Çağdaş Ailevi Sorunların Çözümünde İslami Aile Değerlerinin Katkısına Dair Sosyolojik Bir Analiz

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 2, 284 - 314, 15.12.2022

Abdurrahman Kurt

https://doi.org/10.46595/jad.1198127

Öz

İslami aile, cahiliye dönemindeki ailenin fıtrata uygun olmayan zararlı unsurlarının atılıp, insani olanların büyük ölçüde ıslah edilip geliştirilmesiyle temelleri atılan kendine özgü bir sosyal kurumdur. Kuran ve Hz. Peygamber’in pratiği tarafsız bir gözle incelendiğinde, aile kurumunun sağlıklı işleyişinin İslami kültürde çok önemsendiği kolaylıkla görülebilir. İslam dini, aile düzenini ve istikrarını tehdit eden risklere karşı bir dizi düzenlemeler gerçekleştirmiştir. Çağdaş zamanlarda ortaya çıkan bazı ailevi sorunlar, İslam’ın aile kurumuna dair belirlediği norm ve değerlerin aşındırılmasıyla bağlantılı olabilir. Araştırmanın temel problemi, aslında birer sınır çizgisi olan söz konusu norm ve değerlerin dikkate alınmaması durumunda, ne tür ailevi sorunların ortaya çıkabileceğidir. Biz bu makalede, aileye ilişkin spesifik İslami değerlerin neler olduğunu tespit ederek bunların çağdaş ailevi sorunların çözümündeki işlevini analiz etmeye çalıştık. Araştırmanın temel iddiası, çağdaş ailevi sorunların aşılmasında bu İslami değerlerin önemli ölçüde katkı sağlayacağıdır.

Anahtar Kelimeler

Kavvam (Ev Yönetimi), Hidane (Çocukların Bakımı), İddet (Bekleme süresi), Bekâret, Aile İçi Şiddet.

A Sociological Analysis about The Contribution of Islamic Family Values in Solving Contemporary Family Problems

Öz

The Islamic family is a unique family, the foundations of which were laid by removing the harmful elements of the family in the past, which were not suitable for the nature of the family, and largely reforming and developing the humane ones. The Qur'an and the Prophet When the practice of the Prophet is examined with an impartial eye, it can easily be seen that the healthy functioning of the family institution is very important in Islamic culture. Islam has made a series of regulations against the risks that threaten the family order and stability. Some family problems that have arisen in contemporary times may be related to the erosion of the norms and values set by Islam regarding the family institution. The main problem of the research is what kind of family problems may arise if the norms and values in question, which are actually borderlines, are not taken into account. In this article, we will try to identify the specific Islamic values related to the family and analyze their function in solving contemporary family problems. The main goal of the paper is that Islamic family values is going to contribute to cope with contemporary family problems.

Anahtar Kelimeler

Kavvam (Home Management), Hidane (Caring For Children), Iddet (Waiting Time), Virginity, Domestic Violence.

