Almanya’da Yüksek Nitelikli Göçmenlerin Gündelik Hayat Deneyimleri ve Baş Etme Süreçleri

Yıl 2020, Sayı: 62, 23 - 46, 25.12.2020

F. Güzin Ağca-varoğlu

https://doi.org/10.26650/JECS.2019-0124

Öz

Almanya’da Türkiye kökenli göçmenlere yönelik olumsuz tutumlar, toplumda kurulan ilişkileri zedelemekte ve yükselen gündelik hayat ayrımcılığının temelini teşkil etmektedir. Türkiye-Almanya arası göç dalgalarından birini de akademik kaygılarla göç eden doktora öğrencileri oluşturmaktadır. Çalışma kapsamında, Berlin’e doktora eğitimleri için gitmiş ve sahip oldukları sosyal-kültürel sermaye ile yüksek nitelikli göçmen statüsünde kabul edilebilecek 10 katılımcı ile yarı yapılandırılmış mülakat yapılarak, öğrencilerin gündelik hayat deneyimleri ve bu doğrultuda geçirdikleri baş etme süreçleri nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi ile değerlendirilmiştir. Bu doktora öğrencileri, kendilerine özgü göç amaç ve koşulları ile Almanya’nın en büyük azınlığını oluşturan diğer göçmen kuşaklardan farklılaşmaktadırlar. Bütün bu farklılaşmaya rağmen gündelik hayat deneyimlerinin, algıladıkları kalıp yargıların azınlık toplumunun üyeleri ile benzerlikler gösterdiği gözlemlenmektedir. Öte yandan baş etme süreçleri göz önüne alınırsa onlardan ayrışmaktadırlar. Bu aktörlerin deneyimleri, algıladıkları kalıp yargılarla geliştirdikleri taktikleri ve bu bağlamda kendisini gösteren aidiyet süreçleri makalenin ana sorunsalını oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Yüksek nitelikli göç, gündelik hayat ayrımcılığı, taktik

The Everyday Life Experiences and Coping Processes of Highly Skilled Immigrants in Germany

Öz

Negative attitudes against migrants of Turkish origin in Germany strain relations within society and constitute the underlying reasons for the increase of everyday discrimination. Migration due to academic concerns makes up one of the many migration waves between Turkey and Germany. In this study semi-structured interviews were conducted with 10 participants, who were considered as highly skilled immigrants both due to their migration for postgraduate studies and their possession of a particular social-cultural capital, evaluating their everyday experiences and coping processes in this regard using the content analysis from arange of qualitative research methods. PhD students differ with their specific purposes and conditions of migration from other migrant generations representing the largest minority in Germany. Yet, despite this distinction, their everyday experiences and stereotypes show similarities with the members of the minority society. However, they differentiate from their respective minority group with regard to their coping processes. The main questions this article deals with are the experiences of these actors, the tactics they have developed through their perceived stereotypes and the process of belonging that is manifested in this regard.

