From “Guest Worker” to “Elderly Immigrant” Problems of Aging Migrants in Europe: The Example of France

Yıl 2019, Sayı: 59, 213 - 234, 03.07.2019

Hülya Yüksel , Zeynep Hiçdurmaz

https://doi.org/10.26650/JECS2019-0029

Öz

European countries started accepting mass numbers of migrant workers in the 1950s and 1960s with bilateral agreements to address labor shortages in Europe. Initially, migrant “guest workers” were perceived favorably for their contribution to the workforce. However, once migrants ceased working and grew older and more settled in their host countries, they were seen as “problems” due to the cost of social and health care services. In this study, we aim to examine the problems of elderly immigrants in France. The elderly immigrant population of 21.8% in France is above the European average of 14.8%. Older migrants face many problems stemming from structural and individual factors. These problems are examined in terms of belonging, socioeconomic status, health, access to care services and inequalities in health outcomes. These problems result in the economic and social isolation of immigrants from society. Exposure of migrant workers to challenging work conditions throughout their working lives contributes to deterioration of their health at an early age and poor health outcomes. Yet they are disadvantaged in accessing health care and social services. The highlight of the study is that these problems should be dealt with using a holistic perspective. In conclusion, we call for their full integration in the French social contract through policy changes. In this context, the necessary regulations for the elderly migrants to live in harmony with the society are mentioned.

Anahtar Kelimeler

Aging, elderly immigrants, elderly health, social problems, social policy

“Misafir İşçiden” “Yaşlı Göçmene” Avrupa’da Yaşlanan Göçmenlerin Sorunları: Fransa Örneği

Öz

Avrupa ülkelerinin işgücü ihtiyacını karşılamak için, 1950-60’lı yıllarda, “misafir işçi” olarak gelen ve ülkelerine döneceği varsayılan göçmenler, başlangıçta olumlu algılanmışlar, ancak, çalışma hayatının dışına çıktıktan sonra göç ettikleri ülkelere yerleşerek yaşlanmaya başlayınca bir “sorun” olarak tanımlanmışlardır. Bunun nedeni ise, yaşlanan nüfusa verilecek hizmetlerin oluşturduğu sosyal ve ekonomik yüktür. Bu çalışmada, yaşlı göçmenlerin yaşadıkları sorunların Fransa özelinde ele alınması amaçlanmıştır. Fransa’nın, %21,8’lik yaşlı göçmen nüfusu, %14,8 olan Avrupa ortalamasının üzerindedir. Yaşlı göçmenler yapısal ve bireysel faktörlere bağlı olarak birçok sorunla karşılaşmaktadır. Bu sorunlar, aidiyet, sosyoekonomik durum, sağlık, bakım hizmetlerine erişim ve sağlık çıktılarındaki eşitsizlikler açısından ele alınarak irdelenmiştir. Bu sorunlar, göçmenlerin, toplumdan ekonomik ve sosyal yönden yalıtılmışlığı ile sonuçlanmaktadır. Göçmen işçilerin, çalışma hayatları boyunca zorlu iş koşullarına maruz kalmaları, sağlıklarının erken yaşta bozulmasına yol açmakta daha kötü sağlık çıktılarına sahip olmaktadırlar. Buna karşılık, sağlık ve bakım hizmetlerine erişimde dezavantajlı konumda bulunmaktadırlar. Çalışma boyunca vurgulanan husus, bu sorunların bütüncül bir bakış açısıyla kavranabileceği gerçeğidir. Sonuç bölümünde ise, bu yaşanan sorunların çözümünde, sosyal haklar anlamında göçmen varlığının kabulünün gerekliliğinden ve bu bağlamda, yaşlı göçmenlerin toplumla uyum içerisinde yaşamaları için gerekli olan düzenlemelerden bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yaşlanma, yaşlı göçmenler, yaşlı sağlığı, sosyal sorunlar, sosyal politika

