Vocational High Schools Students’ Views on Culture and Vocational Courses that Represent Capital: The Example of Eski̇sehi̇r Province

Yıl 2018, Sayı: 58, 45 - 65, 07.12.2018

Çağdaş Ümit Yazgan

Öz

In Turkey, as in many countries, the structure and functioning of high schools is considerably affected considering the fact that secondary education is organized as general-vocational education. Duality in the axes of space, curriculum, teachers, and students significantly differentiates vocational high schools. It can be said that students in vocational high schools are exposed to a two-dimensional education process. In these schools, one aspect of dual structure focuses on the capital form based on vocational skills and the other dimension focuses on the capital form based on academic skills. In this respect, vocational high schools can be characterized as a labyrinth based on these two forms of capital, which include both various possibilities and various limitations. This research aims to reveal and interpret the opinions of vocational high school students on culture and vocational courses that represent the types of capital based on academic and vocational skills. The research is based on the data from field research conducted in seven vocational and technical Anatolian schools affiliated with the Eskişehir Provincial Directorate of National Education during December 2016–January 2017. The data were obtained via questionnaire submitted by 794 12th-grade students, and 25 students, including eight students, eight graduates, and nine teachers who participated in semi-structured interviews. The preference for vocational courses and the indifference to cultural courses were found to be strong. Student-based qualifications, such as low socioeconomic indicators, a low level of academic achievement, the desire to begin a career as soon as possible, and school-based qualifications such as passing a grade level and the superficial nature of culture courses make vocational high schools a field where a capital form based on vocational skills is of top priority.

Anahtar Kelimeler

Vocational high schools, culture courses, vocational courses

Sermayenin Temsili Bağlamında Meslek Lisesi Öğrencilerinin Kültür ve Meslek Derslerine Yönelik Görüşleri: Eskişehir İli Örneği

Öz

Birçok ülkede olduğu gibi Türkiye’de de ortaöğretimin genel-mesleki ortaöğretim şeklinde organize olması, liselerin yapı ve işleyişini oldukça etkilemektedir. Meslek liselerinde mekân, müfredat, öğretmen ve öğrenci ekseninde ortaya çıkan ikilikler, meslek liselerini genel liselerden önemli ölçüde farklılaştırmaktadır. Meslek liselerindeki ikili yapının bir boyutu mesleki, diğer boyutu akademik becerilere dayalı sermaye biçimini odağına almaktadır. Meslek liselerini akademik ve mesleki becerilere dayalı sermaye türleri temelinde hem çeşitli imkânları hem çeşitli sınırlılıkları içeren bir labirent olarak nitelendirmek mümkündür.

Bu araştırma, meslek lisesi öğrencilerinin, akademik ve mesleki becerilere dayalı sermaye türlerini temsil ettiği varsayılan kültür ve meslek derslerine yönelik görüşlerini ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Araştırma, 2016 Aralık-2017 Ocak aylarında Eskişehir İl Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı 7 adet mesleki ve teknik Anadolu lisesinde yürütülmüştür. Nicel veriler 12. sınıfta eğitim gören 794 öğrenciden anket tekniği ile, nitel veriler 9 öğretmen, 8 mezun, 8 öğrenci olmak üzere 25 kişiden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmıştır. Araştırma sonucunda meslek liselerinde meslek derslerine yönelik yatkınlığın, kültür derslerine yönelik kayıtsız kalma halinin güçlü olduğu tespit edilmiştir. Düşük sosyoekonomik göstergeler, düşük akademik başarı düzeyi, çalışma hayatına bir an önce atılma isteği gibi öğrenci eksenli nitelikler ile sınıf geçme sistemi, kültür derslerinin yüzeyselleşmesi gibi okul eksenli nitelikler meslek liselerinde mesleki becerilere dayalı sermaye biçimini öncelikli hale getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Meslek liseleri, kültür dersleri, meslek dersleri

