The Relationship of R&D and Export Intensity with Financial Performance: The Case of Türkiye's Top 500 Industrial Enterprises

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 1, 51 - 82, 23.06.2023

Hatice Akyol , Nasıf Özkan

https://doi.org/10.56668/jefr.1312495

Öz

The study examines the relationship between the financial performance of Turkey's 500 largest industrial enterprises and their R&D and export intensity. Also the impact of export intensity on the relationship between R&D and financial performance is analysed. 171 companies ranked in the ISO 500 companies between 2012-2020 and making R&D expenditures were analysed with panel data models. The analysis results show that firms' R&D intensities affect their financial performance negatively at the beginning, and this effect turns positive when R&D intensities reach a certain level. In addition, we concluded that the export intensity did not have a statistically significant impact on the financial performance of the firms. In HIGH-TECH firms, the relationship between R&D intensity and financial performance is negative in the short run. However, this relationship becomes positive when R&D intensity reaches a certain level. In low-technology firms, there is no relationship between these variables.

Anahtar Kelimeler

Return on Assets, Return on Equity, Internationalization

AR-GE ve İhracat Yoğunluğunun Finansal Performansla İlişkisi: Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu Örneği

Öz

Çalışmada Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşunun AR-GE ve ihracat yoğunluğu ile finansal performansı arasındaki ilişki incelenmektedir. Ayrıca, ihracat yoğunluğunun AR-GE ile finansal performans ilişkisine etkisi de irdelenmektedir. 2012–2020 yılları arasında İSO 500 şirketleri sıralamasına giren ve AR-GE harcaması yapan 171 firma panel veri modelleriyle analiz yapılmıştır. Analiz sonuçları, şirketlerin AR-GE yoğunluğunun finansal performanslarını başlangıçta negatif etkilediğini ve bu etkinin AR-GE yoğunluğunun belirli bir seviyeye gelmesiyle de pozitife döndüğünü göstermektedir. Ayrıca ihracat yoğunluğunun, firmaların finansal performansları üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı sonucuna da ulaşılmıştır. Yüksek teknolojili şirketlerde, AR-GE yoğunluğuyla finansal performans ilişkisi kısa vadede negatifken, AR-GE yoğunluğu belirli bir seviyeye ulaştığında bu ilişki pozitife dönmektedir. Düşük teknolojili şirketlerde ise bu değişkenler arasında herhangi bir ilişki bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Aktif Kârlılığı, Öz Sermaye Kârlılığı, Uluslararasılaşma

