İlköğretim Öğretmenlerinin Mesleki Değerler Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2017, Sayı: 11, 75 - 93, 25.01.2017

Nihal Tunca

Öz

Bu
araştırmada, ilköğretim
öğretmenlerinin mesleki değerlere sahip olma düzeylerinin belirlenmesi
amaçlanmıştır. Araştırma tarama modelinde nicel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini,
2011-2012 eğitim-öğretim yılında, Türkiye’de resmi ilköğretim okullarında görev
yapan Fen ve Teknoloji, Sınıf, Sosyal Bilgiler, Türkçe ve Matematik
öğretmenleri oluşturmaktadır. Araştırmada örneklem büyüklüğünün belirlenmesinde
Cohen, Manion ve Morrison’un (2005) “Örneklem Büyüklüğü Tablosu”ndan
yararlanılmış ve 96.966 kişilik bir hedef kitleyi, %5’lik hata payıyla 384
kişinin temsil edeceği varsayılmıştır. 384 kişinin illere ve branşlara göre
dağılımını belirlemek için “Tabakalı Örnekleme Yöntemi” kullanılmıştır.
Araştırmada veri toplama aracı olarak Tunca (2012) tarafından geliştirilen “Öğretmen
Mesleki Değerler Ölçeği (ÖMDÖ)” kullanılmıştır. Araştırmada öğretmenlerin
mesleki değerlere sahip olma düzeylerini belirlemek amacıyla betimsel
istatistikler kullanılmıştır. Araştırmada ikili karşılaştırmalarda t-testi,
üçten daha fazla boyutu olan karşılaştırmada ise Kruskal Wallis H testi
yapılmıştır. Anlamlı çıkan değerlerde, farkın kaynağını belirlemek üzere ikili
karşılaştırmalarda Mann Whitney U Testi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin; mesleki değerlere sahip olma
konusunda kendilerini yüksek düzeyde algıladıkları, bununla birlikte
kendilerini görece en yetersiz gördükleri alt boyutun “Şiddete karşı olma”, en
yeterli gördükleri alt boyutun ise “Farklılıklara saygı duyma” olduğu tespit
edilmiştir. Öğretmenlerin mesleki değer düzeyleri cinsiyetlerine göre
karşılaştırıldığında ise yalnızca “İşbirliğine açık olma” alt boyutundan
aldıkları puanlara ilişkin farklılığın kadınlar lehine anlamlı olduğu
belirlenmiştir. Öğretmenlerin mesleki değer düzeyleri branşlarına göre
karşılaştırıldığında; “Farklılıklara saygı duyma” ve “Şiddete karşı olma” alt
boyutlarından aldıkları puanların branşa göre farklılaşmadığı, buna karşın
“Kişisel ve toplumsal duyarlılık”, “İşbirliğine açık olma” alt boyutlarından ve
ölçekten aldıkları toplam puanların farklılaştığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

mesleki değerler, öğretmen mesleki değerler ölçeği, farklılıklara saygı duyma, şiddete karşı olma

Evaluation of Elementary School Teachers in terms of Professional Values

Öz

The
purpose of the current study is to determine the extent to which elementary
school teachers possess professional values. The current research is a qualitative study of
survey model. The universe of the study is comprised of Science and Technology,
Classroom, Social Studies, Turkish and Math teachers working at elementary
schools in 2011-2012 school year. In the determination of the sampling size for
the current study, “Sampling Size Table” developed by Cohen, Manion and
Morrison (2005) was used and it was found that 384 people would be enough to
represent the universe with 5% error margin. In order to determine the
distribution of 384 people across the cities and branches “Stratified Sampling
Method” was employed. In the collection of data, The Teacher Professional
Values Scale (TPVS) developed by Tunca (2012) was used. Descriptive statistics
were used to elicit the extent to which the teachers posses professional
values. In paired comparisons, t-test and in the comparisons having more than
three dimensions, Kruskal Wallis H test were conducted. In the values found to
be significant, Mann Whitney U Test was used to determine the source of the
difference in paired comparisons. At the end of the study, it was found that
the teachers’ perceptions of their possession of professional values are high.
On the other hand, the sub-dimensions in which the teachers see themselves the
least adequate in comparison to the other sub-dimensions is “Being against violence” and the most adequate is
“Respect for diversity”. When the teachers’ levels of possessing professional
values were compared according to their genders, only the score they took from
the sub-dimension of “Being open to cooperation” was found to be significantly
different in favor of the female teachers. When the teachers’ levels of
possessing professional values were compared according to their branches, while
it was found that their scores taken from the sub-dimensions of “Respect for
diversity” and “Being against violence” did not vary significantly depending on
the branch, the scores taken from the sub-dimensions of “Personal and social
responsibility” and “Being open to cooperation” varied significantly depending
on the branch.

