An Examination on How and Education of The Quran Tilawat in The Context of Quality

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 2, 49 - 73, 15.06.2021

Ayşe Pehlivan , Ali Öge

Öz

It is a divine book that is worshiped with the recitation of the Quran, and is a source of healing, mercy and guidance for believers. The quality of the recitation of the Quran is primarily the Quran itself and the Prophet, the Companions, and later by all the scholars. Performing the tilawat in the best theoretical and practical way can be regarded as a prerequisite for benefiting from the Quran properly.

Today, although the Qur'an is widely read, there are some deficiencies in correct and beautiful reading, meaning and parallel to this, the effects of the Quran on the individual and social life of Muslims. This situation paved the way for a number of questions to arise in the minds about searching the desired tilawat state. In the context, in this study, “How should a Quran recitation in the way Allah and his Messenger should be in terms of benefit and effect?”, “How can this qualification be given to tagwa?”, “Does education play a role in reading the Quran beautifully in this way?”, “What should be the principles and methods required for such an education, if any?” The answers to such questions sought. For this, the recitation of the Quran was first examined literally within the framework of the necessary procedures and rules, and then it was emphasized that tilawat should be supported with some attitudes and behaviors in the context of mandate and respect. In addition, the role of education in the recitation of the Quran was highlighted, and in this contexs, the main elements of education, teachers, students and education methods were briefly discussed.

Anahtar Kelimeler

Quran, Recitation, Tilawat, Quality, Quran Education

Nitelik Bağlamında Kur’an Tilâvetinin Keyfiyeti ve Eğitimi Üzerine Bir İnceleme

Öz

Kur’ân-ı Kerîm, tilâveti ile ibadet olunan, mü’minler için şifa, rahmet ve hidayet kaynağı olan ilâhî bir kitaptır. Kur’ân tilâvetinin keyfiyeti, başta Kur’ân’ın kendisi ve Hz. Peygamber (sav) olmak üzere, sahâbe ve daha sonra bütün kırâat âlimleri tarafından öğretilegelmiştir. Tilâvetin teorik ve pratik anlamda en güzel şekilde icra edilmesi ise, Kur’ân’dan hakkıyla istifade edilmesi noktasında bir ön şart olarak kabul edilebilir.

Günümüzde Kur’ân yaygın bir şekilde okunduğu halde doğru ve güzel okuma, anlamlandırma ve buna paralel olarak Kur’ân’ın Müslümanların birey ve toplum hayatına tesiri hususlarında birtakım eksiklikler görülmektedir. Bu durum, istenen tilâvet keyfiyetini araştırma konusunda zihinlerde birtakım soruların oluşmasına zemin hazırlamıştır. Bu bağlamda, bu çalışmada “İstifade ve tesir açısından Allah ve Resulünün istediği şekilde bir Kur’ân tilâveti nasıl olmalıdır?”, “Tilâvete bu nitelik nasıl kazandırılabilir?”, “Kur’ân’ı bu şekilde güzel okumada eğitimin rolü var mıdır?”, “Varsa böyle bir eğitim için gerekli ilke ve metotlar neler olmalıdır?” gibi soruların cevabı aranmıştır. Bunun için Kur’ân tilâveti ilk olarak gerekli usûl ve kaideler çerçevesinde lafzî açıdan incelenmiş, daha sonra tilâvetin ta‘zim ve hürmet bağlamındaki bazı tutum ve davranışlarla desteklenmesi gerektiğine vurgu yapılmıştır. Ayrıca Kur’ân tilâvetinde eğitimin rolü ön plana çıkarılmış, bu kapsamda eğitimin ana unsurları olan öğretmen, öğrenci ve eğitim metotları kısaca ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kur'ân, Kırâat, Tilâvet, Nitelik, Kur'ân Eğitimi