Kaynakça

• Abadan-Unat, N. (2017). Bitmeyen Göç. Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Adıgüzel, Y. (2018). Göç Sosyolojisi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Aggoun, A. (2006). Né ailleurs, vieillissant ici. La poursuite de l’immigration à la retraite. Les Annales de la recherche urbaine, 129-135.
• Arab, C. (2013). Le troisième âge : le “migrant inutile”. Hommes et migrations, 1303, 47-55.
• Attias-Donfut, C., Tessier, P., & Wolff, F.-C. (2005). Les immigrés au temps de la retraite. Retraite et société, 1(44), 11-47.
• Baars, J. (1997). Concept of time and narrative temporality in the study of aging. Journal of Aging Studies, 11(4), 283-295.
• Bachelay, A. (2013). Rapport d’information sur les immigrées agés originaires des États tiers à l’Union européenne au Senat. La Mission d’İnformation. http://www.assemblee-nationale.fr/14/pdf/rap-info/i1214.pdf Erişim tarihi: 13 Şubat 2019.
• Bas-Theron , F., & Michel, M. (2002). Rapport sur les immigrés vieillissants. Inspection Générale des Affaires Sociales (IGAS), 2002 126. https://www.ladocumentationfrancaise.fr/var/storage/rapports-publics/034000107.pdf Erişim tarihi: 31 Ocak 2019.
• Bektaş, O. E. (2017). Postmodern Dünyada Yaşlı Olmak, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi (YSAD) Elderly Issues Research Journal (EIRJ), 10(2), 9-18. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/yasad/ Erişim tarihi: 14 Şubat 2019.
• Ben Lmadani, F. A. (2001). Les femmes marocaines et le vieillissement en terre. Confluences Méditerranée, 39(4), 81-94.
• Berchet, C., & Jusot, F. (2012). État de santé et recours aux soins des immigrés :une synthèse des travaux français. Questions d’économie de la santé, 172.
• Carde, E. (2007). Les discriminations selon l’origine dans l’accès aux soins. Santé Publique, 19, 99-109.
• Ceylan, H. (2015). Sosyal Değerden Sosyal Soruna Yaşlılık: Geleneksel Toplumdan Modern Topluma Değişen Yaşlılık Algısı, H.Ceylan (Ed), Modern Hayat ve Yaşlılık içinde (s. 25-54), İstanbul: Nobel Kitap.
• Chojnicki, X. (2006). Vieillissement démographique et immigration : un modèle de comptabilité générationnelle appliqué à la France. Economie & prévision, 174(3), 39-57.
• Chojnicki,X., & Ragot, L. (2012). İmmigration, vieillissement démographique et financement de la protection sociale. Revue Économique, 63, 501-512.
• Chojnicki, X. (2014). France : “L’immigration n’est pas la solution au vieillissement”. 38-38. (Y. Mens, Röportaj Yapan) Alternatives Internationales. https://www.cairn.info/magazine-alternatives-internationales-2014-3-page-38.htm Erişim tarihi:7 Şubat 2019.
• Croguennec, Y. (2012). “Qui sont les immigrés âgés?”, Infos migrations, 35(4).
• Cultures&Santé asbl. (2012). Le vieillissement des migrants. https://www.cultures-sante.be/2012-04-11-08-43-51/coin-thematique/410-le-vieillissement-des-migrants.html. Erişim tarihi:6 Şubat 2019.
• Dahlqvist, B. (2018, 14 Aralık). L’Echo. L’échec du néolibéralisme, la raison du mouvement des gilets jaunes. https://www.lecho.be/opinions/carte-blanche/l-echec-du-neoliberalisme-la-raison-du-mouvement-des-gilets-jaunes/10078745.html. Erişim tarihi: 25 Aralık 2018.
• Deutsche Welle.(2018, 24 Aralık). Türkiye ve Almanya arasında “bakım anlaşması” önerisi. https://www.dw.com/tr/türkiye-ile-almanya-arasında-bakım-anlaşması-önerisi/a-46853675. Erişim tarihi: 28 Aralık 2018.
• Dewitte, P. (1989). Les immigrés vieillissent aussi... Hommes et Migrations, Tematik Sayı, 1126, 3-4.
• Duchier, J., & Mantovani, J. (2015). Les familles face à la maladie d’Alzheimer. Hommes et Migrations, 1309, 87-94.
• Emsellem, S. (2007). Décrypter le vieillissement des immigrés par le prisme de leurs liens familiaux. L’Année du Maghreb, 3, 601-614.
• Eurostat. (2018). Structure et vieillisement de la population. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Population_structure_and_ageing/fr. Erişim tarihi: 10 Ocak 2019.
• Ferhi, S. (2009). L’immigration arabe dans le monde. Migrations Société, 125, 11-40.
• Foucart, J. (2003). La Vieillesse: Une construction sociale. Pensée plurielle, 6(2), 7-18. Gallou, R. (2005). Le vieillissement des immigrés en France. Le cas paroxystique des résidants des foyers. Politix, 72(4), 55-77.
• Guillemard, A. M. (1972). La Retraite : une mort sociale. Sociologie des conduites en situation de retraite. Paris: Mouton.
