Street Politics and Social Mobility: Media Presentation of Mahsa Amini Protests

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 17 - 40, 31.03.2024

Merve Özdemir , Mustafa Akdağ

https://doi.org/10.59534/jcss.1357139

Öz

The street is one of the concepts that includes political dynamics as well as being a meeting place in daily life of the human. The street is one of the public sphere that bring together many people who do not know each other and where the fuse of certain social phenomena is ignited. The street, which is one of the most important representation places of social mobility, enables many people to come together and make their voices heard against the existing oppressive structure. Especially with the development of information and communication technologies, the media is also a carrier in the spread of these voices all over the world and in the resonance of social movements in different countries. In this study, the concept of social mobility and street will be discussed together with the media and evaluated within the framework of certain examples of social mobility in the world. In the research part of the study, the actions in the Mahsa Amini protests, which made an impact all over the world, will be discussed and analyzed with the content analysis technique.

Anahtar Kelimeler

Street Politics, Social Mobility, Media, Mahsa Amini, Protest

Sokak Siyaseti ve Toplumsal Hareketlilik: Mahsa Amini Protestolarının Medyadaki Sunumu

Öz

Sokak, gündelik hayatta bir karşılaşma mekânı olmanın yanı sıra siyasal dinamikleri de içerisinde barındıran kavramlardan birisidir. Sokak, birbirini tanımayan birçok insanı bir araya getiren, belli toplumsal olguların fitilinin ateşlendiği kamusal alanların başında gelmektedir. Toplumsal hareketliliğin en önemli temsil mekânlarından biri olan sokak, birçok insanın bir araya gelerek, var olan baskıcı yapıya karşı sesini duyurmasını sağlamaktadır. Özellikle bilgi ve iletişim teknolojilerinin gelişmesiyle, medya da bu seslerin tüm dünyaya yayılmasında ve toplumsal hareketliliklerin farklı ülkelerde yankı bulmasında taşıyıcı bir araç konumundadır. Medyanın toplumsal hareketlerin yayılımındaki rolü, sanal örgütlenme kavramını da beraberinde getirmektedir. Bu açıdan bakıldığında sokak siyaseti, toplumsal hareketlilik ve medya ilişkisinin iç içe geçtiğini görmek mümkündür. Bu çalışmada toplumsal hareketlilik ve sokak kavramı, medyayla birlikte ele alınarak dünyadaki belli toplumsal hareketlilik örnekleri çerçevesinde değerlendirilmektedir. Çalışmanın araştırma bölümünde ise tüm dünyada ses getiren Mahsa Amini protestolarındaki haberler nitel yöntem içerisinde yer alan içerik analizi tekniğiyle incelenmiştir. Yine çalışmanın araştırma kısmında üç farklı haber kanalındaki haberler incelemeye alınarak protestolara dair haberler belli kategorilere ayrılarak değerlendirilmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda haber kanallarının protestoları ele alış biçiminde farklı ve benzer noktalar olduğu tespit edilerek, protestoların sunuş biçimlerine çalışmada detaylı yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sokak Siyaseti, Toplumsal Hareketlilik, Medya, Mahsa Amini, Protesto

