Pharmacists' Self Drug Application Cases

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 11 - 19, 07.05.2021

Feyza Bardak

Öz

Aim: The study was conducted descriptively to determine how pharmacists use self-medication and to examine the relationships of pharmacists according to socio-demographic, health, lifestyle and occupational characteristics.

Method: Research was conducted in the city center of Isparta from February to May 2019 on freelance pharmacists affiliated with the Turkish Pharmacists Association. The study, conducted using the full count method, was aimed to reach 117 pharmacists in the city center of Isparta and 95 pharmacists were reached. The research data was collected using a survey technique. The necessary ethical approvals were obtained for
the study. The survey was conducted by obtaining voluntary permission from the participants. The questionnaire form consists of socio-demographic, health, lifestyle and professional characteristics. The data was summarized as a numerical, percentage, and frequency distribution, and chi-square analysis was applied.

Result: Taking into account the fact that pharmacists use selfmedication, the level of use of non-prescription drugs in the last six months is 76.8%, and the level of use of self-medication, in general, is 65.3%. The drug recommendation rate to family members was 74.7%, while the drug recommendation rate to neighbours and/or consultants was 63.2%. The most commonly used type of medication is pain relievers. A significant relationship was found between pharmacists' use of self-medication without a prescription and the recommendation of drugs to family members, neighbours, or customers (p <0.05).

Impact: The research findings are believed to help pharmacists to promote rational drug use instead of self-medication, which threatens public health.

Anahtar Kelimeler

Medicine, Pharmacist, Self-medication

Eczacıların Kendi Kendine İlaç Kullanma Durumları

Öz

Amaç: Araştırma, eczacıların kendi kendine ilaç kullanımı durumlarını belirlemek ve eczacıların sosyo-demografik, sağlık özellikleri, yaşam biçim özellikleri, mesleki özelliklere göre ilaç kullanımı durumlar arasındaki ilişkisiyi incelemek amacıyla tanımlayıcı türde yapılmıştır.

Yöntem: Araştırma, Isparta il merkezinde Şubat 2019-Mayıs 2019 tarihleri arasında Türkiye Eczacılar Birliği’ne bağlı serbest eczacılarda yapılmıştır. Tam sayım yöntemi ile yapılan araştırmada, Isparta il merkezinde bulunan 117 eczacıya ulaşılması hedeflenmiş ve 95 eczacıya ulaşılmıştır. Araştırmanın verileri anket tekniğiyle toplanmıştır. Araştırmanın yapılabilmesi için gerekli etik izinler alınmıştır. Isparta ilindeki serbest eczacılardan gönüllülük izni sözlü alınarak anket uygulaması yapılmıştır. Anket formu sosyo-demografik özellikler, sağlık özellikleri, yaşam biçim özellikleri ve mesleki özelliklerden oluşmaktadır. Veriler sayı, yüzde ve frekans dağılımları olarak özetlenmiş ve ki-kare analizi uygulanmıştır.

Bulgular: Eczacıların kendi kendine ilaç kullanım durumuna bakıldığında son altı ay içerisinde reçetesiz ilaç kullanma oranı %76.8'dir ve genel olarak kendi kendine ilaç kullanım oranı ise &65.3’dir. Aile bireylerine ilaç önerme oranı %74.7 iken, komşu ve/veya danışan bireylere ilaç önerme oranı %63.2 olarak ifade edilmiştir. En sık kullanılan ilaç türü ağrı kesici-anal eziklerdir. Eczacıların reçetesiz kendi kendine ilaç kullanım durumları ile aile bireylerine, komşu veya danışan bireylere ilaç önerme arasında anlamlı bir ilişki bulunmuştur (p<0,05).

Uygulamada Kullanım: Toplumun sağlığını tehdit eden kendi kendine ilaç kullanımı yerine akılcı ilaç kullanımını teşvik etmeye yönelik eczacılar için araştırma bulgularının rehberlik edeceği düşünülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Eczacı, İlaç, Kendi kendine ilaç kullanımı

