Türkiye Keçi Yetiştiriciliği İçin Önemli Bir Değer: Malta (Maltız) Keçisi

Yıl 2021, , 110 - 119, 25.06.2021

Cemil Tölü , Türker Savaş

https://doi.org/10.51970/jasp.886946

Öz

Malta keçisi isminden de anlaşılacağı üzere Malta Adasından köken almaktadır. Malta keçisinin geçmişiyle ilgili farklı bilgiler bulunmaktadır. Uzun yıllar önce ülkemize getirilen Malta keçisinin sayısal varlığı kritik eşiktedir. Bu çalışmada, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi bünyesinde iki yıl süreyle barındırılan Malta keçilerinden elde edilen ve literatürden derlenen bilgiler ışığında, genotipin bazı morfolojik ve verim özellikleri irdelenmiştir. Neredeyse tüm renklere rastlanan Malta keçilerinde siyah alaca ve kırmızı alaca baskın renklerdir. Uzun, geniş ve ortadan sarkık kulakları olan bu keçilerde, boynuzsuz hayvanlar çoğunlukta olmakla birlikte boynuzlu hayvanlara da rastlanmaktadır. Memenin vücuda bağlantısı zayıf olan genotipin bazı bireylerinde aşırı sarkık memelere rastlanmaktadır. Farklı yaş ve cinsiyetteki Malta keçilerinde belirlenen vücut ölçüleriyle Şam ve Kilis keçilerine, canlı ağırlıkları bakımından Kilis, Şam, Kıl, Norduz ve Honamlı keçilerine benzerlik gösterdiği söylenebilir. Malta keçilerinin yüksek düzeydeki oğlak verimi (2.4 oğlak/keçi), oğlakların büyüme yetenekleri (123-209 g/gün) ve sağlık özelliklerinin üstünlüğü açısından oğlak üretimi bakımından umut vaat etmektedir. İyi durumdaki süt veriminin (108-539 kg/laktasyon) yanında süt protein ve süt yağ oranı da oldukça iyi düzeydedir. Malta keçisinin saf yetiştiriciliğine ve gen kaynakları kapsamında korunmasına yönelik proje ve çalışmalara başlanmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Gen kaynağı, Morfoloji, Süt verimi, Oğlak verimi, Sağlık

An Important Genetic Material for the Turkish Goat Production: The Maltese Goat

Öz

As is clearly understood from its name, the origin of Maltese goats come from Malta Island. Different information exist about past of the Maltese goats. Numbers of the goats that had been brought to our country long time ago are in the critical threshold. In this study, some of the morphologic and other characteristics of the genotype of Maltese goats which have been husbandred in the experimental farm of Çanakkale Onsekiz Mart University has been meticulously investigated. While almost all the colors are observed in Maltese goats, black mottled and red mottled are the dominant ones. The goats with long, broad and baggy ears from the middle, are mostly hornless. In some individual of the genotype which have weak breast connection to the body, excessive baggy breast have been observed. Just as Maltese goats share similarity with goat of Damascus and Kilis in terms of body size, they look like goats of Kilis, Damascus, Hair, Norduz and Honamlı in terms of live weights. Maltese goats are quite promising with regard to kid production because of high level of litter size (2.4 kid/goat), growing ability of kids (123-209 g/day) and distinction of health features. Besides efficient milk yield (108-539 kg/lactation) they have considerably good level of milk protein and milk fat. As conclusion, the Maltese goat breed is a good alternative for semi-extensive production conditions.

