Yozgat Çamlığı Milli Parkı’nın Kontrollü Kullanım Bölgelerinde Fiziksel Taşıma Kapasitesinin Belirlenmesi

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 3, 624 - 636, 20.09.2023

Aykut Rüzgar , Metin Demir

https://doi.org/10.28979/jarnas.1247725

Öz

Gelişen ve değişen dünyamızın bir parçası olan rekreasyonel mekanların sayısı arttıkça bu alanlarla doğru orantılı olarak kaynak değerlerine oluşan baskı, ziyaretçi memnuniyet düzeylerindeki azalma ve bilinçsiz kullanımların getirdiği zararlar yıllar içerisinde gözlemlenebilir boyutlara ulaşmıştır. Rekreasyonel mekanlarda oluşan baskının artması, kaynak değerlerinin korunup sürdürülebilir değerler göz önünde bulundurularak gelecek kuşaklara aktarılmasında koruyucu-önleyici kararların alınmasında etkili olmuştur. Rekreasyonel mekanların etkili kullanımı için taşıma kapasitesi kavramı da gün geçtikçe önem kazanmış ve araştırmacıların bu konu üzerinde çalışmalar yapmasına sebep olmuştur. Ülkemizin ilk milli parkı olma niteliği taşıyan Yozgat Çamlığı Milli Parkı sahip olduğu doğal ve rekreasyonel kaynak değerleri sebebiyle koruma altına alınan bir alandır. Kaynakların doğru kullanılması ve ziyaretçi yönetim modellerine bir altlık oluşturması için Yozgat Çamlığı Milli Parkı’nda taşıma kapasitesi hesaplanmıştır. Araştırma kapsamında elde edilen veriler incelendiğinde Günübirlik Kullanım Alanlarında Fiziksel Kapasite (GKA-1, 3491 ziyaretçi/gün, GKA-2 için ise 1533 ziyaretçi/gün) 5024 ziyaretçi/gün, GKA-1’de bulunan piknik alanındaki yürüyüş yollarında 1.411 ziyaretçi/gün ve son olarak manzara seyir noktalarında 108 ziyaretçi/gün olarak belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre Yozgat Çamlığı Milli Parkı rekreasyonel potansiyeli yüksek, ziyaretçileri memnun eden bir alan olduğu, Kontrollü Kullanım Alanlarında hesaplanan kapasitenin üzerinde bir kullanıma maruz kaldığı ve yoğun alan kullanımlarında rekreasyonel olanakların baskılandığı sonucuna varılmıştır. Kullanıcıların Milli Parkı etkin kullanabilmesi ve değerlerin korunabilmesi için bazı öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yozgat, Fiziksel taşıma kapasitesi, milli park, rekreasyon, Yozgat Çamlığı Milli Parkı

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Determination of the Physical Carrying Capacity Controlled use Zones of Yozgat Çamlığı National Park

Öz

As the number of recreational spaces, which are a part of our developing and changing world, increases, in direct proportion to these areas, The pressure on resource values, the decrease in visitor satisfaction levels, and the damage caused by unconscious use have reached noticeable The increase in these damages; has been effective in taking protective-preventive decisions and transferring the intended use and resource values in recreational spaces to future generations, considering sustainable values. For the effective use of recreational areas, the concept of carrying capacity has gained importance day by day. Yozgat Çamlık National Park, the first national park of our country, is one of the critical green areas with its recreational potential. The carrying capacity of Yozgat Camlık National Park has been calculated to use the resources correctly and to form a base for visitor management models. When the data
obtained within the scope of the research is examined, Physical Capacity in Daily Usage Areas; (DUA-1, 3491 visitors/day, for DUA-2, 1533 visitors/day) 5024 visitors/day, on the walking paths in the picnic area in DUA-1; It has been determined as 1.411 visitors/day and finally 108 visitors/day at the scenic viewing points. According to the results obtained, it was concluded that Yozgat Çamlık National Park is an area with high recreational potential, pleasing the visitors. It is exposed to use above the calculated capacity in the Controlled Use Areas, and recreational opportunities are suppressed in intensive use areas. Some suggestions have been presented for the effective use of the National Park.

