Kur’an’daki İletişim Yöntemlerinin Toplumsal Bütünleşmeye Olan Katkıları

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 177 - 204, 15.04.2021

Fatma Bervan Ersöz , Ali Öge

https://doi.org/10.46595/jad.869589

Öz

Kur’an, iletişimi toplumsal bütünleşme için vazgeçilmez bir unsur olarak görür. İnsan sosyal bir varlıktır. Bu nedenle hayatını sürdürebilmesi için toplumsal bir yaşama ihtiyaç duyar. Toplumsal bir yaşam ise insanlar ve milletler arasında iletişimi zorunlu hale getirir. İletişim, bireylerin ve milletlerin ilişkilerinde toplumsal bütünlük oluşturan bir araçtır. Toplumsal birlik ve dayanışma, sosyal bir iletişim sayesinde mümkün olur. Bu anlamda Kur’an’ın ortaya koyduğu iletişim; çok yönlü, doğruluk, iyiliğe, barışa götüren, birlik şuurunu geliştiren, sosyal uyum ve bütünlük oluşturmaya yöneliktir. Evrensel bir iletişim özelliğine sahip olan İslam dini, iletişime yeni bir boyut ve gelenek getirmiştir. Kur’an, insanların toplumsal yaşamlarını düzenleyen ve farklı birçok grubun bir arada yaşamasını mümkün kılan bir sistem oluşturmuştur. Müslümanları din kardeşliği vasfı ile; insanlığı da tek nefisten yaratılma sebebiyle insanlık ailesi etrafında toplayarak sosyal bütünlük inşa etmiştir. İnsanlık ailesinin üyesi olan her birey; din, dil, ırk ve kültür gibi olgular sebebi ile farklı niteliklere ve düşüncelere sahip olsa da bu farklılıklar toplumsal olarak ayrışma sebebi olarak değerlendirilmez. Kur’an, bu farklılıkları insanların ve toplumların tanışma ve kaynaşmaya vesile olarak görülmesi gerektiğine vurgu yapmaktadır. Çalışmada Kur’an’ın öngördüğü iletişim unsurlarının toplumsal bütünleşmeye katkısının mahiyeti ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur'an, Tefsir, Toplumsal dayanışma, Toplumsal İlişki, Kardeşlik

Communication as an Element Ensuring Social Integration in the Qur'an

Öz

The Quran sees communication as an indispensable element for social integration. Human is a social entity. For this reason, it needs a social life in order to survive. A social life requires communication between people and nations. Every person and society can establish social unity and social integrity by communicating with individuals and nations. Communication is a tool that creates a social unity in the relations of individuals and nations. Social unity and solidarity is possible through social communication. In this sense, the communication of the Quran; multi-faceted, leading to righteousness, goodness, peace, developing the consciousness of unity, and creating social harmony and integrity. Islam, which has a universal communication feature, has brought a new dimension and tradition to communication. The Quran has created a system that regulates the social lives of people and enables many different groups to live together. The Muslim ummah, as a religious brotherhood, built a social unity by gathering humanity around the human family, as it was created from a single soul. Every individual who is a member of the human family; It has different qualities and opinions due to phenomena such as religion, language, race and culture. However, these differences are not considered as a reason for social segregation. The Quran emphasizes that these differences should be seen as a means for people and societies to meet and coalesce. In the study, the nature of the contribution of the communication elements envisaged by the Quran to social integration will be tried to be revealed.