Kaynakça

• Akkaynak, B. (2023). AR-GE yatırımları ve finansal performans: Dış ticaret sermaye şirketleri üzerine bir uygulama. Enderun Dergisi, 7(1): 18-36.
• Alam, A., Uddin, M., Yazdifar, H., Shafique, S. ve Lartey, T. (2020). R&D investment, firm performance and moderating role of system and safeguard: Evidence from emerging markets. Journal of Business Research, 106: 94–105.
• Alper, D. ve Aydoğan, E. (2016). Relationships between R&D and corporate performance: An empirical analysis in Istanbul stock exchange. Paradoks Economics, Sociology and Policy Journal, 12(2): 96-114.
• Altıntaş, H. ve Özdemir, E. (2006). İhracat işletmelerinin uluslararasılaşması: Türkiye’de faaliyet gösteren KOBİ’lere yönelik bir araştırma, Anadolu University Journal of Social Sciences, 6(1): 183–204.
• Atik, S. (2007). Küreselleşme ve Küresel İşletmeler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kadir Has Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ayaydın, H. ve Karaaslan, İ. (2014). The effect of research and development investment on firms financial performance: Evidence from manufacturing firms in Turkey. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 9(2): 43–59.
• Ayaydın, H., Pala, F. ve Barut, A. (2019). Kaldıraç ve yabancı sahipliğin AR-GE yatırımları ile firma performansı üzerindeki moderatör etkisinin incelenmesi: Türkiye örneği. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(2): 202-212.
• Aytekin, S. ve Özçalık, S.G. (2018). Borsa İstanbul teknoloji ve bilişim endeksi firmalarında AR-GE harcamaları ve finansal performans ilişkisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(18): 67-73.
• Ayyıldız, F.V. ve Demirci, O. (2022). AR-GE harcama gruplarının ekonomik büyüme üzerindeki etkileri: Türkiye örneğinde yapay sinir ağları ile ARDL analizi. Trends in Business and Economics, 36(4): 346-358.
• Bae, S. C., Park, B. J. C. and Wang, X. (2008). Multinationality, R&D ıntensity, and firm performance: Evidence from U. S. Manufacturing Firms. The Multinational Business Review, 16(1): 53–77.
• Bae, S.C. and Kim., D. (2003). The effect of R&D investments on market value of firms: Evidence from the US, Germany, and Japan. The Multinational Business Review, 11(3): 51-76.
• Barkema, H.G. and Vermeulen, F. (1998). International expansion through start-up or acquisition: A learning perspective. Academy of Management Journal, 41(1): 7- 26.
• Bausch, A. and Krist, M. (2007). The effect of context-related moderators on the internationalization performance relationship: Evidence from meta analysis. Management International Review, 47(3): 319-347.
• Bilen, A. ve Kalash, İ. (2020). İşletmelerin sahip olduğu finansal kaldıraç ve risk düzeylerinin karlılığa etkisi: Borsa İstanbul'daki hizmet firmaları üzerine ampirik bir araştırma. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 22(2): 258-275.
• Bilici, U. (2018). Ülkemizin teknolojik girişiminde AR-GE’nin önemi. Erişim adresi: http://www.maden.org.tr/resimler/ekler/f83971673de5c8e_ek.pdf
• Birden, M. (2017). Uluslararası pazarlara giriş süreci ve stratejileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Dış Ticaret Enstitüsü, İstanbul.
• Booltink, L.W.A. and Saka-Helmhout, A. (2018). The effects of R&D intensity and internationalization on the performance of non-high-tech SMEs. International Small Business Journal, 36(1): 81-103.
• Budak, N. ve Feyzioğlu, A. (2022). AR-GE teşvikleri. Ankara: Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Yayını.
• Calabrese, G.C. and Manello, A. (2018). Firm internationalization and performance: Evidence for designing policies. Journal of Policy Modeling, 40: 1221–1242.
• Chan Kim, W., Hwang, P. and Burgers, W.P. (1989). Global diversification strategy and corporate profit performance. Strategic Management Journal, 10(1): 45-57.
• Chen, T., Guo, D., Chen, H., and Wei, T. (2019). Effects of R&D ıntensity on firm performance in Taiwan’s semiconductor industry. Economic Research-Ekonomska Istrazivanja. Routledge, 32(1): 2377–2392.
• Contractor, F.J., Kundu, S.K. and Hsu, C.C. (2003). A three-stage theory of International expansion: The link between multinationality and performance in the service sector. Journal of International Business Studies, 34: 5-18.
• Dağlı, H. ve Ergün, H. (2017). Türkiye’de AR-GE harcamalarının firma karlılığına etkisi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13): 69-83.
• Dai, X., Guo, Y. and Wang, L. (2019). Composition of R&D expenditures and firm performance. Technology Analysis and Strategic Management, 32(6): 739-752.
• Demir, C. ve Güleç, Ö.F. (2019). Araştırma ve geliştirme giderlerinin firma karlılığı üzerine etkisi: BİST imalat sektörü örneği. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 34: 57-72.
