Ortaokul Matematik Ders Kitaplarındaki Matematik ve Sanat İlişkilendirmesinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 24, 689 - 717, 21.10.2024

Satı Aygül İbas , Melike Tural Sönmez

https://doi.org/10.18009/jcer.1514066

Öz

Bu araştırmanın amacı ortaokul matematik ders kitaplarındaki (OMDK) içeriklerin sanatla ilişkilendirilmesinin incelenmesidir. Bu araştırmada doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Dokümanlardan OMDK matematik-sanat ilişkilendirmesi tespit edilen bölümün sınıf düzeyi, ilgili öğrenme ve alt öğrenme alanı, kazanım numarası ve ilişkilendirilen sanat dalı (resim, heykel, mimari, müzik, edebiyat, tiyatro, sinema) incelenmiştir. Ayrıca matematik-sanat ilişkilendirmesinin içeriği belirlenen kriterlere göre değerlendirilerek yorumlanmıştır. Bulgular betimsel analize tabi tutularak tablolar ve kitaplardan alınan örnek içeriklerle sunulmuştur. Yapılan incelemede OMDK kapsamında tespit edilen 57 matematik-sanat ilişkilendirme içeriğinin tüm sınıf düzeylerinde en fazla resim, en az ise sinema dalında olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda öğretim programı ve ders kitabı yazarlarına, öğretmenlere ve araştırmacılara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Matematik ve sanat ilişkilendirmesi, ortaokul matematik ders kitapları, ders kitabı inceleme, matematik eğitimi

Examination of the Association of Mathematics and Art in Middle School Mathematics Textbooks

Öz

The aim of this research is to examine the association of the contents of middle school mathematics textbooks (MSMT) with art. Document review method was used in this research. The class level of the section where the MSMT mathematics-art association was determined from the documents, the relevant learning and sub-learning area, the outcome number and the associated art branch (painting, sculpture, architecture, music, literature, theater, cinema) were examined. In addition, the content of the mathematics-art association was evaluated and interpreted according to the determined criteria. The findings were presented with tables and contents taken from books by subjecting them to descriptive analysis. In the examination, it was determined that the 57 mathematics-art association contents determined by MSMT were mostly in painting and least in cinema at all class levels. As a result of the study, suggestions were made regarding the application to the curriculum and textbook writers, teachers and researchers.

Anahtar Kelimeler

Mathematics and art association, middle school mathematics textbooks, textbook review, mathematics education

Etik Beyan

Çalışmamız etik kurul belgesi gerektirmemektedir. Birinci yazarın tezinden üretilmiştir.