Anahtar Kelimeler

Qur’an, Tafsir, Relations, Social Solidarity, Brotherhood

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. el-Müsned. thk. Şuayb el-Arnavûd. 45 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2001.
• Altıkardeş, İsmet. Din ve Toplumsal Bütünleşme. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2004.
• Arslan, Seyfettin - Öztürk, Ümit. “Toplumsal Bütünleşme ve Ayrışma Kavramlarına-Olgularına Yönelik Algılar”. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 16/2 (2016), 1134-1159.
• Balaban, Rahmi. İlim-Ahlak-İman. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1950.
• Buhâri, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmaîl. el-Câmiu’s-Sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır. 9 Cilt. Dımeşk: Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
• Cezerî, Ebü’l-Hasen İzzüddîn Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-. Üsdü’l-gâbe. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1994.
• Cüceloğlu, Doğan. Yeniden İnsan İnsana. İstanbul: Remzi Kitapevi, 1994.
• Demir, Ömer - Acar, Mustafa. Sosyal Bilimler Sözlüğü. Ankara: Vadi Yayınları, 3. Basım, 2002.
• Demirci, Muhsin. Kur’an’da Toplumsal Düzen. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2. Basım, 2013.
• Dökmen, Üstün. İletişim Çatışmaları ve Empati. İstanbul: Sistem Yayınları, 1994.
• Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eş’as. es-Sünen. thk. Ahmed Sa’d Ali. Mısır, 1952.
• Ebu’l-A’lâ Mevdûdî. Tefhîmü’l Kur’an. çev. Ahmed Asrar. 7 Cilt. İstanbul: Bengisu, 1997.
• Erkal, Mustafa. Sosyoloji(Toplumbilim). İstanbul: Der Yayınları, 1991.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı-Meal-Tefsir. çev. Cahid Koytak - Ahmed Ertürk. 3 Cilt. İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.
• Fazlurrahman. Ana Konularıyla Kur’an. çev. Alpaslan Açıkgenç. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1996.
• Geller, Elnest. Müslüman Toplum. çev. Müfit Günay. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2012.
• Gezgin, Ali Galip. Kur’ân’a Göre Empatik Anlayış. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2019.
• Giddens, Anthony - Philip W. Suttan. Sosyoloji. çev. Metin Şenol. İstanbul: Kırmızı Yayınları, 1. Basım, 2016.
• Gökçe, Orhan. İletişim Bilimi Giriş. Ankara: Turhan Kitabevi, 1993.
• Günay, Ünver. Din Sosyolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 13. Basım, 2014.
• Günay, Ünver. “Toplumsal Bütünleşme ve Din”. Din Sosyolojisi. ed. Niyazi Akyüz - İhsan Çapcıoğlu. 453. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Hamidullah, Muhammed. İslam’ın Doğuşu. İstanbul: Beyan Yayınları, 2002.
• İbn Haldun. Mukaddime. çev. Zakir Kadiri Ugan. 3 Cilt. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, 1989.
• İsfahânî, Ebü’l-Kâsım Hüseyn b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Râgıb el-. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân Dâvûdî. Dımeşk: Dâru’l-ilm, 1412.
• İzzüddin İbnü’l-Esîr. Üsdü’l-gâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1994.
• Kur’ân-ı Kerim Meâli. çev. Hayrettin Karaman vd. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1. Basım, 2015.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr b. Ferh. Câmiu li-Ahkâmi’l-Kur’an. Kahire: Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1964.
• Kutub, Seyyid. Fî zilâli’l-Kur’ân. çev. Hakkı Şengüler vd. İstanbul: Hikmet Yayınları, 1972.
• Kutub, Seyyid İslam’da Sosyal Adalet. çev. Harun Ünsal. İstanbul: Beka Yayınları, ts.
• Lings, Martin. Hz. Muhammed’in Hayatı. çev. Nazife Şişman. İstanbul: İnsan Yayınları, 37. Basım, 2004.
• İbn.Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî Es-Sünen. ed. Muhammed Fuad Abdülbâki. Mısır, ts.
• Mendras, Henri. Sosyolojinin İlkeleri. çev. Buket Yılmaz. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
• Meriç, Cemil Sosyoloji Notları ve Konferanslar. İstanbul: İletişim Yayınları, 1999.
• Muhammed Abduh-Reşid Rıza, Muhammed b. Ali. Tefsîru’l-menâr. Kahire: el-Hey’etü’l-Mısriyye’l-âmme lil-kitâb, 1990.
• Müslim, Ebü’l-Huseyn Müslim b. Haccâc. el-Câmiu’s-Sahîh. thk. Muhammed Fuad Abdülbâki. Beyrut, 1375.
• Okumuş, Ejder Toplumsal Değişme ve Din. İstanbul: İnsan Yayınları, 2015.
• Orhan, Gökçe. İletişim Bilimine Giriş. Ankara, 1993.
• Önkal, Ahmet. “Cami- Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi”. Erişim 21 Kasım 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/cami
• Önkal, Ahmet. Resulullah’ın Dâvet Metodu. Konya: Esra Yayınları, 6. Baskı., 1990.
• Özel, Ahmet. “Gayri Müslim - TDV İslâm Ansiklopedisi”. Erişim 25 Kasım 2020. https://islamansiklopedisi.org.tr/gayri-muslim
• Râzî, Fahruddîn Ebu Abdillah Muhammed b. Ömer. Mefâtihu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dârü ihyâi’t-türâsi’l-arabî, 3. Basım, 1420.
• Rüveyfiî, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-. Lisânu’l-arab. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414.
• Sırma, İhsan Süreyya. Müslümaların Tarihi. İstanbul: Beyan Yayınları, 2016.
• Şemseddîn ez-Zehebî. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. Kahire: Dâru’l-hadîs, 2006.
• Taberî, Muhammed İbn Cerîr Ebû Ca’fer. Câmiu’l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’an. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 2000.
• Tarhan, Nevzat. İnanç Psikolojisi ve Bilim. İstanbul: Timaş Yayınları, 14. Basım, 2018.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd). es-Sünen. thk. Ahmed Muhammed Şakir vd. Mısır, 2. Basım, 1975.
• Türkmen, Ali. İslam İletişim Hukuku. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Doktora Tezi, 1995.
• Türkmen, Ali. İslam İletişim Hukuku. Samsun, 1990.
• Uslu, Beyza. “Kur’an’da Kolektif Bilinç ve Mümin Kardeşliği”. Journal of Analytic Divinity 2/1 (15 Şubat 2018), 181-206. https://doi.org/10.46595/jad.375135
• Varol, Bahaüddin (ed.). “Hz. Peygamber’in Tebliğ Yöntemi”. Prof. Dr. Ahmet Önkal Kitabı. Konya: NEÜ Yayınları, 2020.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Kitabevi, 1971.