Kaynakça

• Abay S, Amelo W. (2010). Assessment of selfmedication practices among medical, pharmacy, health science students in Gondar University, Ethiopia. Journal of Young Pharmacists, 2(3), 306-310. https://doi.org/10.4103/0975-1483.66798
• Abosede, O. A. (1984). Self-medication: an important aspect of primary health care. Social Science & Medicine, 19(7), 699-703.https://doi.org/10.1016/0277-9536(84)90242-9
• Akıcı, A., Alp, F. İ., Ayanoğlu Dülger, G., Elçioğlu, K., Gümüşel, B., Gündüz, Ö., . . . Kerry, Z. (2009). Serbest eczanelerde ilaç sunumu sürecinde karşılaşılan sorunlar: Akılcı ilaç kullanımı yönünden değerlendirme. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi, 29(1), 75-80.
• Akkuş, Y. (2011). Kars’ ta 0 yaş üstü bireylerin ilaç kullanım davranışlarının değerlendirilmesi. TÜBAV Bilim Dergisi, 4(3), 214-220.
• Alshogran, O. Y., Alzoubi, K. H., Khabour, O. F., & Farah, S. (2018). Patterns of self-medication among medical and nonmedical university students in Jordan. Risk Management and Healthcare Policy, 11, 169-176. https://dx.doi.org/10.2147%2FRMHP.S170181
• Dağtekin, G., Demirtaş, Z., Alaiye, M., Sağlan, R., Önsüz, M. F., Işıklı, B., . . . Metintaş, S. (201 ). Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuran erişkinlerin akılcı ilaç kullanım tutum ve davranışları. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 3(1), 12-23.
• Demirci, B., Ayhan, F. Ç., & Abacıgil, F. (2019). Eczanelerde çalışan personelin akılcı ilaç uygulamalarındaki tutumu: kesitsel çalışma. Medical Bulletin of Haseki/Haseki Tip Bulteni, 57(4), 339-344. DOI: 10.4274/haseki.galenos.2019.5224
• Ekenler, Ş., & Koçoğlu, D. (201 ). Bireylerin akılcı ilaç kullanımıyla ilgili bilgi ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 3(3), 44-55.
• Hanlon, J. T., Fillenbaum, G. G., Ruby, C. M., Gray, S., & Bohannon, A. (2001). Epidemiology of over-the-counter drug use in community dwelling elderly. Drugs & Aging, 18(2), 123-131. https://doi.org/10.2165/00002512-200118020-00005
• Hatipoğlu, S., & Özyurt, B. C. (201 ). Manisa ilindeki bazı aile sağlığı merkezlerinde akılcı ilaç kullanımı. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(4), 1-8. DOI: 10.5455/pmb.1-1441352977
• Hughes, C. M., McElnay, J. C., & Fleming, G. F. (2001). Benefits and risks of self medication. Drug Safety, 24(14), 1027-1037.https://doi.org/10.2165/00002018-200124140-00002
• İlhan, M., Aydemir, Ö., Çakır, M., & Aycan, S. (2014). Akılcı olmayan ilaç kullanım davranışları: Ankara’da üç ilçe örneği. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 12(3), 188-200. https://doi.org/10.20518/thsd.91650
• Kayalvizhi, S., & Senapathi, R. (2010). Evaluation of the perception, attitude and practice of selfmedication among business students in 3 select cities, South India. IJEIMS, 1(3), 40-44.
• Kevrekidis, D. P., Minarikova, D., Markos, A., Malovecka, I., & Minarik, P. (2018). Community pharmacy customer segmentation based on factors influencing their selection of pharmacy and overthe-counter medicines. Saudi Pharmaceutical Journal, 26(1), 33-43. https://doi.org/10.1016/j.jsps.2017.11.002
• Klemenc-Ketis, Z., Hladnik, Z., & Kersnik, J. (2010). Self-medication among healthcare and nonhealthcare students at University of Ljubljana, Slovenia. Medical Principles and Practice, 19(5), 395-401. https://doi.org/10.1159/000316380
• Koç, E. & Koçoğlu-Tanyer, D. (2020). Ergenlerin kendi kendine ilaç kullanım özellikleri, Sağlık ve Toplum, 3, 118-126.
• World Health Organizatıon. The role of the pharmacist in self-care and self-medication: World Health Organization, WHO/DAP/98.13, The Hague, The Netherlands, 1998. 17p. https://apps.who.int/iris/handle/10665/65860
• World Health Organization, Executive board 118th sessıon; Rational use of medicines: progress in implementing the WHO medicines Strategy, EB118/6, Geneva, 2006. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/21525/B118_6-en.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• World Health Organization, Home; Activities; Promoting rational use of medicines, https://www.who.int/activities/promoting-rationaluse-of-medicines/, 2020