Anahtar Kelimeler

professional values, the scale of teacher professional values, respect for diversity, being against violence

Kaynakça

• Akın, U. & Özdemir, M. (2009). The Examination of Teacher Candidates’ Democratic Values in Terms of Various Variables: The Case of Faculty of Educational Sciences. Ankara University, Journal of Faculty of Educational Sciences, 42(2), 183-198.
• Akpınar, M. & Kaymakçı, S. (2012). A Comparative View to Turkish Social Studies Education’s General Goals. Kastamonu University Kastamonu Journal of Education, 20(2), 605-626.
• Aktepe, V. & Yel, S. (2009). The Description of Value Judgements Of Primary School Teachers: The Case of Kırsehir. The Journal of Turkish Educational Science, 7(3) 607-622.
• Altınkurt, Y. & Yılmaz, K. (2011). Prospective Teachers’ Views about Teachers’ Occupational Unethical Behaviours. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Education Faculty, 11(22) 113-128.
• Aşkan, D. (2010). A study of the value perceptions of principals and teachers in primary schools in İzmir in terms of some variables. (Unpublished master dissertation), Ege University, İzmir, Turkey.
• Cheek, M. & Lynn, P. C. (1994). The Effectiveness of Teaching Values Implicitly as Explicitly at the Kindergarten level: Teacher’s Perspectives. Virginia: Retriewed from http://www.eric.ed.gov/ERICWebPortal/Home.portal on 27.10.2008. Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research Methods in Education. Oxon: Routledge.
• Çankaya, D. & Seçkin, O. (2004). Demokratik değerlerinin benimsenmesi açısından öğretmen ve öğretmen adaylarının görüş ve tutumları. Uluslararası Demokrasi Eğitimi Sempozyumu, Çanakkale Onsekiz Mart University, 461-466.
• Çelik, F. & Güven, M. (2011). 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Programında Sorumluluk, Estetik ve Doğal Çevreye Duyarlılık Değerlerinin Kazandırılmasına İlişkin Öğrenci ve Öğretmen Görüşleri. Değerler Eğitimi Sempozyumu: Sosyal ve Kuramsal Yönleriyle Değerler Eğitimi.
• Çengelci, T. (2010). A case study regarding values education in the fifth grade social studies course in primary education. (Unpublished doctoral dissertation), Anadolu University, Eskişehir, Turkey.
• Çoban, A. E., Karaman, N. G. & Doğan, T. (2010). Investıgatıon of Preservice Teachers’ Perspectives On Cultural Diversity In Terms of Various Demographic Variables. Journal of Abant İzzet Baysal University, 10, 1.
• Dale, T. (1994). Value Education in American Secondar School. Kutztown University Educational Conferance, US.
• Dilmaç, B. (2002). İnsanca Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Dilmaç, B., Bozgeyikli, H. & Çakılı, Y. (2008). Öğretmen Adaylarının Değer Algılarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 6(16), 69-91.
• Dönmez, B. & Cömert, M. (2007). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Değer Sistemleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 5(14) 29-59.
• DPT. (Devlet Planlama Teşkilatı). (2002). İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması. Official Newspaper, number: 24884, on 28.08.2002.
• Erçetin, Ş. (2000). İlköğretim Okulları Hangi Değerle Yönetiliyor? Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 31-43.
• Fırat, N. Ş. & Açıkgöz, K. (2012). Bazı Değişkenler Açısından Öğretmenlerin Değer Sistemleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 422-435.
• Fyffe, L., Hay, I. & Palmer, G. (2004). Issues and Concerns in Children's Values Education. (Ed. Brendan Barlett, Fiona Bryer, Dick Roebuck) Educating: Weaving Research into Practice. Griffith University Publisher.
• Genç, S. Z. (2008). An Evaluation of Teachers’ Views of Primary School Principals’ Practice of Democratic Values. Social Behavior and Personality, 36(4), 483-492.
• Gözütok, D. F. (2008). Eğitim ve Şiddet. Ankara: Gazi Kitabevi Yayınları.
• Gürşimşek, I. & Göregenli, M. (20-21 Mayıs 2004). Öğretmen adayları ve öğretmenlerde demokratik tutumlar, değerler ve demokrasiye ilişkin inançlar. Uluslararası Demokrasi Eğitimi Sempozyumu, Çanakkale Onsekiz Mart University, Çanakkale, Turkey.
• Güven, B., Timur, B. & Işık, H. (20-21 Mayıs 2004). Hayat Bilgisi Dersi Amaçlarının Demokratik Davranışlar Kazandırma Açısından İncelenmesi. Uluslararası Demokrasi Eğitimi Sempozyumu, Çanakkale Onsekiz Mart University, Çanakkale, Turkey.
• Halstead, J. M. & Taylor, M. J. (2000). Learning and Teaching about Values: a review of recent research. Cambridge Journal of Education, 30(2), 169-202.