• Demirci, M.K. ve Çınar, H. (2013). 21. Ulusal yönetim ve organizasyon kongresi bildiriler kitabı, Ankara: Nobel Yayınları.
• Dikici, M. ve Gürdal, K. (2021). AR-GE giderleri ile kârlılık ve büyüme arasında nedensellik ilişkisi: BIST üzerine bir inceleme. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 14(3): 1193-1229.
• Doğan, M. (2013). Does firm size affect the firm profitability? Evidence from Turkey. Research Journal of Finance and Accounting, 4(4): 53-59.
• Doğan, M. ve Yıldız, F. (2016). Araştırma ve geliştirme harcamalarının (AR-GE) firma karlılığı üzerindeki etkisi: BIST'te işlem gören imalat sanayi firmaları üzerine bir araştırma. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(4): 178-187.
• Doğan, Ö.İ. ve Marangoz, M. (2002). KOBİ’lerin dış pazarlara açılmada karşılaştıkları sorunlar ve çözüm önerileri ve bir uygulama. Dış Ticaret Dergisi, 24: 105-152.
• Duman, K. ve Aydın, K. (2018). Türkiye’de AR-GE harcamaları ile GSYİH İlişkisi. Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 4(1): 49-66.
• Eldawayaty, D.M.A. (2020). The impact of research and development (R&D)iıntensity on financial performance and firm value: An empirical study on pharmaceutical companies listed on egyptian stock exchange. Alexandria Journal of Accounting Research, 4(3): 1-55.
• Elmas, B. ve Polat, M. (2016). AR-GE yatırımlarının firma performansına etkisinin panel veri analizi ile araştırılması. [Tam metin bildiri]. 20. Finans Sempozyumu, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Erdemi, (2015). AR-GE yatırımları finansal performans ilişkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Erdoğan, M. ve Yamaltdinova, A. (2019). A panel study of the ımpact of R&D on financial performance evidence from an emerging market. Procedia Computer Science, 158(3): 541-545.
• Europe (2010). A European strategy for smart, sustainable and inclusive growth. Communication From The Commıssıon.
• Ezanoğlu, Z. ve Çetin D. (2021). Türkiye’de AR-GE faaliyetlerini desteklemeye yönelik bir politika aracı olarak teşviklerin firma yenilik performansına etkileri. Maliye Dergisi, 181: 206-233.
• Freihat, A.R. and Kanakriyah, R. (2017). Impact of R&D expenditure on financial performance: Jordanian evidence. European Journal of Business and Management, 9(32): 73-83.
• Gaberli, Ü. (2018). G7 ülkelerinde fikri mülkiyet haklarına yapılan ödemeler ve AR-GE harcamalarının yüksek teknoloji ihracatına etkisi: Bir panel veri analizi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 641: 67-82.
• Gemici, Z. ve Öztürk, F. (2020). AR-GE'yi doğru yorumlamak: Bütüncül AR-GE, inovasyon ve teknoloji yönetimi. Makine Tasarım ve İmalat Dergisi, 18(2): 82-91.
• Grant, R.M., Jammine, A.P. and Thomas, H. (1988). Diversity, diversification, and profitability among British manufacturing companies, 1972-84. The Academy of Management Journal, 31(4): 771-801.
• Grassano, N., Hernandez Guevara, H., Tuebke, A., Amoroso, S., Dosso, M., Georgakaki, A. and Pasimeni, F. (2020). The 2020 EU industrial R&D investment scoreboard. Publications Office of the European Union, 1-109.
• Güçlü, İ. (2013). İşletmelerin uluslararasılaşma sürecinde ihracat stratejileri ve bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Gün, M. ve Yerdelen Kaygın, C. (2020). AR-GE yatırımlarının finansal performans üzerine etkisinin veri zarflama analizi ile incelenmesi. BMIJ, 8(3): 2649-2674.
• Günal, G.G. ve Deliktaş, E. (2020). Yüksek ve düşük teknolojili sektörlerde piyasaya girişin belirleyicileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 15(1): 249-266.
• Hall, B.H. (2002). The financing of research and development, Oxford Review of Economic Policy, 18(1): 35-51.
• Hsu, W.T., Chen, H.L. and Cheng, C.Y. (2013). Internationalization and firm performance of SMEs: The moderating effects of CEO attributes. Journal of World Business, 48(1): 1-12.
• Huang, C. and Liu, C. (2005). Exploration for the relationship between innovation, IT and performance. Journal of Intellectual Capital, 6(2): 237-252.
• Huyut, Ü. (2019). AR-GE yatırımlarının ekonomik büyüme üzerindeki rolü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Işık, Ö., Aydın Ünal, E. ve Ünal, Y. (2017). The effect of firm size on profitability: Evidence from Turkısh manufacturıng sector. Journal of Business, Economics and Finance, 6(13): 301-308.
• İşseveroğlu, G. ve Gençoğlu, Ü. (2018). Araştırma geliştirme (AR-GE) giderlerinin faaliyet sonuçlarına ve piyasa değerine etkisi: Panel veri analizi ile Borsa İstanbul uygulaması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 32(3): 882-896.
• Karahan, Ö. ve Yılgör, M. (2018). Ulusal inovasyon sistemi içerisinde kamu ile özel sektör AR-GE faaliyetlerinin etkileşimi. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 640: 549-562.