• Haber7com. (2018, 24 Temmuz). 12 milyon emekli, 22 milyon çalışan. http://ekonomi.haber7.com/ekonomi/haber/2675645-12-milyon-emekli-22-milyon-calisan. Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
• Institut national de la statistique et des études économique (INSEE). (2001). L’enquête Handicaps-Incapacités- Dépendance (HID). Paris: INSEE
• Institut national de la statistique et des études économique (INSEE). (2012). Population par sexe, âge et situation quant à l’immigration. Paris: INSEE.
• Institut national de la statistique et des études économique (INSEE). (2017). France portrait social - Immigrés et Descendants d’immigrés. Paris: INSEE.
• La Commission des Affaires Sociales. (2016). Rapport d’information sur la mise en oeuvre des conclusions de la mission d’information sur les immigrés agés. http://www.assemblee-nationale.fr/14/pdf/rap-info/i3980.pdf Erişim tarihi: 10 Ocak 2019.
• Lacoste-Dujardin, C. (1991). Le statut ambigu des vieilles femmes en Kabylie. Hommes et Migrations, 1140, 34-36.
• Leys, C. (2011). Sağlık ve Kapitalizm. L. Panitch ve C. Leys (Eds.). Kapitalizmde Sağlık Sağlıksızlık Semptomları içinde (s.15-42). İstanbul: Yordam.
• Madoui, M. (2015). Le vieillissement des immigrés : état des savoirs. Hommes et Migrations, 1309, 11-17. Martin, T. (2018, 18 Aralık). La Tribune. Macron, le libéralisme et les gilets jaunes. https://www.latribune.fr/opinions/tribunes/macron-le-liberalisme-et-les-gilets-jaunes-801514.html. Erişim tarihi:24 Aralık 2018.
• Martineau, A., & Plard, M. (2018). Les personnes âgées immigrées à l’épreuve du Successful Aging. Cybergeo: European Journal of Geography.
• Monod, J. C. (2018, 14 Aralık). Libération. Les gilets jaunes, ou l’Etat néolibéral à bout de souffle. https://www.liberation.fr/debats/2018/12/14/les-gilets-jaunes-ou-l-etat-neoliberal-a-bout-de-souffle_1697846. Erişim tarihi: 1 Ocak 2019.
• Nations Unies. (2000). Les migrations de remplacement. S’agit-il d’une solution au déclin et au vieillissement des populations? http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/ageing/replacement-migration.shtml. Erişim tarihi: 20 Kasım 2018.
• Noiriel, G., Guichard, E. & Lechien, M.H. (1992). Le vieillissement des immigrés en région parisienne. Fas, Paris.
• Palmberger, M. (2017). Social ties and embeddedness in old age: older Turkish labour migrants in Vienna, Journal of Ethnic and Migration Studies, 43(2), 235-249, DOI:10.1080/1369183X.2016.1238907
• Plard, M., Martienau, A., & Fleuret, S. (2015). Les immigrés au seuil du grand âge. Un questionnement à ancrer dans les territoires de vie, Hommes et migrations, 1309, 31-37.
• Samaoli, O. (1989). Immigrants d’hier, vieux d’aujourd’hui : la vieillesse des maghrébins en France. Hommes et Migrations, 1126, 9-14.
• Soumeur-Méreau, E. (2014). Le vieillissement des populations immigrées. RésoVilles, 96.
• Sayad, A. (2006). L’Immigration ou les Paradoxes de l’altérité. Tome 1. L’illusion du provisoire. Paris: Raisons d’agir.
• Sayad, A., Bolzman , C., Fibbi , R., & Guillon , M. (2001). La vacance comme pathologie de la condition d’immigré. Le cas de la retraite et de la pré-retraite. Revue européenne des migrations internationales, 17(1), 11-36.
• Taşçı, F. (2010). Yaşlılara Yönelik Sosyal Politikalar: İsveç, Almanya, İngiltere ve İtalya Örnekleri. Çalışma ve Toplum, 1, 175-202.
• Townsend, P. (1981). The Structured Dependency of the Elderly: A Creation of Social Policy in the Twentieth Century. Ageing and Society, 1(1), 5-28.
• Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Müdürlüğü (2012). Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı Uygulama Programı. Ankara.
• United Nations Department of Economic and Social Affairs (UN DESA). (2015). World Population Aging. http://www.un.org/en/development/desa/population/publications/pdf/ageing/WPA2015_Report.pdf. Erişim tarihi: 14 Kasım 2018.
• United Nations Department of Economic and Social Affairs (UN DESA). (2017). https://migrationdataportal.org/data?i=stock_abs_&t=2017. Erişim tarihi: 20 Aralık 2018.
• White, P. (2006). Migrant Populations Approaching Old Age:Prospects in Europe. Journal of Ethnic and Migration Studies, 32(8), 1283-1300.
• Wilkinson, R.& Marmot, M. (ed.) (1998). Social determinants of health: the solid facts, World Health Organization, Kopenhag.