Anahtar Kelimeler

Genetic source, Morphology, Milk yield, Kid yield, Health

Kaynakça

• Amoah, E.A., Gelaye, S., Guthrie, P., Rexroad Jr, C.E., 1996. Breeding season and aspects of reproduction of female goats. Journal of Animal Science. 74: 723-728.
• Anonymous, 2008a. Honamlı Keçisi. http://marmarahae.gov.tr/irklar/sa.onamli.pdf (19.02.2008).
• Anonymous, 2008b. Norduz Keçisi. http://www.tagem.gov.tr/sa.gk/milli_irk_tescil_listesi_taslagi_keci_norduzkecisi.htm (19.02.2008).
• Bhattacharya, A.N., 1980. Research on goat nutrition and management in Mediterranean Middle East and adjacent Arab countries. Journal of Dairy Science. 63: 1681-1700.
• Blundell, R., 1995. Reintroduction of the Local Breeds of Sheep and Goats in Malta. Gabina D. (ed.) In: “Strategies for Sheep and Goat Breeding: CIHEAM-IAMZ, (231p). Meeting of the Joint FAO/ CIHEAM Network on Sheep and Goats, Sidi-Thabet, TUNISIA. 26-28 March, 1995, p. 97-100.
• Carnicella, D., Dario, M., Ayres, M.C.C., Laudadio, V., Dario, C.,. 2008. The effect of diet, parity, year and number of kids on milk yield and milk composition in Maltese goat. Small Ruminant Research. 77: 71-74.
• Duman, A., Demirören, E., 2002. Süt tipi oğlakların doğum, 30. gün ve 60. gün canlı ağırlıkları üzerine sistematik çevre etmenlerinin etkileri. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 39: 73-78.
• Ertuğrul, M., Dellal,G., Elmacı, C., Akın, O., Karaca, O., Altın, T., Cemal, İ., 2005. Hayvansal gen kaynaklarının koruma ve kullanımı. Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, Ankara, 3-7 Mart 2005. s.1-18.
• FAO, 2015. The Second Report on the State of the World’s Animal Genetic Resources for Food and Agriculture, edited by B.D. Scherf & D. Pilling. FAO Commission on Genetic Resources for Food and Agriculture Assessments. Rome (available at http://www.fao.org/3/a-i4787e/index.html).
• Güler, Z., Keskin, M., Masatçıoğlu, T., Gül, S., Biçer, O., 2007. Effects of breed and lactation period on some characteristics and free fatty acid composition of raw milk from Damascus goats and German Fawn x Hair goat B1 crossbreds. Turkish Journal of Veterinary Animal Science. 31: 347-354.
• Güney, O., Cebeci, Z., Torun, O., Biçer, O., 1995. Country Report of Turkey on Small Ruminant Production With Special Reference to The Selection Programme for Increasing Milk Production in Dairy Goat Flock of University of Çukurova. Gabina D. (ed.) In: “Strategies for sheep and goat breeding: CIHEAM-IAMZ, (231p). Meeting of Goint FAO/CIHEAM Metwork on Sheep and Goats, Sidi-Thabet, TUNISIA, 26-28 March 1995. p.185-192.
• Keskin, M., Gül, S., 2006. Hatay ili keçi yetiştiriciliğinde Şam keçisi ve Türkiye için önemi. Hasad Hayvancılık. 255: 46-49.
• Keskin, M., Avşar, Y.K., Biçer, O., 2004. A comparative study on the milk yield and milk composition of two different goat genotypes under the climate of the eastern Mediterranean. Turkish Journal of Veterinary Animal Science. 31: 347-354.
• Kırk, K., Aşkın, Y., Cengiz, F., 2004. Norduz keçilerinin yapay tohumlama ile döl verim karakteristiklerinin belirlenmesi. IV. Ulusal Zootekni Kongresi, Isparta, 1-3 Eylül, 2004. s. 272-279.
• Morand-Fehr, P., Richard, A., Tessier, J., Hervieu, J., 2002. Effects of decoquinate on the growth and milk performance of young female goats. Small Ruminant Research. 45: 109-114.
• Özder, M., 2006. Keçi ırkları, Keçi Yetiştiriciliği (genişletilmiş ikinci baskı). (Ed. M. Kaymakçı), (s. 34-63). Bornova-İzmir. Savaş, T., 1995. Yerli ırk hayvanlarımızın korunması konusunda bir tartışma. Animal Enformasyon. 10(11).
• Soysal, M.İ., Özkan, E., Gürcan, E.K., 2003. The status of native farm animal genetic diversity in Türkiye and in the World. Trakya Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 1(3): 1-12.