Kaynakça

• Abdülvâhid, Seyyid Ahmed. “Kur’ân-ı Kerîm’de Okuma (Kırâat) Lafızları”. çev. Ali Akpınar. Cumhuriyet Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 2 (1998), 199-235.
• Adıgüzel, Mehmet. “Kur’ân Öğretim Metotları ve Öğreticilik Vasıfları”. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 19 (2003), 193-217.
• Aksoy, Hafız Fikri. Kur’ân’ı Okuma Âdâbı. İstanbul: Yaylacık Yayınları, 1970.
• Akyürek, Süleyman. “Kur’ân Kursu Öğreticisinin Meslekî Yeterlikleri”. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 18/1 (2005), 175-192.
• Alemdar, Yusuf. “İlâhiyat Fakültelerinde Kur’ân Dersleri ile İlgili Problemler ve Çözüm Önerileri”. Cumhuriyet İlâhiyat Fakültesi Dergisi 12/1, (2008), 177-212.
• Aydın, Mehmet Zeki. Din Öğretiminde Yöntemler. Ankara: Nobel Yayınları, 2014.
• Benli, Abdullah. “İlahiyat Fakültelerinde Yürütülen Kur’ân Okuma ve Tecvid Dersleri İçin Bir Program Önerisi”. Bilimname Dergisi 28 (2015/1), 125-165.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrahim. el-Câmiu’s-Sahîh. 8 Cilt. Kahire: el-Matbaatü’s-Silefiyye, 1. Basım, 1980.
• Çakıcı, İrfan. “Kur’an Tilavetinde Nitelik Sorunu” Marife 18/1 (2018), 147-175.
• Çetin, Abdurrahman. “Tecvid”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40/253-254. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’ân Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları, 2011.
• Çoban, Özgür. Doğru ve Güzel Konuşmanın Sırları-Diksiyondan Mikrofona. İstanbul: Okul Yayıncılık, 2012.
• Dağdeviren, Alican. “Kur’ân’ın Fonetik İ‘câzı”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 20 (2009/2), 49-63.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as b. İshak el-Ezdî. Sünen-i Ebî Dâvud. Beyrut: Mektebetü’l Asriyye, ts.
• Egin, Osman - Öresin, Hüseyin. Hafızlık Risâlesi. Ankara: Yorum Yayınları, 2017.
• Egin, Osman - Öresin, Hüseyin. Kur’an Öğreniyorum. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2015.
• Fırat, Yavuz. “Kur’ân Tilâvetinde Arap ve Türkler Arasındaki Farklılıklar”. Bilimname Düşünce Plarformu 26 (2014/1), 25-50.
• Fırat, Yavuz. “Kıraat, Tertîl ve Tilâvet Kavramlarının Anlamsal Araştırma ve Karşılaştırması”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 13 (2002), 257-273.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid. İhyâ-ü Ulûmiddîn. Beyrut: Dâr-u İbn Hazm, 2005.
• Güloğlu, Nazife Vildan. Kur’ân-ı Kerîm’de Tilâvet. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2015.
• Gürel, Ramazan. “Hz.Peygamber (s.a.v)’in Eğitim ve Öğretim Modelinde Belli Başlı İlke ve Metotlar”. Yakın Doğu Üniversitesi İslâm Tetkikleri Merkezi Dergisi 1/2 (2015), 115-134.
• Halil b. Ahmed. Kitâbu’l-‘Ayn Müratteben ‘alâ Hurûfi’l-Mu‘cem. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Husarî, Muhammed Mahmut Halil. Ahkâm-ü Kırâati’l-Kur’ân. Beyrut: Mektebetü’l-Mekkiyye-Dâru’l Beşâiri’l-İslâmiyye, 1995.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-‘Âlemiyye, 2009.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-‘Arab. Beyrut: Dâr-u Sâdır, ts.
• İbnü’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Muhammed b. Muhammed ed-Dımeşkî. en-Neşr fi’l-Kırââti’l-‘Aşr. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2011.
• İbnü’l-Cezerî, Ebu’l-Hayr Şemsuddîn Muhammed b. Muhammed b.Ali Yusuf. Tayyibetü’n-neşr fi’l-kırâati’l-aşr, Medîne-i Münevvere: Mektebetü Dâri’l-Hüdâ, 1994.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Şemsüddin Muhammed b. Muhammed b. Alî b. Yûsuf. Mütünü’l-Cezeriyye fî ma‘rifeti Tecvîdi’l-âyâti’l-Kur’âniyye (Mukaddimetü’l-Cezerî). y.y., ts.
• İbnü’l-Enbârî, Ebû Bekr Muhammed b. el-Kâsım b. Beşşâr. Kitâbü Îzâhi’l-Vakf ve’l-İbtidâ. Dımeşk: y.y., 1971.