Anahtar Kelimeler

Highly skilled migration, everyday discrimination, tactic

Kaynakça

• Abadan Unat, N. (2007). Türk dış göçünün aşamaları: 1950li yıllardan 2000li yıllara. A. Kaya ve B. Şahin (Ed.), Kökler ve Yollar: Türkiye’de Göç Süreçleri kitabı içinde, (s. 1–19). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Alam, O., (2012). ‘Islam is a blackfella religion, whatchya trying to prove?’: Race in the lives of white Muslim converts in Australia. La Trobe Journal, 89, 124–139.
• Amir-Moazami S. (2007). Politisierte Religion. Der Kopftuchstreit in Deutschland und Frankreich. Bielefeld: Transcript Verlag.
• Aydin, Y. (2010). Der Diskurs um die Abwanderung Hochqualifizierter türkischer Herkunft in die Türkei. HWWI Policy Paper. 3(9). Baltes, B. B., & Rudolph, C. W. (2010). Examining the effect of negative Turkish stereotypes on evaluative workplace outcomes in Germany. Journal of Managerial Psychology, 25(2), 148–158. Retrieved from https://doi. org/10.1108/02683941011019357
• Bhabha, H. K. (1994). The location of culture. London: Routledge.
• Bilecen-Süoğlu, B. (2012). Trends in student mobility from Turkey to Germany. Perceptions, 12(2), 61–84.
• Breuer, F. (2003). Subjekthaftigkeit der sozial-/wissenschaftlichen Erkenntnistätigkeit und ihre Reflexion: Epistemologische Fenster, methodische Umsetzungen. Forum: Qualitative Sozialforschung, 4(2).
• Canbulat, M., Ültanır, E., Ültanır, G., Griese, H., Schulte ve Sievers, I. (2008). Almanya’da yaşayan Türk üniversite öğrencilerinin sosyo-kültürel yetilerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Sosyoloji Konferansları, 37, 19–35. Erişim Adresi: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/100881
• De Certeau, M. (2008). Gündelik hayatın keşfi I, (L. Arslan Özcan, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Deniz, Ç. A., Hüldür, A. B. ve Ekinci, Y. (2016). Göç, strateji ve taktik: Suriyeli sığınmacıların gündelik hayat deneyimleri. The Journal of International Social Research. 9(42). 1077–1087. Erişim Adresi: DOI: 10.17719/ jisr.20164216217
• Diehl, C., Fischer-Neumann, M., & Mühlau, P. (2016). Between ethnic options and ethnic boundaries – Recent Polish and Turkish migrants’ identification with Germany. Ethnicities, 16(2), 236–260. Retrieved from https:// doi.org/10.1177/1468796815616156
• El-Tayeb, F. (2008). “The birth of a European public”: Migration, postnationality, and race in the uniting of Europe. American Quarterly, 60(3), 649–670. Retrieved from Doi:10.1353/aq.0.0024 .
• Ellingson, L. L. (1998). “Then you know how I feel”: Empathy, identification, and reflexivity in fieldwork. Qualitative Inquiry, 4(4), 492–514. Retrieved from https://doi.org/10.1177/107780049800400405
• European Migration Network (2013). Immigration of international students to the EU: EMN Synthesis Report. Directorate General Home Affairs, European Commission. Retrieved from https://emn.ie/publications/ immigration-of-international-students-to-the-eu-emn-synthesis-report/
• Esgin, A. (2016). Sosyolojik soruşturmalar: Gündelik olanın analizinden kesitler. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Esgin, A. (2018). Gündelik hayat sosyolojisi: Tarihsel süreç ve temel İlkeler. A. Esgin& G. Çeğin (Ed.), Gündelik hayat Sosyolojisi temalar, sorunsallar ve güzergâhlar kitabı içinde (s. 13–35). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Goffman, E. (2009). Günlük yaşamda benliğin sunumu, (B. Cezar, Çev.). Ankara: Metis Yayınları.
• Gokalp Yılmaz, G. (2013). Tactics in daily life practices and different forms of resistance: The case of Turks in Germany. The Procedia- Social and Behavioral Sciences, 82. 66–73. Retrieved from https://doi.org/10.1016/j. sbspro.2013.06.226
• Göle, N. (2010). İç içe girişler: İslam ve Avrupa, (A. Berkay, Çev.). Ankara: Metis Yayınları.
• Göle, N. (2015). Gündelik yaşamda Müslümanlar: Avrupa kamusal alanındaki İslam ihtilafları üzerine bir araştırma, (Z. Cunillera, Çev.). Ankara: Metis Yayınları.
• Güven, U. (2018). Kültür, gündelik hayat ve teatrallik ilişkisi açısından performans antropolojisi. Antropoloji, 36, 103–123. Erişim Adresi: DOI: 10.1501/antro_0000000361
• Hartmann, J. (2016). Do second-generation Turkish migrants in Germany assimilate into the middle class? Ethnicities, 16(3), 368–392. Retrieved from https://doi.org/10.1177/1468796814548234