• Hatunoglu, Y. & Hatunoglu, A. (2005). Öğretmenlerin Fiziksel Cezalandırmaya İlişkin Görüşleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 105-115.
• Karacaoğlu, C. (2008). Avrupa Birliği Uyum Sürecinde Öğretmen Yeterlikleri. (Unpublished doctoral dissertation), Ankara University, Ankara, Turkey.
• Karadağ, E., Baloğlu, N. & Yalçınkayalar, P. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan demokratik tutumları ile öğretmenlerin demokratik değerleri üzerine ilişkisel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 4(12), 65-82.
• Kenan, S. (2009). The Missing Dimension of Modern Education: Values Education. Educational Sciences: Theory and Practice, 9(1) 259-295.
• Kolaç, E. & Karadağ, R. (2012). Meanings Assigned to the Notion of Value and Value Ranking by Pre-Service Turkish-Language Teachers. Elementary Education, 11(3), 762-777.
• Koray, M. (1993). Türkiye’de Çalışan Kadın ve Kamuda Çalışma. Eğitim İş Kadın Eğitim Çalışanlarının Sorunları Sempozyumu.
• Kuşdil, E. & Kağıtçıbaşı, Ç. (2000). Türk Öğretmenlerin Değer Yönelimleri ve Schwartz Değer Kuramı. Türk Psikoloji Dergisi, 15(45), 59-76.
• Lickona, T. (1991). Education for Character How Our Schools can Teach Respect and Responsibility. New York: Bantam Books.
• Mehmedoğlu, Y. & Mehmedoğlu, A. U. (2006). Küreselleşme: Ahlâk ve Değerler. İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Memiş, A. & Gedik, E. G. (2010). Sınıf Öğretmenlerinin Değer Yönelimleri. Değerler Eğitimi Dergisi, 8(20), 123-145.
• Oğuz, A. (2011). Öğretmen Adaylarının Demokratik Değerleri İle Öğretme Ve Öğrenme Anlayışları. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(22), 139-160.
• Sabatier, C. & Willems, L. L. (2005). Transmission of Family Values and Attachment: A French Three-Generation Study. Applied Psychology: An International Review, 54(3), 378-395.
• Sarı, E. (2005). Öğretmen Adaylarının Değer Tercihleri: Giresun Eğitim Fakültesi Örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 3(10), 73-88.
• Selvi, K. (2007). Sınıf öğretmenleri demokratik değerler ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. VI. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu. Anadolu University, Eskişehir, Turkey.
• Sezgin, F. (2006). Individual and organizational value congruence of elementary school teachers (Ankara sample). (Unpublished doctoral dissertation), Gazi University, Ankara, Turkey.
• Smith, S.H. & Schwartz (1997). Values. (Eds C. Kagitcibasi, M.H. Segall,). Handbook of Cross-Cultural Psychology. Allyn and Bacon, Boston, MA, 77-118.
• Tan, M. (1996) “Bir Kadın Mesleği Öğretmenlik”, Kadın Gerçekleri, (Comp. Necla Arat), İstanbul: Say Yayınları.
• Taşdan, D. (2008). Türkiye’deki Kamu ve Özel İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Bireysel Değerleri İle Okulun Örgütsel Değerleri Arasındaki Uyum Düzeyi, İş Doyumu ve Algılanan Sosyal Destek İle İlişkisi. (Unpublished doctoral dissertation), Ankara University, Ankara, Turkey.
• Uyan, G. (2002). Researchin the between teacher's work values, personality properties and job satisfactions: An investigations undertaken by an offical and private educational body to the ministry of education. (Unpublished master dissertation), İstanbul University, İstanbul, Turkey.
• Veugelers, W. (1996). Teaching Values and Critical Thinking. Annual Meating American Educational Research Association.
• Veugelers, W. (2000). Different Ways of Teaching Values. Educational Review, 52(1).
• Yazıcı, K. (2011). An Analysis of Social Studies Prospective Teachers’ Democratic Values in Relation to Various Variables. Education and Science, 36-159.
• Yılmaz, E. (2009). Öğretmenlerin Değer Tercihlerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 7(17), 109-128.
• Yılmaz, E. & Dilmaç, B. (2011). An Investigation of Teachers Values and Job Satisfaction. Elementary Education Online, 10(1) 302-310.
• Yılmaz, K. (2011). İlköğretim Okulu Öğretmenlerinin Sınıf Yönetimi Tarzları ile Demokratik Değerlere İlişkin Görüşleri Arasındaki İlişki. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 147-170.
• Yurtseven, R. (2003). Democratic Attitudes of Teachers in Private Secondary Schools. (Unpublished master dissertation), Çukurova University, Adana, Turkey.
• Zoba, A. (2000). The Correlation between organizational values exist in elementary schools and teachers socialization (A case for Ankara city Cankaya province). (Unpublished master dissertation), Ankara University, Ankara, Turkey.