Tosya (Kastamonu) İlçesinin Endemik ve Nadir Bitkileri

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 48 - 52, 30.04.2019

Gamze Tuttu , Gökhan Abay , Şinasi Yıldırımlı

https://doi.org/10.35229/jaes.535559

Cited By: 1

Öz

Bu
çalışmada, Tosya ilçesinde yayılış gösteren endemik ve nadir bitkilerin
fitocoğrafik bölgeleri ve tehlike kategorileri tespit edilmiştir. Araştırma
alanı Kastamonu ilinin güneydoğusunda, Davis’in kareleme sistemine göre A4-A5
karelerinde, İran-Turan ve Avrupa-Sibirya fitocoğrafik bölgelerinin geçiş
kuşağında yer almaktadır. Araştırma alanında 2014-2016 yıllarında farklı
vejetasyon periyotlarında yapılan arazi çalışmaları ile 1058 adet bitki örneği
toplanmış, teşhis çalışmaları sonucunda 97 familyaya ait 409 cins ve bu
cinslere ait toplam 816 takson belirlenmiştir. Bu taksonlardan 48’i kültür
bitkisidir. Alandaki endemik takson sayısı 79 olup endemizm oranı % 10,29’dur. Araştırma
alanında 2 nadir takson bulunmaktadır. En fazla endemik takson içeren familyalar
sırasıyla Fabaceae (10 takson), Boraginaceae (9 takson) ve Brassicaceae (8 takson) familyalarıdır.
En fazla endemik takson içeren cinsler ise Astragalus
(8 takson), Onosma (5 takson) ve Verbascum (4 takson) cinsleridir.
Endemik taksonların fitocoğrafik bölgelere göre dağılımı ise şöyledir: İran-Turan
35 takson (% 44,30), Öksin 9 takson (% 11,40), Avrupa-Sibirya 4 takson (% 5,06),
Doğu Akdeniz 4 takson (% 5,06) ve çok bölgeli veya fitocoğrafik bölgesi
bilinmeyenler 27 takson (% 34,18)'dur. IUCN tehlike kategorilerine göre endemik
taksonlardan 1’i CR (Çok tehlikede), 4’ü EN (Tehlikede), 3’ü VU (Zarar
görebilir),  3’ü LR (cd) (Koruma önlemi
gerektiren), 10’u LR (nt) (Tehdit altına girebilir), 52’si LR (lc) (Az endişe
verici), 1’i DD (Veri yetersiz) ve 5’i NE (Değerlendirilemeyen)
kategorisindedir. Nadir taksonların her ikisi de VU kategorisinde yer
almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Endemik, flora, nadir bitki, tehlike kategorileri, Tosya, Türkiye

Endemic and Rare Plants of Tosya District (Kastamonu)

Öz

In this study,
phytogeographic regions and threat categories of endemic and rare plants
growing in Tosya district are determined. Tosya placed in southeast of the
Kastamonu province, it is located in the transition region between
Irano-Turanian and Euro-Siberian phytogeographical regions. It is situated in
A4-A5 squares according to the Davis' grid system. In the research area, 1058
plant specimens were collected from different vegetation periods between
2014-2016. After the identification, 816 taxa belonging to 409 genera and 97
families have been determined. 48 of these taxa are cultivated plants. The
number of endemic taxa is 79 and endemism ratio is 10.29%. There are 2 rare
taxa in the research area. Within the endemic flora, the largest families are Fabaceae (10 taxa), Boraginaceae (9 taxa) and Brassicaceae
(8 taxa) in terms of the number of taxa included. The largest genera are Astragalus (8 taxa), Onosma (5 taxa) and Verbascum (4 taxa), by the highest number of endemic taxa. The
distribution of phytogeographic elements of the endemic flora is Irano-Turanian
35 (44.30%), Euxine 9 (11.40%), Euro-Siberian 4 (5.06%), E. Mediterranean 4
(5.06%) and multiregional or unknown phytogeographic elements 27 (34.18%). IUCN
threat categories of endemic taxa's as follows: 1 CR (Critically endangered), 4
EN (Endangered), 3 VU (Vulnerable), 3 LR (cd) (Conservation dependent), 10 LR
(nt) (Near threatened), 52 LR (lc) (Least concern), 1 DD (Data deficient) and 5
NE (Not evaluated). Both rare taxa are in the VU category.