• Hewstone, M. (1994). Revision and change of stereotypic beliefs: In search of the elusive subtyping model, European Review of Social Psychology, 5(1), 69–109. Retrieved from https://doi.org/10.1080/14792779543000020
• Hewstone. M., Macrae, C., Griffiths, R., Milne A. B., & Brown, R. (1994). Cognitive models of stereotype change: 5. Measurement, development and consequences of subtyping. Journal of Experimental Social Psychology, 30, 505–526. Retrieved from https://doi.org/10.1006/jesp.1994.1024
• Horneffer. B., & Krenner D. (2013). Hochqualifizierte in Deutschland: Erhebung zu Karriereverläufen und internationaler Mobilität von Hochqualifizierten. Wiesbaden: Statistisches Bundesamt. Erreichbar in https:// www.destatis.de/DE/Themen/Gesellschaft-Umwelt/Bildung-Forschung-Kultur/Hochschulen/Publikationen/ Downloads-Hochschulen/hochqualifizierte-deutschland-5217205139004.pdf?__blob=publicationFile
• Jouili, S. J. (2009). Negotiating secular boundaries: Pious micro-practices of Muslim women in French and German public spheres. Social Anthropology, 17(4) 455–470. Retrieved from https://doi:10.1111/j.1469-8676.2009.00082.x
• Kahraman, B., & Knoblich, G. (2000). Strechen statt Sprechen: Valenz und automatische Aktivierbarkeit von Stereotypen über Türken in Deutschland. Zeitschrift für Sozialpsychologie, 2, 29–41.
• Kaya, A. (2001). Sicher in Kreuzberg : constructing diasporas; Turkish hip-hop youth in Berlin. Bielefeld: Transcript Verlag.
• Kaya, A. (2002). Aesthetics of diaspora: Contemporary minstrels in Turkish Berlin, Journal of Ethnic and Migration Studies, 28(1), 43–62. Retrieved from DOI: 10.1080/13691830120103921
• Kızılay, Ş. E. (2011). Küreselleşme, Madun Kamusallığı ve Taktikler: Afyon Çavuşbaş Mahallesi Örneği. İdealkent. 3, 94–129.
• Kristen, C., & Granato, N. (2007). The educational attainment of the second generation in Germany: Social origins and ethnic inequality. Ethnicities, 7(3), 343–366. Retrieved from https://doi.org/10.1177/1468796807080233
• Kümbetoğlu, Belkıs. (2019). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Lamnek, S. (2005). Qualitative Sozialforschung Band 2, Weinheim, Beltz: Psychologie Verlags Union, (s. 35–124).
• Lippmann, W. (1998 [1922]). Public opinion, New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers (pp. 79–130).
• Maurer, K. L., & Park, B., & Rothbart, M. (1995). Subtyping versus subgrouping processes in stereotype representation, Journal of Personality and Social Psychology, 69(5), 812–824. Retrieved from DOI: 10.1207/ S15327957PSPR0501_4
• Moffitt, U., Juang, L. P., & Syed, M. (2019). “We don’t do that in Germany!” A critical race theory examination of Turkish heritage young adults’ school experiences. Ethnicities, 19(5), 830–857. Retrieved from https://doi. org/10.1177/1468796818788596
• Park, B., & Rothbart, M. (1992). Role of meaningful subgroups in explaining differences in perceived variability for in-groups and out-groups, Journal of Personality and Social Psychology, 63(4), 553–567. Retrieved from DOI: 10.1037//0022-3514.63.4.553
• Park, B., Wolsko, C., & Judd, C. M. (2001). Measurement of subtyping in stereotype change, Journal of Experimental Social Psychology, 37, 325–332. Retrieved from DOI: 10.1006/jesp.2000.1460
• Reimers, S. L. (2018). Migration, Bildung und Familie: Ethnografische Annäherung an den Alltag dreier Generationen zwischen türkischem Dorf und Neuköllner Kiez. Bielefeld: Transcript Verlag.
• Richards, Z., & Hewstone, M. (2001). Subtyping and subgrouping: Processes for the prevention and promotion of stereotype change, Personality and Social Pychology Review, 5(1), 52–73. Retrieved from https://doi. org/10.1207/S15327957PSPR0501_4
• Sabuktay, A. (2008). Kızılay’da gündelik hayat ve yönetim, Mülkiye Dergisi, 32 (261), 161–173.
• Salt, J. (1997). International movements of the highly skilled. OECD Social, Employment and Migration Working Papers. No: 3.
• Schiffauer. W. (2003). Kulturelle Zuschreibungen und Fremdethnisierungen. In M. Frölich& A. Messerschmidt& J. Walther (Eds.), Migration als biografische und expressive Ressource: Beiträge zur kulturellen Produktion in der Einwanderungsgesellschaft, (S.151–158). Frankfurt am Main: Brandes& Apsel Verlag.