Anahtar Kelimeler

Physical Carrying Capacity, National Park, Recreation, Yozgat, Yozgat Çamlığı National Park

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Avcı, N. (2007). Turizmde Taşıma Kapasitesinin Önemi. Ege Akademik Bakış 7(2), ss. 485-501.
• Benliay, A., ve Soydan, O. (2015). Landscape visual quality and evaluation of landscape features in the example of AspendosSillyon-Perge bicycle route. Artium, 3 (1).
• Brush, S. (1975). The concept of carrying capacity for systems of shifting cultivation. American Anthropologist 77: 799-811.
• Caner, A. M. (2018). Erzincan Girlevik Şelalesinin Fiziksel ve Sosyal Taşıma Kapasitesinin Belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Erzurum. Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Caner, A.M. (2020). Erzincan Girlevik Şelalesi ve Yakın Çevresinin Fiziksel Taşıma Kapasitesinin Belirlenmesi, Kent Akademisi, Volume, 13 (41), Issue 1, Pages, 22-36. https://doi.org/10.35674/kent.653863
• Castellani, V., Sala, S. and Pitea, D. (2007). A new method for tourism carrying capacity assessment. WIT Transactions on Ecology and the Environment, 106, 365-374. https://doi.org/10.2495/ECO070341
• Ceballos-Lascurain, H. (1996). Tourism, Ecotourism, and Protected Areas: The State of Nature-Based Tourism Around the World and Guidelines for its Development. Gland: IUCN. Erişim adresi: https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/19961808274?freeview=true
• Clarke, A.L. (2002). Assessing the carrying capacity of florida keys. Population and Environment, 23(4), 405-418. Erişim Adresi :https://www.jstor.org/stable/27503800
• de Sousa, R. C., Pereira, L. C., da Costa, R. M. and Jiménez, J. A. (2014). Tourism Carrying Capacity on Estuarine Beaches in the Brazilian Amazon Region. Journal of Coastal Research, 70(sp1), 545-550. https://doi.org/10.2112/SI70-092.1
• Demir, M., Yıldız, N. D., Bulut, Y., Yılmaz, S. ve Özer, S. (2011). Alan Kullanım Planlamasında Potansiyel Tarım Alanlarının Ölçütlerinin Coğrafi Bilgi Sistemleri (Cbs) Yöntemi İle Belirlenmesi (İspir Örneği). Journal of the Institute of Science and Technology, 1(3),77-86. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/jist/issue/7926/104247
• Düzgüneş, E. (2009). Altındere Vadisi Milli Parkı (Trabzon)’nda Koruma Değeri ile Turizm Potansiyelinin Saptanmasına Yönelik Bir Yöntem Yaklaşımı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, Türkiye.
• Erdemir, B. (2018). Sürdürülebilir Turizm Kapsamında Destinasyonların Fiziksel ve Psikolojik Taşıma Kapasitesi Analizi: Pamukkale Hierapolis Ören Yeri Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir, Türkiye. Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Göksu, U., (2022). Korunan Alanlarda Taşıma Kapasitesi ve Ziyaretçi Memnuniyetinin Belirlenmesi: Karagöl-Sahra Milli Parkı Örneği. (Yüksek Lisans Tezi). Artvin Çoruh Üniversitesi, Artvin, Türkiye. Erişim Adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
• Göktuğ, T. H., (2011). Dilek Yarımadası Büyük Menderes Deltası Milli Parkı’nın Rekreasyonel Taşıma Kapasitesinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. (Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum, Türkiye. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• Göktuğ, T. H., Demircioğlu Yıldız, N., Demir, M. ve Bulut, Y. (2013). Taşıma Kapasitesi Kuramının Milli Parklarda Oluşum - Gelişim ve Modellenme Süreci. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 44 (2), 195-206. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/ataunizfd/issue/3027/42063