Anahtar Kelimeler

Endemic, flora, rare plant, threat categories, Tosya, Turkey

Kaynakça

• Akkemik, Ü., (ed.), (2014a). Türkiye’nin doğal-egzotik ağaç ve çalıları I. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 736 s.
• Akkemik, Ü., (ed.), (2014b). Türkiye’nin doğal-egzotik ağaç ve çalıları II. Orman Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara, 680 s.
• Ataşlar, E., Uysal, Ö., (2009). Boğazköy-Alacahöyük (Çorum-Türkiye) Milli Parkı fulorası. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 16 (2), 129-145.
• Atik, A.D., Öztekin, M., Erkoç, F., (2010). Biyoçeşitlilik ve Türkiye’deki endemik bitkilere örnekler. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (1), 219-240.
• Avcı, M. & Zielinski, J., (1997). Salix myrsinifolia Salisb. (Salicaceae) - A new species for the flora of Turkey. The Karaca Arboretum Magazine, 4 (2), 49-54.
• Cansaran, A. & Aydoğdu, M., (1998). Flora of the area between Amasya Castle and the villages of Vermiş and Yuvacık. Tr. J. of Botany, 22 (4), 269-283.
• Cansaran, A., (2002). The flora of Eğerli Mountain (Amasya-Turkey). Tr. J. of Botany, 26 (6), 453-475.
• Davis, P. H., (1965-1985). Flora of Turkey and East Aegean Islands, vol. 1-9. Edinburg University Press, Edinburgh.
• Davis, P. H., Mill, R.R., Tan, K., (1988). Flora of Turkey and East Aegean Islands vol. 10 (suppl. 1). Edinburg University Press, Edinburgh.
• Dölarslan, M., Gül, E., (2015). Yapraklı - Büyükyayla (Çankırı)’nın vasküler bitkiler florası. Ormancılık Dergisi, 11 (2), 74-91.
• Duran, A., Duman, H., (1996). Dumanlı Dağı (Çankırı) florası. Tr. J. of Botany, 20, 143-161.
• Ekim, T., Koyuncu, M., Vural, M., Duman, H., Aytaç, Z., Adıgüzel, N., (2000). Türkiye bitkileri kırmızı kitabı (eğrelti ve tohumlu bitkiler). Türkiye Tabiatını Koruma Derneği, Ankara, 246 s.
• Erdoğan, N., Ketenoğlu, O., Bingöl, Ü., (2007). Kabalı dağı (Çerkeş-Çankırı) florası. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 14 (2), 63-82.
• Erik, S., Tarıkahya, B., (2004). Türkiye florası üzerine. Kebikeç, 17, 139-163.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K.H.C., (2000). Flora of Turkey and East Aegean Islands vol. 11 (suppl. 2). Edinburgh University Press, Edinburgh.
• Güner, A., Aslan, S., Ekim, T., Vural, M., Babaç, M.T., (edlr.), (2012). Türkiye bitkileri listesi (damarlı bitkiler). Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmaları Derneği Yayını, İstanbul 1290 s.
• İbret, B. Ü., (2003). Tarihi İpek Yolu üzerindeki bir Anadolu şehri: Tosya (kuruluşu ve gelişmesi). Marmara Coğrafya Dergisi, 8.
• İbret, B. Ü., (2013). Tosya şehrinin fonksiyonel özellikleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 9, 49-88.
• Karaburç, İ., (2006). Oyrak geçidi ve çevresi florası. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye, 75 s.
• Kreutz, K.C.A.J. & Çolak, A.H., (2009). Orchids of Turkey. Rota Yayınları, İstanbul.
• KUZKA, (2013). Tosya ilçe analizi. www.kuzka.gov.tr_16_JO1S04OV_ tosya_ilce_ analizi. pdf (Erişim Tarihi: 09.12.2013.)
• Mutlu, H., (2006). Çankırı/Yapraklı ormanlarının vasküler bitkiler florası. Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye, 208 s.
• Özen, M. D., Özbek, M. U., Vural, M. (2013). Armutluçayır (Kastamonu) florası. Biodicon, 6 (1), 22-31.
• Özbek, M. U., Vural, M., (2010). Kurtgirmez dağı ve Çatak kanyonu (Kastamonu) florası. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 17 (1), 75-112.
• Özhatay, N., Byfıeld, A., Atay, S., (2005). Türkiye’nin önemli bitki alanları. WWF Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), İstanbul, 476 s.
• Pehlivan, G., (2007). Ilgaz Dağı Milli Parkı florası. Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye, 132 s.
• Polatschek, A., (1994). Nomenklatorischer beitrag zur gattung Erysimum (Brassicaceae). Phyton 34 (2), 189-202.
• Sağıroğlu, M., Duman, H., (2004). Karlık tepesi ve çevresinin (Çankırı) florası. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 11 (2), 95-122.
• T.C. Tosya Kaymakamlığı, (2013). Brifing. www.tosya.gov.tr (Erişim: 06.01.2014).
• Tuttu, G., Akkemik, Ü., (2017). Çankırı-Korubaşı tepe ve civarındaki jipsli alanların florası. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 24 (1), 45-88.
• Yaltırık, F., Efe, A., (1996). Otsu bitkiler sistematiği, (2.Baskı), İ.Ü. Basımevi, Üniversite Yayın No:3940, Orman Fakültesi Yayın No:10, İstanbul, 518 s.
• Yıldırım, C., Kılınç, M., (2010). İnegöl Dağı (Gümüşhacıköy-Amasya,Türkiye) florası. Biodicon, 3 (2), 49-67.
• Yıldırımlı, Ş., (2008). The genus Erysimum L. (Brassicaceae) in Turkey, some new taxa, records, a synopsis and a key. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 15 (2), 1-80.
• Yıldırımlı, Ş., Tuttu, G., Abay, G., (2017). Solenanthus abayi (Boraginaceae), a new species from Turkey. Ot Sistematik Botanik Dergisi, 24 (2), 47-57.