• Schiffauer, W. (2004a). Vom Exil- zum Diaspora-Islam. Muslimische Identitäten in Europa. Soziale Welt - Zeitschrift für sozialwissenschaftliche Forschung und Praxis, 55(4), 347–368. Erreichbar in DOI: 10.2307/40878470
• Schiffauer, W. (2004b). Cosmopolitans are cosmopolitans: On the relevance of local identification in globalizing society. In. J. Friedman& S. Randeria (Eds.). Worlds on the move: Globalization, migration, and cultural security ,91–103. London: Tauris.
• Schiffauer, W. (2006). Enemies within the gates- The debate about the citizenship of Muslims in Germany. In T. Modood & A. Triandafyllidou & R. Zapata Barrero (Eds.), Multiculturalism, Muslims and citizenship: A European approach, 94–117. London: Routledge.
• Schiffauer, W. (2007). Der unheimliche Muslim- Staatsbürgerschaft und zivilgesellschaftliche Ängste. In L. Tezcan& M. Wohlrab-Sahr (Eds.), Konfliktfeld Islam in Europa, (S. 111–134). Baden-Baden: Nomos-Verlag.
• Schiffauer, W. (2008). Parallelgesellschaften: Wie viel Wertekonsens braucht unsere Gesellschaft? Für eine kluge Politik der Differenz . Bielefeld: Transcript Verlag.
• Schiffauer, W. (2013). The logics of toleration: Outline for a comparative approach to the study of tolerance. In J. Dobbernack & T. Modood (Eds.), Tolerance, intolerance and respect: hard to accept?, (S. 103–127). London: Palgrave Macmillan.
• Schiffauer, W., Uçan, M., Schwalgin S., & Kurt, N. (2015). Schule, Moschee, Elternhaus: Eine ethnologische Intervention. Berlin: Suhrkamp Verlag.
• She, Q. ve Wotherspoon, T. (2013). International student mobility and highly skilled migration: a comparative study of Canada, the United States, and the United Kingdom. Springer Plus. 2, 132. Retrieved from DOI: 10.1186/21931801-2-132
• Spielhaus, R. (2006). Religion und Identität Vom deutschen Versuch, “Ausländer” zu “Muslimen” zu machen. Internationale Politik, 3, 28–37.
• Şahin Kütük, B. (2015). Türkiye’den Batı Avrupa’ya işçi göçünün sosyolojik çalışmalara yansımaları. Sosyoloji Konferansları, 52(2), 609-654. Erişim Adresi: DOI: 10.18368/IU/sk.19012
• Tajfel, H. (1974). Social identity and intergroup behaviour. Social Science Information. 13, 65–92. Retrieved from https://doi.org/10.1177/053901847401300204
• Tajfel, H., & Turner, J. (1979). An integrative theory of intergroup conflict, In: W.G. Austin ans S. Warchel (Ed.), The Social Psychology of Intergroup Relations. Monterey, CA: Brooks/Cole, 33–47.
• Tezcan, M. (1999). Çokkültürlülük masalı: Çokkültürlü toplumlarda Türk işçi çocuklarının eğitimi sorunu (Almanya ve Hollanda örneği). Eğitim ve Bilim, 14(114), 57–63.
• Turner, V. (1982). Liminal to liminoid, in play, flow, ritual: An essay in comparative symbology. In V. Turner, From Ritual to Theatre: The Human Seriousness of Play, 20–60. New York: Performing Arts Journal Publications.
• Türkmen, G. (2019). “But you don’t look Turkish!”: The changing face of Turkish immigration to Germany. Reset Dialogues. Yardım, M. (2016). İç grup (biz) ve dış grup (onlar) bağlamında Fransız intelligentsia örneği. Sosyoloji Konferansları, 54(2), 333–350.
• Yörükoğlu, C. ve Kara, G. (2017). Almanya’da yaşayan yüksek nitelikli Türk göçmenler-Beyin göçünün yeterince farkında mıyız?. İktisat ve Toplum. Sayı: 80.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz Sener, M. (2019) Perceived discrimination as a major factor behind return migration? The return of Turkish qualified migrants from the USA and Germany. Journal of Ethnic and Migration Studies, 45(15), 2801–2819. Retrieved from DOI: 10.1080/1369183X.2018.1524292
• Yılmaz Şener, M. ve Türgen, G. (2018). Kesin dönüş mü, yoksa tekrar göç etme hazırlığı mı? Nitelikli Türk göçmenlerin Almanya ve Amerika’dan geriye göçü. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 21(1).
• Mülakatlar Ali, Berlin- Kreuzberg, Haziran 2011
• Aslı, Berlin- Kreuzberg, Haziran 2011
• Burak, Berlin- Dahlem, Haziran 2011
• Gülşah, Berlin- Kreuzberg, Haziran 2011
• Kerem, Berlin- Potsdamer Platz, Haziran 2011
• Melike, Berlin- Dahlem, Temmuz 2011
• Neşe, Berlin- Kreuzberg, Temmuz 2011
• Olgun, Berlin- Neukölln, Haziran 2011
• Özlem, Berlin- Dahlem, Temmuz 2011
• Sabiha, Berlin- Kreuzberg, Haziran 2011