İngiliz Parlamentosunda Yapılan Tartışmalar Çerçevesinde Türkiye'de 1983 Genel Seçimleri ve Demokrasi

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 78 - 96, 20.01.2022

Yasin Coşkun

Öz

12 Eylül askeri darbesi ile ordu, ülke yönetimine el koymuştur. 6 Kasım 1983 seçimlerinin ardından TBMM yeniden açılmış ve Türkiye demokratik yönetime geçmiştir. Bu çalışma İngiliz parlamentosunun 1983 seçimlerine yaklaşımını ele almaktadır. Bu tarihte İngiltere’de Muhafazakârlar iktidardadır. Türkiye’de sağ kesimden bir partinin kazandığı 1983 seçimleri İngiliz hükümeti tarafından demokrasi yolunda önemli bir adım olarak görülmüştür. İngiltere’de ana muhalefette bulunan İşçi Partisi ise 1983 seçimlerine katılan parti sayısına ordu tarafından getirilen kısıtlamayı eleştirmiştir. Seçimlerin Türkiye’de hiçbir şeyi değiştirmediğini, askerin hâlâ ülke yönetiminde söz sahibi olduğunu ve anti-demokratik uygulamaların devam ettiğini savunmuştur. İngiliz parlamento tutanaklarının detaylı bir şekilde incelenmesi sonucu ortaya çıkan bu çalışma; İngiliz milletvekillerinin tartışmaları üzerinden İngiliz parlamentosunun Türkiye’deki 1983 genel seçimlerine ve demokrasiye yaklaşımının genel bir resmini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

12 Eylül Darbesi, 6 Kasım 1983 Genel Seçimleri, Turgut Özal, İngiliz Parlamentosu, Türk-İngiliz İlişkileri

The 1983 General Election and Democracy in Turkey within the Framework of the Debates in the British Parliament

Öz

With the military coup of 12 September 1980 in Turkey, the army seized the country's administration. The Parliament was reopened in Turkey after the election on 6 November 1983 and the democratic government was re-established. This study examines the British parliament’s approach to the 1983 Turkish general election. Conservatives were in power in 1983 in Britain. The British government considered the 1983 election, which was won by a party from the right wing, as an important step towards democracy in Turkey. The Labor Party, which is in the main opposition in England, criticized the army’s restriction on the number of parties participating in the 1983 elections. According to the Labour Party election in Turkey did not change anything. The army was still influential in the country’s administration and anti-democratic practices continued. This study, which emerged as a result of a detailed examination of the British parliamentary minutes, presents a general picture of the British parliament's approach to the 1983 general elections and democracy in Turkey through the debates of the British MPs.

Anahtar Kelimeler

The 1980 Turkish coup d, 1983 Turkish general election, The British Parliament, Anglo-Turkish Relations, Turgut Özal

Kaynakça

• AHMAD, Feroz, “Cumhuriyet Türkiye’sinde Siyaset ve Siyasi Partiler”, Reşat K. (Ed.) Türkiye Tarihi 1839-2010: Modern Dünyada Türkiye, Kitap Yayınevi, İstanbul, 2011, s. 229-274.
• AHMAD, Feroz, “The Transition to Democracy in Turkey”, Third World Quarterly, Vol 7, No 2, 1985, s. 211-226.
• ALTAN, Cemal, “Genel seçimler-yerel seçimler ilişkisi (1983-2004)”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 12, 2005, s. 174-190.
• ARSLAN, D. Ali, “1963’ten Günümüze, Yerel Seçim Sonuçları Temelinde Türkiye’nin Siyasi Yapısı”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, 2007, s. 1-32.
• ATAMAN, Muhittin, “1983-1991 döneminde İç Politika: Özal’lı Yıllar”, A. Çaylak (Ed.), Osmanlı’dan İkibinli Yıllara Türkiye’nin Politik Tarihi içinde (. ss.) Savaş Yayınevi, Ankara, 2009, s. 587-601.
• ATAMAN, Muhittin, “Özalizm: Türkiye’de Yeniden Yapılanma Teşebbüsü”, Liberal Düşünce Dergisi, Sayı: 19, 2000, s. 53-63. AYDIN, Suavi, - TAŞKIN, Yüksel, 1960’tan günümüze Türkiye tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2015.
• ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi: 1950’den Günümüze, 5. Baskı, İmge Kitapevi, Ankara, 2013.
• ÇAVUŞOĞLU, Hüseyin, “Merkez Sağda 27 Mayıs ve 12 Eylül Sonrası Partileşme”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 12, Sayı 22, 2009, s. 165-178.
• ÇİTÇİ, Oya vd., Yerel Seçimler Panoraması, 1963-1999, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yerel Yönetimler Araştırma ve Eğitim Merkezi, Ankara, 2001.
• DEMİR, Şerif, Türkiye’de Askeri Darbeler ve Vesayet (27 Mayıs-12 Mart-12 Eylül), TİAV, Ankara, 2020.
• ERASLAN, Cezmi, “Atatürk’ten Sonra Türkiye’nin İç Politikası”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2014, s. 519-643.
• ERDEM, Gökhan, “12 Eylül Darbesi’nin Türkiye’nin Avrupa ile İlişkilerine Etkileri: Avrupa Topluluğu ve Avrupa Konseyi’yle İlişkiler”, Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Cilt 14, Sayı 1, 2015, s. 29-64.
• EREN, Abdurrahman, “Türkiye’de Uygulanan %10 Genel Seçim Barajının Serbest Seçim Hakkını İhlal Sorunu”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 16, Sayı 2, 2008, s. 63.110.
• ESENER, Kaan, Avrupa Konseyi ve Türkiye (1980-1986), (yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2003.
• HALE, William, Türkiye’de Ordu ve Siyaset, Alfa Yayınları, İstanbul, 2004.
• LEWIS, Bernard, Demokrasinin Türkiye Serüveni, YKY Yayınları, İstanbul, 2007.
• ÖZÇELİK, Ayfer, “1960’dan günümüze Türk Siyasal Hayatı”, S. İnan-E. Haytoğlu (Ed.), Yakın Dönem Türk Politik Tarihi, Anı Yayıncılık, Ankara, 2011 s. 145-186.
• SUNAY, Cengiz, Türk Siyasetinde Sivil-Asker İlişkileri: 27 Mayıs-12 Mart-12 Eylül ve Sonrası, Orion Kitabevi, Ankara, 2010. TANÖR, Bülent, “Siyasal Tarih (1980-1995)”, Sina A. (Ed.) Türkiye Tarihi 5: Bugünkü Türkiye 1980-2003, Cem Yayınevi, İstanbul, 2008, s. 27-161.
• YEŞİLBURSA, Behçet Kemal, “Turkey’s Participation in the Middle East Command and Its Admission to NATO, 1950-52”, Middle Eastern Studies, Vol 35, No 4, 1999, s. 70-102.
• ZÜRCHER, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2000.