• Göktuğ, T.H. ve Arpa, N.Y. (2016). A Method Approach for Determining Recreational Carrying Capacity in the Scope of Boat Tours: Sample of Beyşehir Lake National Park. Kahramanmaraș Sütçü İmam niversitesi Doğa Bilimleri Dergisi,19(1), 15-27. https://www.cabdirect.org/cabdirect/abstract/20163243811
• Göktuğ, T.H., İçemer, G.T., Göktürk, R.S., Deniz, B., Aslan, E.Ş.O. ve Arpa, N.Y. (2017). Beydağları Sahil Milli Parkı’nda Taşıma Kapasitesi Boyutlarının (Fiziksel, Gerçek, Etkin, Sosyal, Ekolojik) Analizleri Tabanlı Ziyaretçi Yönetim Modelinin Geliştirilmesi: Faselis ve Çıralı Koyları Örneği.TÜBİTAK Proje no: 114O344. 231s, Ankara. https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/620284/
• Gül, A. ve Akten, M. (2005). Korunan Doğal Alanlarda Rekreasyonel Taşıma Kapasitesi ve Kavramsal Yaklaşımlar. Korunan Doğal alanlar Sempozyumu, 8-10 Eylül 2005, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta. Erişim Adresi: http://ormanweb.isparta.edu.tr/kdas/belgeler/sozlubildiriler/52.pdf
• Henden Şolt, H. B. (2019). Çağdaş Kent Planlama Anlayışına Bir Örnek: Engelsiz Kent Yaklaşımı. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (8), 36-45. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/asead/issue/49602/638007
• Hepcan, C. (2003). The Study in the context of visual impact assessment of Urla (İzmir) town center and its environs. İzmir. (Yüksek Lisans Tezi). Ege University, İzmir, Turkey.
• Itami, R.M. (2002). Estimating Capacities for Pedestrian Walkways and Viewing Platforms, An Report to Parks Victoria Report, pp,20. Erişim Adresi: https://cals.arizona.edu/~gimblett/Estimating%20Pedestrian%20Capacities%20for%20Walkways.pdf
• Kara, V.M., Celep, M. ve Kanıgür, S. (2020). Aşırı Turizm Kapsamında Salda Gölü’nün Fiziksel Taşıma Kapasitesinin Belirlenmesi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 2020, Special Issue (4), 79-92. https://www.researchgate.net/publication/347478571
• Kervankıran, İ. ve Eryılmaz, A. G. (2016). Milli Parkların Turizm ve Rekreasyonel Faaliyetlerde Sürdürülebilir Kullanımı: Isparta İli Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0 (39), 151-182 . Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/sufesosbil/issue/27096/285177
• Körbalta, H. (2022). Türkiye’de Milli Parklar ve Uzun Devreli Gelişme Planlarının Arazi Kullanımı ve Yapılaşmaya Yönelik Mevzuat Kapsamında İncelemesi . Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi , 5 (3) , 703-715 . DOI: 10.33712/mana.1183743
• Külekçi, E. A., Aksoy, Ö. B. ve Sezen, I. (2021). Visual Quality Assessment of Historical Structures and Their Surroundings: The Sample of Kars City. International Congress on the Phenomenological Aspects of Civil Engineering. Erişim Adresi: https://www.acapublishing.com/dosyalar/baski/PACE_2021_286.pdf
• Maldonado, E. and Montagnini, F. (2005). Carrying Capacity of La Tigra National Park, Honduras, Journal of Sustainable Forestry, 19 (4), 29 – 48. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1300/J091v19n04_03
• Manning, R., Valliere, W., Wang, B., Lawson, S. and Newman, P. (2002). Estimating Day Use Social Carrying Capacity in Yosemite National Park, Leisure: The Journal of the Canadian Association for Leisure Studies, 27(1-2), 77-102. Erişim Adresi: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14927713.2002.9651296
• McCool, S.F. ve Lime, D.W. (2001). Tourism Carrying Capacity: Tempting Fantasy or Useful Reality, Journal of Sustainable Tourism 9 (5), 372–88. Erişim Adresi: https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/09669580108667409
• Mesire Yerleri Teknik İzahnamesi. (2006). Erişim Adresi: https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane-sitesi/mevzuat-sitesi/Tebligler/Mesire%20Yerleri%20Uygulama%20Tebliği.pdf