• Özata, M., Aslan, Ş., & Mete, M. (200 ). Rasyonel ilaç kullanımının hasta güvenliğine etkileri: hekimlerin rasyonel ilaç kullanımına etki eden faktörlerin belirlenmesi. Selçuk University Social Sciences Institute Journal, (20), 529-542.
• Özyurt, E., Aydın, İ., Aydın, H., Erduran, S., Uğurlu, D., Yeşim, A. K. A. R., ... & Yörük, S. (201 8). Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim Araştırma Hastanesinde ki hastaların akılcı ilaç kullanımı hakkında bilgi, tutum ve davranışları. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 5(3), 208-219. DOI:10.5455/sad.13-1525863579
• Pagan, J. A., Ross, S., Yau, J., & Polsky, D. (2006). Self-medication and health insurance coverage in Mexico. Health Policy, 75(2), 170-177. https://doi.org/10.1016/j.healthpol.2005.03.007
• Pınar, N., Karataş, Y., Bozdemir, N., & Ünal, İ. (2013). Adana ilindeki insanların ilaç kullanım alışkanlıkları. TAF Preventive Medicine Bulletin,12(6), 639-650. DOI: 10.5455/pmb.1-1344333007
• Pirinçci, E., & Bozan, T. (201 ). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerin akılcı ilaç kullanım durumları. Fırat Tıp Dergisi, 21(3), 129-136.
• Sarahroodi, S., Maleki-Jamshid, A., Sawalha, A. F., Mikaili, P., & Safaeian, L. (2012). Pattern of selfmedication with analgesics among Iranian University students in central Iran. Journal of Family & Community Medicine, 19(2), 125-129. https://dx.doi.org/10.4103%2F2230-8229.98302
• Serper, M., McCarthy, D. M., Patzer, R. E., King, J. P., Bailey, S. C., Smith, S. G., . . . Wolf, M. S. (2013). What patients think doctors know: beliefs about provider knowledge as barriers to safe medication use. Patient Education and Counseling, 93(2), 306-311. https://doi.org/10.1016/j.pec.2013.06.030
• Shankar, P., Partha, P., & Shenoy, N. (2002). Selfmedication and non-doctor prescription practices in Pokhara valley, Western Nepal: a questionnairebased study. BMC Family Practice, 3(1), 1-7. https://doi.org/10.1186/1471-2296-3-17
• Sharif, S. I., Bugaighis, L. M., & Sharif, R. S. (2015). Self-medication practice among pharmacists in UAE. Pharmacology & Pharmacy, 6(09), 428-435. http://dx.doi.org/10.4236/pp.2015.69044
• Sussman, J. B., Schell, G. J., Lavieri, M. S., & Hayward, R. A. (2017). Implications of true and perceived treatment burden on cardiovascular medication use. MDM Policy & Practice, 2(2), 2381468317735306.
• Şendir, M., Büyükyılmaz, F., Çelik, Z., & Güzel, E. (2015). Aile sağlığı merkezlerine başvuran bireylerde akılcı ilaç kullanım alışkanlıklarının belirlenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(1), 15-22.
• Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı. (2021). Akılcı ilaç kullanımı. Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu. http://www.akilciilac.gov.tr/?page_id=81
• Uskun, E., Uskun, S. B., Öztürk, M., & Kişioğlu, A. N. (2004). Sağlık ocağına başvuru öncesi ilaç kullanımı. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 13(12), 451-454.
• Verma, R. K., Mohan, L., & Pandey, M. (2010). Evaluation of self medication among professional students in North India: proper statutory drug control must be implemented. Evaluation, 3(1), 60-64.
• Yapıcı, G., Balıkçı, S., & Ugur, Ö. (2011). Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranların ilaç kullanımı konusundaki tutum ve davranışları. Dicle Tip Dergisi, 38(4), 458-465. https://doi.org/10.5798/diclemedj.0921.2011.04.0066
• Yılmaz, E., Yılmaz, E., Karaca, F., Uçar, S., & Yüce, T. (200 ). Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin ilaç kullanma durumlarının incelenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 3(8), 69-83.
• Yılmaz, M., Güler, N., Güler, G., & Kocataş, S. (2011). Bir grup kadının ilaç kullanımı ile ilgili bazı davranışları: Akılcı mı? Cumhuriyet Medical Journal, 33(3), 266-277.