Kaynakça

• Akşit, B., Şen, M. ve Coşkun, M. K. (2000). Modernleşme ve eğitim: Ankara’daki orta öğretim okullarındaki öğrenci profilleri. F. Atacan ve F. Ercan (Eds.), Mübeccel Kıray için yazılar (s. 57–76). İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Aktaş-Yamanoğlu, M. (2006). Kent yoksulu gençlerin yaşam koşulları ve yoksulluğun yeniden üretimi. İletişim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 9–48.
• Aktay, Y. (2002). Eğitimde küresel imkânlar-küreselleşen dünyada eğitimde fırsat eşitliği ve özgürleşim fırsatları üzerine. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 10–22.
• Alkan, A., Çarkoğlu, A., Filiztekin, A. ve İnceoğlu, F. (2008). Türkiye ortaöğretim sektöründe katma değer oluşumu. https://www.researchgate.net/publication/279483881_Turkiye_ortaogretim_sektorunde_katma_deger_olusumu_universiteye_giris_yarisi adresinden edinilmiştir.
• Arum, R., & Shavit, Y. (1995). Vocational education and the transition of men and women from school to work. Sociology of Education, 68(3), 187–204.
• Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J.G. Richardson (Ed.), Handbook of theory and research for the sociology of education (pp. 241–258). New York, NY: Greenwood Press.
• Bourdieu, P. (2013). Seçilmiş metinler (L. Ünsaldı, Çev.). Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Bourdieu, P. ve Charter, C. (2014). Sosyolog ve tarihçi (Z. Karaca, Çev.). İstanbul: Açılım Kitap.
• Bourdieu, P. ve Wacquant, L. J. D. (2001). Düşünümsel bir antropoloji için cevaplar (N. Ökten, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Boyacı, A. (2009). İlköğretim öğrencilerinin disipline sınıf kurallarına ve cezalara ilişkin görüşlerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesi (Türkiye-Norveç örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 15(60), 523–553.
• Çavuşoğlu, D. ve Savaş, A. D. (2016). Meslek liselerinde çalışan kültür dersi öğretmenlerinin karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri (Pazarcık ilçesi örneği). Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(1), 1–13.
• Çelik, İ. (2007). Mesleki teknik ortaöğretim kurumlarının tercih nedenleri ve yükseköğrenime hazırlama açısından eğitici ve öğrenci görüşleri. (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dede, E. (2008). Meslek liselerindeki öğrencilerin teknik öğretmenlere ve kültür öğretmenlerine yaklaşımlarının değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Eğitim Reformu Girişimi. (2014). Türkiye eğitim sisteminde eşitlik ve akademik başarı. İstanbul: Yazar.
• Eğitim Reformu Girişimi. (2015). Meslek liselerinde toplumsal cinsiyet eşitliği. İstanbul: Yazar.
• Forster, A. G., Bol, T., & van de Werfhorst, H. G. (2016). Vocational education and employment over the life cycle. Sociological Science, 3, 473–494.
• Gönç Şavran, T. (2018). Sosyal sermaye ve sağlık arasındaki ilişki: Ampirik çalışmalar ne gösteriyor? Journal of Economy Culture and Society, 57, 53–91.
• Jæger, M. M. (2009). Equal access but unequal outcomes: Cultural capital and educational choice in a meritocratic society. Social Forces, 87(4), 1943–1971.
• Kelly, S. & Price, H. (2009). Vocational education: A clean slate for disengaged students? Social Science Research, 38(4), 810–825.
• Kerckhoff, A. C. (1976). The status attainment process: Socialization or allocation? Social Forces, 55(2), 368–381.
• Kılıç, M. (2017). Gençlik, şiddet ve serbest zaman. Düzce: Düzce Üniversitesi Yayınları.
• Kulik, J. (1998). Curricular tracks and high school vocational education. In A. Gamoran & H. Himmelfarb (Eds.), The quality of vocational education: Background paper from the 1994 national assessment of vocational education. Washington, DC: U.S. Department of Education.
• Lewis, T. (1998). Vocational education as general education. Curriculum Inquiry, 28(3), 283–309.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2010). PISA 2009 ulusal ön raporu. Ankara: Yazar.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2016). PISA 2015 araştırması ulusal nihai rapor. Ankara: Yazar.
• Neuman, S. & Ziderman, A. (1989). Vocational secondary schools can be more cost-effective than academic schools: the case of Israel. Comparative Education, 25(2), 151–163.
• Özdemir, Y. (2016). “Kültür” derslerine direniş: Bir endüstri meslek lisesinde kafa/kol emeği ayrımına dayalı işbölümünün yeniden üretimi. Eğitim Bilim Toplum, 14(53), 68–111.
• Özensel, E. (2004). Türk gençliğinin değeri: Liseli gençlik üzerine bir araştırma. (Doktora Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Shim, J. K. (2010). Cultural health capital: A theoretical approach to understanding health care ınteractions and the dynamics of unequal treatment. Journal of Health and Social Behavior, 51(1), 1–15.
• Swartz, D. (2011). Kültür ve iktidar: Pierre Bourdieu’nun sosyolojisi. (E. Gen, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şen, M., Küçükural, O., Arslan, B. Z. ve Arun, O. (2005). Gençlik, AB ve zıt hisler: Bedenini isterim ama ruhunu asla. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2014). İşgücü maliyet ve kazanç istatistikleri. www.tuik.gov.tr adresinden edinilmiştir.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2016). İşgücü istatistikleri. www.tuik.gov.tr adresinden edinilmiştir.
• Van Houtte, M. (2004). Tracking effects on school achievement: A quantitative explanation in terms of the academic culture of school staff. American Journal of Education 110(4), 354–388.
• Vanfossen, B. E., James D. J., & Joan Z. S. (1987). Curriculum tracking and status maintenance. Sociology of Education, 104–122.
• Young, M. (1993). A curriculum for the 21st century? Towards a new basis for overcoming academic/vocational divisions. British Journal of Educational Studies, 41(3), 203–222.
• Yazgan, Ç. Ü. ve Suğur, N. (2018). Aşağıya düşüş korkusu ve yukarıya çıkma umudu: Meslek lisesi öğrencilerinin zenginlik ve yoksulluk algıları üzerine sosyolojik bir araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 21(1), 269–310.
• Yazgan, Ç. Ü. (2017). Mesleki ve teknik Anadolu lisesi öğrencilerinin sosyal hareketliliğine ilişkin profilleri: Eskişehir ili örneği. (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.