Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Gerçekleşmeyen Bir Amerikan Rüyası: Chester Projesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 41 - 73, 14.06.2024

Öz

On yıllarca süren savaşlar sonucunda tüm maddi kaynaklarını büyük ölçüde tüketerek dağılan Osmanlı İmparatorluğu sonrasında Mustafa Kemal Paşa önderliğinde Anadolu topraklarında verilen Kurtuluş Savaşı sonucunda kurulmakta olan genç Türkiye devleti kalkınma ve çağdaşlaşma için stratejik yatırımlar ve bunun için yeni kaynaklara ihtiyaç duymaktadır.
Lozan Barış Konferansı’nda karşı karşıya bulunduğu Batılı devletler tarafından kurulan kurtlar sofrasında yalnız kalmanın sıkıntılarını yaşayan Genç Türkiye, Anadolu üzerinde diğer emperyalist devletler gibi emelleri olmadığı değerlendirilen ABD hükûmetinin desteği ile Anadolu ve Mezopotamya’da gerçekleştirilecek Chester demiryolu yapımı ve maden işletilmesi projesine sıcak bakmaktadır. Türk hükûmeti hem bu projenin sağlayacağı politik ortam sayesinde Lozan Barış Konferansı’nda Batılı emperyalist devletler karşısında siyasal denge sağlayabileceğini ve hem de ülkenin çok ihtiyaç duymakta olduğu ekonomik ve sosyal kalkınma için gereken altyapı yatırımlarını çok fazla taviz vermeden gerçekleştirebileceğini değerlendirmektedir. ABD hükûmeti ise “açık kapı” ve “fırsat eşitliği” politikası çerçevesinde ve Musul’un Türkiye toprakları dışında kalması olasılığını dikkate alarak çekimser bir yaklaşım sergilemektedir.
Bu çalışmanın amacı ABD ve İngiliz diplomatik arşiv belgeleri çerçevesinde Chester Projesi’nin tarihsel arka planına ışık tutmak ve incelenen dönemde izlenmekte olan Türk dış politikanın değerlendirilmesine katkıda bulunmaktır.

Kaynakça

  • ÖZYÜKSEL, Murat, Osmanlı İmparatorluğunda Nüfuz Mücadelesi, Anadolu ve Bağdat Demiryolları, Türkiye İş Bankası yay.,İstanbul, 2013.
  • SONYEL, Salâhi R., Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, C.II, 3. Baskı, TTK yay.,Ankara, 2003.
  • SOYSAL, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları, C.I, (1920-1945), 3. Baskı, TTK yay., Ankara, 2000.

Gerçekleşmeyen Bir Amerikan Rüyası: Chester Projesi

Yıl 2024, Cilt: 5 Sayı: 2, 41 - 73, 14.06.2024

Öz

On yıllarca süren savaşlar sonucunda tüm maddi kaynaklarını büyük ölçüde tüketerek dağılan Osmanlı İmparatorluğu sonrasında Mustafa Kemal Paşa önderliğinde Anadolu topraklarında verilen Kurtuluş Savaşı sonucunda kurulmakta olan genç Türkiye devleti kalkınma ve çağdaşlaşma için stratejik yatırımlar ve bunun için yeni kaynaklara ihtiyaç duymaktadır.
Lozan Barış Konferansı’nda karşı karşıya bulunduğu Batılı devletler tarafından kurulan kurtlar sofrasında yalnız kalmanın sıkıntılarını yaşayan Genç Türkiye, Anadolu üzerinde diğer emperyalist devletler gibi emelleri olmadığı değerlendirilen ABD hükûmetinin desteği ile Anadolu ve Mezopotamya’da gerçekleştirilecek Chester demiryolu yapımı ve maden işletilmesi projesine sıcak bakmaktadır. Türk hükûmeti hem bu projenin sağlayacağı politik ortam sayesinde Lozan Barış Konferansı’nda Batılı emperyalist devletler karşısında siyasal denge sağlayabileceğini ve hem de ülkenin çok ihtiyaç duymakta olduğu ekonomik ve sosyal kalkınma için gereken altyapı yatırımlarını çok fazla taviz vermeden gerçekleştirebileceğini değerlendirmektedir. ABD hükûmeti ise “açık kapı” ve “fırsat eşitliği” politikası çerçevesinde ve Musul’un Türkiye toprakları dışında kalması olasılığını dikkate alarak çekimser bir yaklaşım sergilemektedir.
Bu çalışmanın amacı ABD ve İngiliz diplomatik arşiv belgeleri çerçevesinde Chester Projesi’nin tarihsel arka planına ışık tutmak ve incelenen dönemde izlenmekte olan Türk dış politikanın değerlendirilmesine katkıda bulunmaktır

Kaynakça

  • ÖZYÜKSEL, Murat, Osmanlı İmparatorluğunda Nüfuz Mücadelesi, Anadolu ve Bağdat Demiryolları, Türkiye İş Bankası yay.,İstanbul, 2013.
  • SONYEL, Salâhi R., Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika, C.II, 3. Baskı, TTK yay.,Ankara, 2003.
  • SOYSAL, İsmail, Türkiye’nin Siyasal Antlaşmaları, C.I, (1920-1945), 3. Baskı, TTK yay., Ankara, 2000.
Toplam 3 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Uluslararası Tarih, Tarihsel Çalışmalar (Diğer)
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Yeter Mengeş 0000-0002-2767-9311

Yayımlanma Tarihi 14 Haziran 2024
Gönderilme Tarihi 15 Kasım 2023
Kabul Tarihi 19 Kasım 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 5 Sayı: 2

Kaynak Göster

Chicago Mengeş, Yeter. “Gerçekleşmeyen Bir Amerikan Rüyası: Chester Projesi”. Journal of Anglo-Turkish Relations 5, sy. 2 (Haziran 2024): 41-73.

4490jatr@gmail.com