Bilimsel Araştırma Etiği Eğitiminin Gerekliliği Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 33 - 41, 27.12.2023

Oya Ögenler , Selda Okuyaz , Erkan Atçı

Öz

Günümüz insanı kendisini ve çevresini anlama sürecinde bilimsel araştırmalardan yaralanmaktadır. Ancak bilimsel araştırmalar geçmişten günümüze bilginin ortaya çıkışı aşamasında etik sorunlara yol açabilme potansiyeli taşımaktadır. Bilim insanı, araştırmanın tasarımından, verilerin toplanması, yorumlanması, bilimsel yayın haline getirilmesine kadar her aşamada fikir hırsızlığı, veri çarpıtılması, çıkar çatışmaları, ekip haksız yazarlık, onur payı verilmemesi gibi etik sorunlar yaşayabilir. Bu tür sorunların, bilimsel araştırmalara zarar verme potansiyeli nedeniyle, bilimsel araştırma etiği konusunun lisans ve lisansüstü eğitimde önemli bir yer bulmasının gerekliliği açıktır. Ancak, bazı bilim insanlarının hala etiğin eğitimde yeri olmadığını savundukları dikkati çekmektedir. Ancak bilim insanlarının davranışlarının toplumun bilime olan güvenini etkileyebileceği ve bu nedenle belirli etik standartlara uymaları önemlidir. Bu bağlamda çalışmanın amacı, bilimsel araştırma etiği konusunda bilim felsefesine uygun bir değerlendirme yaparak, etik eğitiminin önemine dikkat çekmek ve farkındalık oluşturmaktır.

Anahtar Kelimeler

Bilim Etiği, Eğitim, Bilimsel Araştırma, Araştırma Etiği

Etik Beyan

Çalışma başka bir dergiye gönderilmemiştir.

Destekleyen Kurum

yok

Teşekkür

yok

Evaluation of the Necessity of Scientific Research Ethics Education

Öz

Today's people benefit from scientific research in the process of understanding themselves and their
environment. However, scientific research has the potential to cause ethical problems during the
emergence of knowledge from past to present. Scientists may experience ethical problems such as
theft of ideas, data distortion, conflicts of interest, unfair team authorship, and lack of honoraria at
every stage, from the design of the research to data collection, interpretation, and scientific
publication. Due to the potential of such problems to harm scientific research, it is clear that the
subject of scientific research ethics should find an important place in undergraduate and graduate
education. It is noteworthy that some scientists still argue that ethics has no place in education.
However, the behavior of scientists can affect the publics trust in science, and therefore, they mustcomply with certain ethical standards. In this context, this study aims to draw attention to the
importance of ethics education and raise awareness by evaluating scientific research ethics in
accordance with the philosophy of science.

Anahtar Kelimeler

Science ethics, education, scientific research, research ethics

Kaynakça

• Ankaralı, H. ve Ankaralı, S. (2019). Hayvan Deneylerinde Verimliliği Artıracak Deney Tasarımları ve Denek Sayısı. Anatolian Clinic the Journal of Medical Sciences, 24(3),248-258.DOI: 10.21673/anadoluklin.556640
• Baltacı, A. (2019). Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), 368-388. https://doi.org/10.31592/aeusbed.598299
• Beşeri Tıbbi Ürünlerin Klinik Araştırmaları Hakkında Yönetmelik (2023), Erişim Tarihi: 19.12.2023 (https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/05/20230527-5.htm)
• Çal, S. (2016). Bilimsel Bilgiye Erişim Sorunu Üzerine Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(4): 1313-1352.
• Daştan U.(2013). Bilimin tarihsel gelişim sürecinde Thomas Samuel Kuhn'un bilim felsefesinin yeri. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Ergün, Y., (2010); Hayvan Deneylerinde Etik ARŞİV 19: 220.
• Ertin, H. & Temel, M. (2016). İnsan Üzerindeki Deneyler ve İlgili Etik– Yasal Metinler. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 21: 223-223.
• Gün, M. (2020). Türkiye’de Klinik Araştırma Etik Kurullarının Yapılanmaları. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 10 (2): 269-279.
• Köroğlu, C. Z. & Köroğlu, M. A. (2016). Bilim Kavramının Gelişimi Ve Günümüz Sosyal Bilimleri Üzerine . Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi ,(25): 1-15. Mevzuat Bilgi Sistemi, (2020) https://www.mevzuat.gov.tr/
• Ögenler O. (2015) Tıbbi Deneylerde Hayvan Kullanımı Üzerine Kısa Bir Değerlendirme, Cukurova Medical Journal, 40(4): 637-641.
• Öztoprak Ü.Y., Ersoy, M., Karahancı O.N. ve Örnek Büken N., (2016). Helsinki Bildirgesi’nin Biyoetik ve Biyopolitikalar Bağlamında İzini Sürmek 7 (1): 110-118.
• Resnik, D. B. (2004). Bilim etiği. (V. Mutlu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Ruacan, Ş. (2005). Bilimsel Araştırma ve Yayınlarda Etik İlkeler. Gazi Tıp Dergisi, 16 (4), 147-149.
• Sağlık Bakanlığı, Klinik Araştırmalar Hakkında Yönetmelik, Resmi Gazete, Tarih: 19 Ağustos 2011 Sayı: 28030, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/08/20110819-9.htm
• Seven, M. A. (2004). Eğitimde Bilginin Felsefî Temelleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4 (2): 197-207.
• Şahinoğlu, A. ve Bebek, G., (2018), Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 9 (1): 47-58.
• Tüfek, H. Özkan Ö. (2018). 4R rule in laboratory animal science. Commagene J Biol, 21(1): 55–60.
• Uğurlu, H. (2020). Bilimsel Araştırmalarda Etik. Ahi Evran Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 67-78.
• Uludağ Ö. (2019). Hayvan Deneyi Çalışmalarında Etik Kuralların Tarihçesi ve Önemi. Adıyaman Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1): 1401-1413.
• Usta, A. (2012), Bilimsel Araştırmalarda Yapısal Etmenler ve Evreler İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1): 98-112.
• Usta, A. B (2019). Evreleri ile Bilimsel Araştırma Süreci ve Raporlaştırılması ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi (ASSAM-UHAD)- ASSAM International Refereed Journal, 6(13): 85-11.
• Yıldırım, G. (2016). Girişimsel olmayan klinik araştırmalar etik kuruluna yapılan çalışma başvurularının değerlendirilmesi. Türkiye Biyoetik Dergisi, 3(4): 216-223.