Kaynakça

• Acil, A., & Genç, S. (2022). Pisagor ve Marin Mersenne’in monchord’larına müzik ile matematik bağlamında bir bakış. İstanbul Esenyurt Üniversitesi İşletme ve Yönetim Bilimleri Fakültesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 2(2), 191-200.
• Akarsu, V. (2009). Türk bayrağı ve altın oran ilişkisi. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi,25(1),437-448.
• Aktan, G., & Yağmur, B. E. (2019). Altın Oran bağıntısının Leonardo da Vinci'nin eserleri üzerinden incelenmesi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi Sosyal bilimler tam metin bildiri kitabı, 147-158.
• Altunbay, M., & Soylu, Ş. (2020). Çocuk edebiyatının disiplinler arası öğrenmeye etkisi: Hikaye ile matematik öğrenimi ve bir kitap incelemesi. Uluslararası Türkoloji Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 5(1), 16-24.
• Ankaralıgil, N. (2013). Fotoğraf ve sinemada kompozisyon: Altın Oran ve Fibonacci spirali bağlamında Spielberg filmleri üzerine görsel çözümleme. Erciyes İletişim Dergisi, 3(1).
• Atabey, S. (2023). Matematik ve sanat. Görünüm, (14), 61-80.
• Atasay, M., & Erdoğan, A. (2017). Matematik ile sanatın ilişkilendirilmesi: Mandala desenlerinin simetri öğretiminde kullanımı. Journal of Instructional Technologies & Teacher Education, 6(2), 58-77.
• Atli, S. (2007). Matematiksel-mantıksal yetenek ile ritimsel yetenek arasındaki ilişkiler [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ayata, E. (2020). Tarihten günümüze müzik ve matematik ilişkisi. Pearson journal, 5(9), 62-73.
• Aydoğdu, E. (2022). Antik Dönem’de matematik bilgisinin mozaik ve heykel sanatina yansimasi (Doctoral dissertation, Dokuz Eylul Universitesi (Turkey)).
• Ayran, A., & Aydın, N. (2017). Matematik ve doğa. Journal of Awareness, 2(3S), 509-514.
• Ayvaz, A. (2010). Dördüncü sınıf matematik dersi bölme işlemi alt öğrenme alanının edebi ürünlerle işlenmesinin öğrenci başarısı ve tutumuna etkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Bayri, S. (2019). 5-9 yaş aralığındaki çocukların müzik ve matematik ile ilişkileri. Disiplinlerarası yaklaşımda uluslararası matematik ve müzik kongresi özet ve tam metin bildiri kitabı, 378-386. Marmara Üniversitesi, İstanbul, Türkiye, 21-22 Haziran.
• Beytekin, S. (2015). Cazın piyano üzerinden matematiksel analiz ile fraktal geometri ile ilişkisinin analizi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Bingölbali, E., & Bingölbali, F. (2020). Çok doğru cevaplı ve çok çözüm metotlu etkinliklerin ortaokul matematik ders kitaplarındaki yeri. International Journal of Educational Studies in Mathematics, 7(4), 214-235.
• Bingölbali, E., & Özdiner, M. (2022). İlkokul ve ortaokul matematik ders kitabı etkinliklerinin gerçek hayatla ilişkilendirme açısından incelenmesi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(1), 45-65.
• Bora, U. (2002). Bilim ve sanatın kesiştiği temel bir nokta: Matematik ve müzik ilişkisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 53-68.
• Bulut, S., Boz-Yaman, B., & Yavuz, F. D. (2016). 7. sınıf matematik ders kitaplarında dönüşüm geometrisi işlenişinin öğretim programları açısından değerlendirilmesi. Ilkogretim Online, 15(4), 1164-1190.
• Bütow, N. Ö. (2021). Allyson Grey resimlerinde geometrik şekiller. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 10(79), 463-477.
• Coştu, S. (2020). Matematik derslerinde ilişkilendirmenin önemi hakkında 6. sınıf öğrencileri ne söylüyor, ne düşünüyor?. Eğitim Bilim ve Araştırma Dergisi, 1(2), 40-63.
• Doğan, A., & Yazıcı, B. (2022). Matematik ile edebileşen eserler. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(2), 108-119.
• Doyran, E. Y., & Yılmaz, B. (2021). Sanat ve bilim bağlamında İlker Yardımcı’nın heykellerine düşünsel yaklaşımlar. Uluslararası Disiplinlerarası ve Kültürlerarası Sanat, 6(12), 89-112.
• Erdoğan, A., Denizli, Z. A., & Çoban, F. N. (2019). Niçin bazı kavramlar matematik dersi öğretim programlarında tutunamıyor? Perspektif çizimler örneği. Ilkogretim Online, 18(4),1858-1874.
• Esi, A. (2017). Matematik ve sanat. Journal of Awareness (JoA), 2(Special), 515-522.
• Güneş, F. (2020). Çocuk tekerlemeleri. The Journal of Limitless Education and Research, 5(1), 1-21.