• İsfehânî, Râğib. el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân. Mısır: y.y., 1961.
• Kaddûrî, Ğânim el-Hamed. Ebhâs fî Ulûmi’t-Tecvid. Umman: Dâr-u İmâri li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 2002.
• Karaçam, İsmail. Kur’ân’ı Kerîm’in Faziletleri ve Okunma Kaideleri. İstanbul: İFAV Yayınları, 2015.
• Karakılıç, Celâleddin. Tecvid İlmi Kur’ân-ı Kerîm Okuma Kaideleri. Ankara: İslam Neşriyat, 1961.
• Karslı, İbrahim Hilmi. Kur’ân’ı Anlamaya Giriş. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
• Kaya, Mesut. Kur’ân’ı Okumak Anlamak ve Amel Etmekle İlgili Temel Kavramlar. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2007.
• Kırş, Ebû Abdurrahman Cemâl b. İbrahim. Zâdü’l-Mukriîn Esnâe Tilâveti’l-Kitâbi’l-Mübîn. Medine: Dâru’z-Ziyâ‘, 2002.
• Koyuncu, Recep. “Vakf-İbtidânın Âyetlerin Anlaşılmasındaki Rolü”. Marife 15/1 (2015), 163-187.
• Koyuncu, Recep. “İdeal Kur’an Öğretimi: Sorunlar ve Çözüm Önerilerine İlişkin Bir İnceleme”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 49 (Aralık 2020), 291-324.
• Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. çev. Hayrettin Karaman – Ali Özek vd. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 27. Basım, 2014.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebîbekr. el-Câmi‘ li-Ahkâmi’l-Kur’ân. Beyrut: Risâle Yayınları, 2006.
• Madatov, Latifshah. Kur’ân’da Kırâat, Tilâvet Ve Tertîl Kavramları. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Müslim, Ebu’l Huseyn Müslim b. Haccac el-Kuşeyrî. Sahîh-u Müslim. Beyrut, y.y., 1983.
• Nefes, Hayrunnisa. Kur’an Tilavetinde Temsili Okuma. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb b. Ali. Sünenü’n-Nesâî. Riyad: Mektebetü’l-Meârif, ts.
• Nevevî, Ebû Zekeriyya Yahyâ b. Şeref. et-Tibyân fî Âdâbi Hameleti’l-Kur’ân. Mısır: Dâr-u Bedr, 2006.
• Öge, Ali. “Rivâyet Ve Dirâyet Tefsirlerinde Tertîl Âyetlerinin Yorumlanma Biçimi”. KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 25 (2015), 27-62.
• Pakdil, Ramazan. Ta‘lim, Tecvid ve Kıraat. İstanbul: İFAV Yayınları, 2015.
• Sağman, Ali Rıza. İlâveli Yeni Sağman Tecvidi. İstanbul: Bahar Yayınları, 1958.
• Sarı, Mehmet Ali. Kur’ân-ı Kerîm’i Güzel Okuma Tekniği ve Kuralları. İstanbul: İFAV Yayınları, 2013.
• Sindî, Abdulkayyûm b. Abdulğafûr. et-Teshîl fî Kavâidi’t-Tertîl. Mekke: Mektebetü’l-Esedî, 2006.
• Süyûtî, Celâlüddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. el-İtkân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 2012.
• Temel, Nihat. “Kıraatte Vakf-İbtida ve Anlama”. Tarihten Günümüze Kıraat İlmi, (İstanbul: Uluslararası Kıraat Sempozyumu 16-18 Kasım 2012), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2015.
• Temel, Nihat. Kırâat ve Tecvid Istılahları. İstanbul, İFAV Yayınları, 2009.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmi‘u’s-sahîh (es-Sünen). Beyrut: Dâru’l-Kütûbi’l-İslâmiyye, 1988.
• Ünlü, Demirhan. Kur’ân-ı Kerîm’in Tecvidi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2005.
• Yıldırım, Kadri. “Arap Dilinde Nebr (Vurgu)”. Dokuz Eylül İlâhiyat Fakültesi Dergisi 17 (2003), 163-191.
• Yılmaz, Ali. “Tilâvet Âdâbı”. Atatürk Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 27 (2007), 137-160.
• Yılmaz, Nazif. Kur’ân-ı Kerîm’i Nasıl Öğretelim?. İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, 2016.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Cârullah. Esâsü’l-Belâğa. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1998.
• Zerkeşî, İmam Bedruddîn Muhammed b. Abdillah. el-Bürhân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Mektebetü’l-Âsâriyye, 2009.