Kaynakça

• Amato, R. Paul. ‘’Research on Divorce: Continuing Trends and New Developments’’, Journal of Marriage and Family, C. 72, S.3, (2010).
• Arvas, B. Fatma. “Dindarlığın Evlilik Doyumu Üzerindeki Etkileri”. Din, Değerler ve Sağlık. ed. Hayati Hökelekli. İstanbul: Dem Yayınları, 2017.
• Başyiğit, Pakize. Madde Bağımlılarının Maddeyi Bırakma Sürecinde Dinî Tutum ve Davranışları Üzerine Sosyolojik bir Araştırma: Bursa GADEM Örneği. Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Bayer, Ali, “Değişen Toplumsal Yapıda Aile’’, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 4/8 (2013), 101-129.
• Beck, Ulrich – Beck Gernsheim Elisabeth. Individualization, Institutionalized Individualism and its Social and Political Consequences. London: Sage Publications, 2002.
• Beck, Ulrich. Risk Society, Towards a New Modernity. çev. Mark Ritter. London: SAGE Publications, 1992.
• Beck, Ulrich. Risk Toplumu, Başka Bir Modernliğe Doğru. çev. Kâzım Özdoğan. Bülent Doğan. İstanbul: İthaki Yay, 2014.
• Bell, Daniel. Kapitalizmin Kültürel Çelişkileri. çev. Ümit Tatlıcan. Bursa: Sentez Yayınları, 2021.
• Berger, L. Peter, Berger, Brigitte - Kellner, Hansfried. The Homeless Mind, Modernization and Consciousness. Penguin Books, 1974.
• Bilmen, Ö. Nasuhi. Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu. İstanbul: Bilmen Yayınları, 1976.
• Can, İslam. “Moderniteden Post-moderniteye Ailenin Ontolojisi ya da Modern Çekirdek Aile Çerezleşiyor mu?”. Aile Sosyolojisi Yazıları. ed. Mustafa Aydın. İstanbul: Açılım Kitap Yayınları, 2014.
• Cibran, Halil. Ermiş. çev. Ayşe Berktay, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 2017.
• Coşkun, Taştan - Aslıhan, K. Yıldız. Dünyada ve Türkiye’de Kadın Cinayetleri, 2016-2017-2018 Veri ve Analizleri. Ankara: Polis Akademisi Yayınları, 2019; https://www.pa.edu.tr › Kadin_Cinayetleri_Rapor, Erişim Tarihi, 11.01.2021.
• Dostoyevski. Kumarbaz. İstanbul: Akvaryum Yayınları, 2005.
• Elliott, Sinikka - Umberson, Dembra. ‘’Recent Demographic Trends in the US and Implications for Well-Being’’. The Blackwell Companion to the Sociology of Families. ed. Jacqueline Scott - Judith Treas, Blackwell Publishing Ltd, 2004.
• Freyer, Hans. İçtimaî Nazariyeler Tarihi. çev. Tahir Çağatay. Ankara: Ank. Ün. Dil Tarih ve Coğrafya Fak. Yayınları, 1977.
• Fromm, Erich. Sevme Sanatı. İstanbul: Öteki Yayınları, 1999.
• Giddens, Anthony. Elimizden Kaçıp Giden Dünya. çev. Osman Akınhay. İstanbul: Alfa Yayınları, 2000.
• Giddens, Anthony. Sosyoloji. Haz. H. Özel. C. Güzel. Ankara: Ayraç Yayınları. 2000.
• Gittins, Diana. Aile Sorgulanıyor. çev. Tuna Erdem, İstanbul: Pencere Yayınları, 1985.
• Guénon, René. Modern Dünyanın Bunalımı. çev. Mahmut Kanık, İstanbul: Verka Yayınları, 1999.
• Güngör, Özcan. "Aile Değerleri", Değerler ve Toplum, Ed. Özcan Güngör, Ankara. Nobel Yayınları, 2022.
• Güngör, Özcan. İki Dünya Bir Aile. Akçağ Yayınları: Ankara, 2019.
• Işıl, Vahip - Özlem, Doğanavşargil. “Aile İçi Fiziksel Şiddet ve Kadın Hastalarımız”. Türk Psikiyatri Derneği 17/2 (2006), 107-114.
• İbn Manzur, Lisanü’l-Arab. c. 12. Beyrut: Daru Sadır, 1990.
• İbrahim Mustafa ve Dğr,. el-Mu’cemü’l Vasît, el-Mektebetü’l-İlmiye, Tahran, ts.