Kaynakça

• A, H. (2022, 09 21). İran sokakları alev alev! Mahsa Amini protestoları giderek büyüyor! 3 kişi hayatını kaybetti. A Haber: https://www.ahaber.com.tr/dunya/2022/09/21/iran-sokaklari-alev-alev-mahsa-amini-protestolari-giderek-buyuyor-3-kisi-hayatini-kaybetti adresinden alındı
• A, H. (2022, 09 23). İran’da Mahsa isyanında ölü sayısı 17 oldu! Dünyadan destek gelirken Elon Musk harekete geçti. A Haber: https://www.ahaber.com.tr/galeri/dunya/iranda-mahsa-isyaninda-olu-sayisi-17-oldu-dunyadan-destek-gelirken-elon-musk-harekete-gecti/6 adresinden alındı
• A, H. (2022, 12 12). İran'da olaylar yatışmıyor! İkinci idam gerçekleşti. A Haber: https://www.ahaber.com.tr/dunya/2022/12/12/iranda-olaylar-yatismiyor-ikinci-idam-gerceklesti adresinden alındı
• Akpınar, A., Yaylacı , G., Birkalan Gedik, H., Ihlamur Öner, S., Uncu, B., Cerit Mazlum, S., . . . Yaylacı, A. (2018). Toplumsal hareketler ve kuramsal yaklaşımlar. B. Kartal, & B. Kümbetoğlu içinde, Yeni Toplumsal Hareketler (32-58). Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Yayınları.
• Arendt, H. (1994). İnsanlık durumu. İletişim Yayıncılık.
• Bayat, A. (2008). Sokak siyaseti. Phoenix Yayınevi.
• Cottam, M., Mastors, E., Preston, T., & Dietz, B. (2017). Siyaset psikolojisine giriş. BB101.
• Çalışkan, O. (2006). Sokağı anlamak ya da toplumsal ben’in yeniden keșfi: Kentsel sokaklar ve kentsel ritüeller. Planlama, 163-168.
• Çetin, A. (2006). Kamusal alan ve kamusal mekan olarak "sokak". Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çoban, F. (2015). Sokak siyaseti. Metis Yayınları.
• Dağtaş, E. (1999). Onsekizinci ve ondokuzuncu yüzyıllarda kamusal alan-özel alan ikilemi ve basının tarihsel gelişimi. Kurgu Dergisi, 157-173.
• Echine, A. (2019). Social media and social mobility: exploring the role of social networks in the 2018 boycott campaign in morocco. Journal of Cyberspace Studies, 59-78.
• Erdönmez, M. E., & Akı, A. (2005). Açık kamusal kent mekanlarının toplum ilişkilerindeki etkileri. YTÜ Mim. Fak. e-Dergisi, 67-87.
• Güler, A., Halıcıoğlu, M., & Serkan, T. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. Seçkin Yayıncılık.
• Gürcan, E. C. (2019). Bir “siyasal süreç” olarak Fransız sarı yelekliler hareketi’nin ortaya çıkışı. Mülkiye Dergisi, 435-458.
• Haber, T. (2022, 09 21). Mahsa Amini gözaltına alındıktan hayatını kaybetti protestolar başladı: İran'da bu noktaya nasıl gelindi? Habertürk: https://www.haberturk.com/mahsa-amini-gozaltina-alindiktan-hayatini-kaybetti-protestolar-basladi-iran-da-bu-noktaya-nasil-geli-3522173 adresinden alındı
• Haber, T. (2023, 03 14). İran'da Mahsa Amini protestolarından hükümlü 22 bin kişi aftan yararlandı. Habertürk: https://www.haberturk.com/iran-da-mahsa-amini-protestolarindan-hukumlu-22-bin-kisi-aftan-yararlandi-3573473 adresinden alındı
• Haber, T. (24, 09 2022). İran'da Mahsa Amini'nin ölümünün ardından İranlı gazeteci Habertürk’e anlattı. Habertürk: https://www.haberturk.com/iran-da-mahsa-amini-nin-olumunun-ardindan-iranli-gazeteci-haberturke-anlatti-3523100 adresinden alındı
• Habermas, J. (2010). Kamusallığın yapısal dönüşümü. İletişim Yayınları.
• Halk, T. (2022, 10 06). Film ekibi ve oyuncular, Mahsa Amini için sahnede saçlarını kesti. https://halktv.com.tr/kultur-sanat/film-ekibi-ve-oyuncular-mahsa-amini-icin-sahnede-saclarini-kesti-696329h adresinden alındı
• Halk, T. (2022, 09 25). Türkiye, Mahsa Amini için ses vermeye devam ediyor: Özgürlüğümüz için isyandayız. https://halktv.com.tr/gundem/turkiyede-mahsan-amini-eylemleri-devam-ediyor-694549h adresinden alındı
• Halk, T. (2022, 09 21). Türkiye'de de yayıldı: İranlı kadınlara destek için saçlarını kestiler. https://halktv.com.tr/gundem/turkiyede-de-yayildi-iranli-kadinlara-destek-icin-saclarini-kestiler-694010h adresinden alındı
• İşçi, M. (2012). Siyasi düşünceler tarihi. Der Yayınları.
• Jasper, J. J. (2002). Ahlaki protesto sanatı-toplumsal hareketlerde kültür, biyografi ve yaratıcılık. Ayrıntı Yayınları.
• Karayılmazlar, A. S., & Çelikyay, H. (2018). Kentlerde kamusal alanların tasarımı ve önemi. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 83-90.
• Kırık, A. M. (2012). Arap Baharı bağlamı’nda sosyal medya-birey etkileşimi ve toplumsal dönüşüm. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 87-98.
• Klein, N. (2021). No logo. Ayrıksı Kitap.
• Koç, F. (2017). Türkiye’de yeni toplumsal hareketlerin dönüşümünde sosyal medyanın rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1567-1577.
• Koçak, A., & Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu. Selçuk İletişim Dergisi, 21-28. Ling, R. (2015). Mobile phones and digital gemeinschaft. A. Silva, & M. Sheller içinde, Mobility and locative media. Routledge.
• Sennett, R. (2014). Ten ve taş. Metis Yayınları.
• Sennett, R. (2016). Kamusal insanın çöküşü. Ayrıntı Yayınları.
• Telli, A. (2012). Mısır devriminde sosyal medyanın rolü. Bilge Strateji, 65-91.
• Tiak. (2023, 01). Tiak. https://tiak.com.tr/tablolar adresinden alındı
• Tilly, C. (2008). Toplumsal hareketler yirmibirinci yüzyıla giriyor. Y. D. Çetinkaya içinde, Toplumsal Hareketler Tarih, Teori ve Deneyim. İletişim Yayınları.
• Tilly, C. (2004). Social movements 1768-2004, Paradigm Publishers.
• Uysal, A. (2017). Sokakta siyaset, Türkiye'de protesto eylemleri, protestocular ve polis. İletişim Yayınları.
• Yıldırım, Y. (2012). Yeni toplumsal haraketlerin siyasal olanı belirlemedeki rolü: Avrupa sosyal formu ve haraeketlerin avrupasını kurmak. Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldırım, Y., & Öztürk, Y. (2020). Yeni toplumsal hareketlerin değişimi bağlamında Sarı Yelekliler Hareketi. Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 102-114.
• Yıldız, S., & Sümer, H. (2011). Medya ve Ahlaki Panik. Erciyes İletişim Dergisi, 1(3).