• Milazzo, J. S., Rouphail, N. M., Hummer, J. E., and Allen, D. P. (1999). Quality of Service for Interrupted-Flow Pedestrian Facilities in Highway Capacity Manual 2000. Transportation Research Record, 1678(1), 25–31. https://doi.org/10.3141/1678-04
• Muraleetharan, T., Adachi, T., Uchida, K., Hagiwara, T. and Kagaya, S. (2004). Study On Evaluation of Pedestrian Level of Service Along Sidewalks And At Crosswalks Using Conjoint Analysis, Infrastructure Planning Review, Released on J-STAGE, Volume 21, Pages 727-735. https://doi.org/10.2208/journalip.21.727 Orrrc (Outdoor Recreation Resources Review Commission), (1962). Outdoor Recreation for America. Washington, D.C.
• Polat, E. ve Gül, A. (2007). Kentsel Planlamadaki Statik Anlayışa Bir Alternatif Çözüm: Kentsel Stratejik Yönetim Planlaması Yaklaşımı. 8 Kasım Dünya Şehircilik Günü 31. Kolokyumu. Planlama Meslek Alanı Geçmişten Geleceğe, 7-9.
• Queiroz, R. E., Ventura, M. A., Guerreiro, J. A. and Cunha, R. T. D. (2014). Carrying Capacity of Hiking Trails in Natura 2000 Sites: A Case Study From North Atlantic Islands (Azores, Portugal), Revista de Gestão Costeira Integrada, 14(2): 233-242. https://www.redalyc.org/pdf/3883/388340107007.pdf
• Şahbaz, R, P. ve Altınay, M. (2015). Türkiye’deki Milli Parkların Rekreasyonel Faaliyetleri Açısından Değerlendirilmesi. Journal of Tourism Gastronomy Studies, 3(3), 125-135. Erişim Adresi: https://earsiv.arel.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12294/2372
• Sayan, M.S. ve Atık, M. (2011). Recreation Carrying Capacity Estimates for Protected Areas: A Study of Termessos National Park. Ekoloji 20, 78, 66-74 (2011), https://doi:10.5053/ekoloji.2011.7811
• Sayan, M.S., Ortaçeşme, V., Karagüzel, O., Atik, M., Şahin, T., Yıldırım, ve E., Avcı, Ü. (2005). Termessos (Güllükdağ) Milli Parkı’nda Rekreasyonel Taşıma Kapasitesinin Belirlenmesi. (Proje no: TOGTAG- 3197), 63s, Antalya.
• Sayan, S ve Ortaçeşme, V., (2006). Recreational Carrying Capacity Assessment in A Turkish National Park. Exploring The Nature of Management, 211-216. Rapperswil, Switzerland 13-17 September 2006. ISBN 3-033-00935-2
• Shahriari, M., Feiz, A., Zarei, A. and Kashi, E. (2022). Simulating pedestrian in public places and provide a solution to improve the LOS. Innovative Infrastructure Solutions (2022) 7-14. https://link.springer.com/article/10.1007/s41062-021-00613-x
• Soylu, Y. ve Özkök, F. (2016). Turistik Destinasyonlarda Taşima Kapasitesi: Çanakkale Savaşlari Gelibolu Tarihi Alani Örneği. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(36), 565-581. https://doi:10.31795/baunsobed.662447
• Webb, H. ve Williams, K. (2002). Social Carrying Capacities at the 12 Apostles,Port Campbell National Park. The University Melbourne. November, 2002. Erişim adresi : https://www.cals.arizona.edu/~gimblett/Webb&Williams%20Library%20Agents%20Final%20Report.pdf
• Whittaker, D., B. Shelby, R. Manning, D. Cole, and G. Haas. (2010). Capacity Reconsidered: Finding Consensus and Clarifying Differences. National Association of Recreation Resource Planners, Marienville, Pennsylvania. Erişim Adresi: https://www.fs.usda.gov/research/treesearch/35209
• World Tourism Organization. (1999). Global Code of Ethics for Tourism. Proc of Thirteenth Session of General Assembly, Santiago. Erişim Adresi: https://www.unwto.org/
• Yozgat Çamlığı Milli Parkı Uzun Devreli Gelişme Revizyon Planı. (2021). Erişim Tarihi: 15.10.2021. Zacarias, D. A., Williams, A. T. and Newton, A. (2011). Recreation Carrying Capacity Estimations to Support Beach Management at Praia de Faro, Portugal, Applied Geography, 31(3), 1075- 1081. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S014362281100021X