• Inglehart Ronald - Norris Pippa. Rising Tide Gender Equality and Cultural Change around the World, (Cambridge University Press, 2003).
• Karaman, Hayreddin. Mukayeseli İslâm Hukuku. İstanbul: İrfan Yayınevi, 1998.
• Kroll, Paul. “Today’s Family in Crisis Why?”. The Plain Truth. 52(5):5-10 May, 1987.
• Kuper, Adam - Kuper, Jessica. Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, “Aile”. 1. Cilt. İstanbul: Liberte Yayınları, 2016.
• Kurt, Abdurrahman. Bursa Sicillerine Göre Osmanlı Ailesi (1839-1876) –Sosyo-ekonomik Yapı, Gelenek ve Görenekler-. Bursa: Sentez Yayınları, 2013.
• Kurt, Abdurrahman. “İslam’ın İlk Döneminde Ailenin Sosyolojik Analizi”. Hz. Peygamber ve Aile. II. Uluslararası Mevlid-i Nebi Sempozyumu, 18 KASIM 2019, 139-143, https://ilahiyat.harran.edu.tr , Erişim Tarihi, 26.09.2021.
• Kurt, Abdurrahman - Demiryürek, A. Selim. “Dîni Gruplarda Bekâret (Celibacy) Olgusu: Meşveret Grubu Örneği” Turkish Studies. 13/17 (2018) 251-270.
• Macionis, J. John. Sosyoloji, ed. Vildan Akan. İstanbul: Nobel Yayınları, 2012.
• Mütercim Âsım Efendi. Kâmûsu’l-Muhît Tercümesi. Haz. Mustafa Koç - Eyüp Tanrıverdi, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2013.
• Newman, M. David. Sosyoloji. çev. Ali Arslan. İstanbul: Nobel Yayınları, 2016.
• Öztop, Hülya vd. Tek Ebeveynli Aileler, Ankara: T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 2018.
• Poster, Mark. Eleştirel Aile Kuramı, çev. Hüseyin Tapınç, İstanbul Ayrıntı Yayınları, 1989.
• Pryor, Jan - Trinder, Liz. ‘’Children, Families, and Divorce’’. The Blackwell Companion to the Sociology of Families. ed. Jacqueline Scott - Judith Treas. Blackwell Publishing Ltd, 2004.
• Pürselim, Hatice Selin. ‘’MÖHUK Kapsamında İddet Müddetinin Soybağının Reddi ve Babalık Davalarına Etkileri’’, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi 27/1 (2021), 513-542.
• Serdar, Ziyaüddin. İslam Medeniyetin Geleceği. çev. Deniz Aydın. İstanbul: İnsan Yayınları, 1986/2016.
• Terzioğlu, Hülya. ‘’Toplumsal Cinsiyet Anlayışına Katkısı Bağlamında Dini Söylemin Etkisi’’. Kelâm Araştırmaları Dergisi 14/2 (2016), 541-558.
• Turner, S. Bryan. ‘’Religion, Romantic Love, and the Family ‘’, The Blackwell Companion to the Sociology of Families. ed. Jacqueline Scott - Judith Treas, Blackwell Publishing Ltd, 2004.
• “Türkiye’de Boşanma Çalıştayı”. 26-27 Nisan 2016. İstanbul Aydın Ün. Tarmer-Toplumsal Araştırmalar Merkezi, s. 21, https://www.aydin.edu.tr › 2016-Programlarimiz ›, Erişim Tarihi, 21.07.2021.
• Kâdi Beydâvi. Muhtasar Beydâvî Tefsiri. çev. Şadi eren, İstanbul: Işık Yayınları, 2013.
• Twegen, M. Jean. “Ben” Nesli, Bugünün Gençleri Niçin Bu kadar Özgüvenli ve İddialı Fakat Bir O kadar da Depresif Kaygılı çev. Esra Öztürk. İstanbul: Kaknüs Yayınları, 2009/2013.
• Winter, T. J. Postmodern Dünyada Kıbleyi Bulmak. çev. Ömer Baldık - Muhammet Şeviker. İstanbul: Timaş Yayınları, 2016.
• Yılmaz, Yasin. “İslam Ailesi ve Modernizm”, Teoriden Gündelik Hayata Sosyolojik Tartışmalar, Ed. Metin Özkul-İbrahim Kaygusuz, Ankara: Nobel Yayınları, 2021.
• Zemahşeri. Keşşaf Tefsiri. çev. Abdülaziz Hatip vd. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 2017.