• Gürsoy, E. (2018). Cami tip projelerinde ölçü-oran ilişkisi. Türk Dünyası Araştırmaları, 118(232), 211-228.
• Işıtan, S., & Doğan, M. (2020). Matematik müzik ilişkisi: Notalardan kesirlere. Araştırma Temelli Etkinlik Dergisi, 10(2), 100-111.
• İlhan, A. Ç. (2019). Türkiye’de sanat ve sanat eğitimi alanında yapılan son değişiklikler. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 1(1), 9-22.
• İrhan, A. (2013). Matematik ve geometrinin heykel sanatına etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Kaplan, Z. (2021). Oyun tekerlemelerinin işlevsel özellikleri. Karabük Türkoloji Dergisi, 3(3), 67-84.
• Karagözoğlu, B. (2024). Büyük Selçuklu Dönemi’nin ünlü astronomu Ömer Hayyâm ve astronomi çalışmalarının rubâilerine yansımaları. Akademik Tarih Ve Düşünce Dergisi, 10(6), 2512-2525. https://doi.org/10.46868/atdd.2023.635.
• Katipoğlu, M., & Katipoğlu, S. N. (2016). Matematik öğretmenlerinin öğrenci ders kitabı hakkındaki görüşleri. Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2(3), 156-165.
• Katmer, G. (2022). Teknolojik bir aygıt olarak kameranın keşfi ve sinemanın doğuş döneminin incelemesi. Medeniyet Sanat Dergisi, 8(2), 229-252.
• Keser, N. (2009). Sanat Sözlüğü. Ütopya Yayınları.
• Malkoç, E. (2011). Türkiye'nin ilk minyatür parkı: Miniatürk. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi , 8 (1), 1-8.
• Morando, P., & Spreafico, M. L. (2023). Math inhabits the museum. In EDULEARN23 Proceedings (pp. 2074-2081). IATED.
• MEB (2018). Görsel sanatlar dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara.
• MEB (2018). Matematik dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara.
• MEB (2018). Müzik dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar), Ankara.
• MEB Talim Terbiye Kurulu (2023). Taslak ders kitabı ve eğitim araçları ile bunlara ait elektronik içeriklerin incelenmesinde değerlendirmeye esas olacak kriterler ve açıklamaları, Ankara.
• Oğuzhan, N. (2013). Tiyatro salonlarında sahne aydınlatması ile salon ve sahne biçiminin ilişkisi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• Özkan, UB (2019). Eğitim bilimleri araştırmaları için kapsamlı inceleme yöntemi. Pegem Akademi.
• Sönmez, M. T. ve Topcal, B. (2022). Ortaokul matematik ders kitaplarındaki finansal okuryazarlık ilişkilendirme içeriklerinin sınıf düzeyine göre analizi. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi , 23 (3), 2596-2630.
• Şahin, Ö., & Başgül, M. (2019). Türkiye’de matematik ders kitaplarına yönelik yapılan araştırmalardaki eğilimler. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 13(1), 328-358.
• Şeker, N. Ç. (2021). Akustik performansı etkileyen geometrik tasarım parametreleri ve farklı plan tipi örnekleri. Bilge International Journal of Science and Technology Research, 5(1), 42-54.
• Tarhan, D. E. (2020). Pythagoras felsefesinde müzik ve matematik ilişkisi üzerine. Felsefi Düşün-Akademik Felsefe Dergisi, (15), 203-224.
• Tekkanat, N. (2006). Altın oran’ın kaynakları ve sanat’a yansıması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Thapa, G. B., & Thapa, R. (2018). The relation of golden ratio, mathematics and aesthetics. Journal of the Institute of Engineering, 14(1), 188-199.
• Toptaş, R. (2023). Erken rönesans dönemi mimarlarından Filippo Brunelleschi’nin (1376-1446) eserlerinde matematiksel oranlar ve perspektif. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (32), 1042-1062.
• Tural-Sönmez, M. (2024). Ortaokul matematik dersi öğretim programının ve ders kitaplarının bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımına yönlendirme açısından incelenmesi. Yaşadıkça Eğitim, 38(2), 284–306.
• Türkcan, B. (2020). Sanat. S. Tuna & A.O. Alakuş (Ed). Görsel sanatlar eğitimi (s.1-24). Nobel Yayıncılık: Ankara. Ünal, H. K. (2023). Ortaokul matematik ders kitaplarının ilişkilendirme becerisi açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Yazıcı, Y. E. (2011). Matematikten sanata yansımalar: MC Escher. Sanat ve Tasarım Dergisi, 1(8), 59-75.
• Yılmaz, D. (2022). Sanatla ilişkilendirilmiş matematik: İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin uygulamaları. Cukurova University Faculty of Education Journal, 51(1), 590-633.
• Yolcu, E. (2021). Sanat eğitimi kuralları ve yöntemleri.(4. Baskı). Pegem Akademi.