• Sönmez, R., Şengonca, M., Alpbaz, A.G., 1971. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesinde yetiştirilen Malta keçilerinin çeşitli özellikleri ve verimleri üzerinde bir araştırma. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 8(1): 57-71.
• Sönmez, R., Şengonca, M., Kaymakçı, M., 1973. Ege bölgesinde yetiştirilen çeşitli süt tipi keçilerle bunların melezlerinin adaptasyon durumu ve verim özellikleri üzerinde mukayeseli bir araştırma. IV. Bilim Kongresi, Ankara, 5-8 Kasım 1973. s.1-6.
• Sönmez, R. 1974. Melezleme yolu ile yerli keçilerin süt keçisine çevrilme olanakları (34 s.). Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 226, E.Ü. Matbaası, Bornova, İzmir.
• Sönmez, R., Kaymakçı, M., 1974. Saanen x Malta oğlaklarının büyütülmesinde süt emme süresinin gelişme gücüne etkisi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 11(1):107-120.
• Şengonca, M., Kaymakçı, M., Sönmez, R., 1978. Ege bölgesinde yetiştirilen süt keçilerinin melezleme yolu ile islah olanakları (I. Aşama projesi). VI. Bilim Kongresi, VHAG Tebliğleri, TÜBİTAK, 389, seri no: 10, Ankara, s. 579-585.
• Şengonca, M., Kaymakçı, M., Koşum, N., Taşkın, T., Steinbach, J., 2002. Batı Anadolu için bir süt keçisi:“Bornova keçisi”. Hayvansal Üretim. 43:79-85.
• Şengonca, M., Taşkın, T., Koşum, N., 2003. Saanen x Kıl keçi melezlerinin ve saf Kıl keçilerinin kimi verim özelliklerinin belirlenmesi üzerine eş zamanlı bir araştırma. Turkish Journal of Veterinary Animal Science. 27:1319-1325.
• Şengonca, M., 2001. Türkiye’de Kıl keçisi ıslah çalışmaları. Çanakkale’de Keçi Yetiştiriciliği Paneli, Çanakkale, 12 Haziran, 2001. Şimşek, Ü.G., Bayraktar, M., 2006. Kıl keçisi ve Saanen x Kıl keçisi (F1) Melezlerine ait büyüme ve yaşama gücü özelliklerinin araştırılması. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 20: 229-238.
• Şimşek, Ü.G., Bayraktar, M., Gürses, M., 2006. Çiftlik koşullarında Kıl keçilerine ait bazı verim özelliklerinin araştırılması. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 20:221-227.
• Tölü, C., Savaş, T., 2008. Bazı yerli keçi genotiplerimize yönelik kısa bir değerlendirme. Hasad Hayvancılık. 277: 34-37.
• Tölü, C., Yurtman, İ.Y., Savaş, T., 2009. Türk Saanen keçilerinde canlı ağırlık ve değişimi üzerinde değerlendirmeler. Hayvansal Üretim. 50(1): 9-17.
• Tölü, C., Savaş, T., 2010. Gökçeada, Malta ve Türk Saanen keçi genotiplerinin döl verim özellikleri bakımından karşılaştırılması. Trakya Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 7(2): 113-121.
• Tölü, C., Savaş, T., 2011. Genotip ve mevsimin keçi sağlığına etkisi: Sağlık uygulaması kayıtları temelinde bir analiz. Çanakkale Tarımı Sempozyumu, Çanakkale, 10-11 Ocak 2011. s. 387-391.
• Tölü, C., Topaloğlu, N., Savaş, T., 2011. Gökçeada, Malta ve Türk Saanen çebiçlerinde ağır bir Ektima (Ecthyma contagiosum) olgusu üzerine gözlemler. Hayvansal Üretim. 52(1): 39-43.
• Tölü, C. 2009a. Farklı keçi genotiplerinde davranış, sağlık ve performans özellikleri üzerine araştırmalar. Doktora tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni ABD, 204 s.
• Tölü, C. 2009b. Oğlak ishal sıklığının genotip, yıl ve aylara göre değişimi. Hasad Hayvancılık. 295: 50-52.
• Vatansever, H., Akçapınar, H., 2006. Lalahan Hayvancılık Merkez Araştırma Enstitüsü’nde yetiştirilen farklı kökenli Ankara keçilerinde büyüme, döl verimi ve tiftik özellikleri. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi. 46(2):1-11.
• Yertürk, M., Odabaşıoğlu, F., 2007. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde yetiştirilen Renkli Tiftik keçilerinin yarı entansif şartlarda verim özelliklerinin araştırılması. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi.18: 45-50.