b. Alî el-Ezherî. Kahire: el-Fârûku’l-Hadîsiyye, 1430/2009.
• İbn Zenceveyh, Ebû Ahmed Hamîd b. Mahled el-Horasânî. Kitâbu’l-Emvâ. thk. Şâkir Zeyb Feyyâḍ. Riyâḍ: Merkezu’l-Melik Faysal, 1986.
• Kılavuz, Ahmet Saim. “Zeynelâbidîn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 44/365-366. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
• Küleynî, Muhammed b. Yakûb, el-Kâfî. 8 Cilt. Beyrut: Menşûretü’l-Fecr, 2007.
• Kuzudişli, Bekir. Şîa ve Hadîs. İstanbul: Klasik Yayınları, 2017.
• Meyânnecî, Ali el-Ahmedî. Mekatîbu’r-Resûl. 4 Cilt. Tahran: Dâru’l-Hadîs, 1419.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Yusuf b. Abdirrahmân. Tehzîbü’l-kemâl fî esmâi’r-ricâl, thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1980.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî. Sahihu Müslim. thk. Muhammed Fuâd Abdulbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İhyai’t-Turâsi’l-Arabî, 1991.
• Nâsirî, Ali. Hadîs İlimlerine Giriş. trc. Muhammed Mehti Turan. İstanbul: el-Mustafa Yayınları, 2014.
• Saʿîd b. Mansûr. es-Sünen. thk. Sa’d b. Abdillah b. Abdilazîz Âl Humeyd. 5 Cilt. Riyad: Dâru’l-Useymî, 1414.
• Sezgin, Fuat. Târîhu’t-türâs̱i’l-Arabî. trc. Mahmûd Fehmî Hicâzî vd. 8 Cilt. Riyad: Câmiatu İmâm Muhammed b. Suud, 1982-88.
• Suiçmez, Yusuf. Şîa Hadîs Tarihi. İstanbul: Endülüs Yayınları: 2018.
• Şeyh Sadûk, Muhammed b. Alî b. el-Hüseyn b. Mûsâ b. Bâbeveyh. el-Hisâl. thk. Ali Ekber el-Gaffârî. Kum: Müessesetü’n-Neşri’l-İslâmî, 1362.
• Usfurî, Ebû Amr Halîfe b. Hayyâṭ. Târîhu Halîfe b. Hayyâṭ. thk. Ekrem Ḍîyâ el-ʿUmerî. Dımeşk, Beyrut: Dâru’l-Kalem, Mu’essesetu’r-Risâle, 1977.
• Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed. Teẕkiretü’l-huffâẓ. thk. Zekeriya Umeyrât 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• Zeyd b. Ali, Müsnedü’l-İmâm Zeyd. thk. Abdulazîz b. İshâk el-Bağdâdî. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1403/1983.
• Zeyneâbidîn, Ali b. Hüseyin. Dîvânu’l-İmâmi’s-Seccâd. thk. Mâcid b. Ahmed el-Atıyye. Beyrut: Müessesetü’n-Nûr, 2002.
• Zeyneâbidîn, Ali b. Hüseyin. es-Sahîfetü’l-kâmiletü’s-Seccâdiyye. thk. Es-Seyyid Muhammed el-Bâkır. Beyrut: Müessesetü’l-A’lâ, ts.
• Zeynelâbidîn Ebû Muhammed Ali b. el-Hüseyin, Müsnedü’l-İmâmi’s-Seccâd, thk. eş-Şeyh Abdulazîz el-’Utâridî. 2 Cilt. Tahran: İntişâratu Utârid, 1379.