• Kayacı, A. (2022). Uluslararasılaşma düzeyi ve finansal performans ilişkisi: BİST işletmeleri üzerine bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23(3): 643-654.
• Keskin, R. ve Gökalp, F. (2016). Çalışma sermaye yönetiminin firma kârlılığı üzerine etkisi: Panel veri analizi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 17(1): 15-25.
• Kiracı, M. ve Arsoy, M. F. (2014). Araştırma ve geliştirme giderlerinin işletmelerin karlılığı üzerindeki etkisinin incelenmesi: İMKB metal eşya sektöründe bir araştırma. Muhasebe ve Denetime Bakış, 13(41): 33-48.
• Kiracı, M., Çelikay, F. ve Çelikay D. Ş. (2016). The Effects of firms’ R&D expenditures on profitability: An analysis with panel error correction model for Turkey. International Journal of Business and Social Science, 7(5): 233-240.
• Koç, E., Kaya, K. ve Şenel M.C. (2016). Türkiye’de sanayi sektörü ve temel sanayi göstergeleri – sanayi üretim endeksi. Mühendis ve Makine Dergisi, 57(682): 42-53.
• Koçak, M. (2019). İşletmelerin uluslararasılaşmasına yönelik kavramsal bir çerçeve. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1): 169-190.
• Kotabe, M., Srinivasan, S.S. and Aulakh, P.S. (2002). Multinationality and firm performance: The moderating role of R&D and marketing capabilities. Journal of International Business Studies, 33(1): 79-97.
• Kotler, P. (1991). Marketing management: Analysis, planning, ımplementation and control, Journal of Business and Management Sciences, 7(1): 1-11.
• Leung, T.Y. and Sharma, P. (2021). Differences in the impact of R&D intensity and R&D internationalization on firm performance- Mediating role of innovation performance. Journal of Business Research, 131: 81-91.
• Mutlu, E.C. (2008). Uluslararası işletmecilik. İstanbul: Beta Yayınları.
• Oral, T. ve Polat, E. (2021). Araştırma ve geliştirme (AR-GE) harcamalarının karlılık ve satışlar üzerine etkisi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(3): 1878-1888.
• Ortakarpuz, M. (2021). Uluslararası ticaret ve işletmecilik perspektifinde riskler ve risk yönetimi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Özbay, D. ve Taşel, F. (2020). İşletmeler için uluslararasılaşmanın önemi ve finansal performansa olan etkisine yönelik bir araştırma. Alanya Akademik Bakış Dergisi, 4(3): 789-805.
• Özcan, B. ve Arı, A. (2014). Araştırma geliştirme harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Panel veri analizi. Maliye Dergisi, 166: 39-55.
• Özcan, M., Ağırman, E. ve Yılmaz Ö. (2014). AR-GE yatırımlarının hisse senedi getirisi üzerine etkisi: BİST teknoloji ve bilişim firmaları üzerine bir uygulama. Maliye Dergisi, 166: 139-158.
• Özkan, N. (2022). R&D spending and financial performance: An investigation in an emerging market. International Journal of Management Economics and Business, 18(1): 38-58.
• Pacheco, L. (2019). Internationalization effects on financial performance: The case of Portuguese industrial SMEs. Journal of Small Business Strategy, 29(3): 97-116.
• Pangarkar, N. (2008). Internationalization and performance of small-and medium-sized enterprises. Journal of world business, 43(4): 475-485.
• Pantagakis, E., Terzakis. D. and Arvanitis. S. (2012). R&D Investments and firm performance: An empirical investigation of the high technology sector (Software and Hardware) in the E.U., Technological Educational Institute. 1-20.
• Polat, M. ve Elmas, B. (2016). Firmaların finansal performansı AR-GE yatırımlarından etkilenir mi? Panel veri analizi ile bir araştırma. [Tam metin bildiri]. ÜNIİAP Uluslararası Bölgesel Kalkınma Konferansı, Bingöl Üniversitesi, Muş.
• Quelhas, F.C. and Costa, S.R.R. (2019). O efeıto da ınovação no desempenho fınanceıro e na ıntensıdade de exportação de fırmas de países emergentes. Revista Eletrônica Gestão & Sociedade, 13(36): 3203-3230.
• Riahi, A. and Belkaoui. (1998). The effects of the degree of internationalization on firm performance. International Business Review, 7(3): 315-321.
• Schulze, L., Douesnel, A. and Gregoure, O. (2016). Internationalization and firm performance in Chindia countries: A meta-analytic review. Ad- Minister, 29: 5-22.
• Sharma, C. (2012). R&D and firm performance: Evidence from the Indian pharmaceutical industry. Journal of the Asia Pacific Economy, 17(2): 333- 342.
• Sohn, D.W., Hur, W. and Kim, H.J. (2010). Effects of R&D and patents on the financial performance of Korean venture firms. Asian Journal of Technology Innovation, 18(2): 169-185.
• Szewczyk, S.H., Tsetsekos, G.P. and Zantout, Z. (1996). The valuation of corporate R&D expenditures: Evidence from investment opportunities and free cash flow. Financial Management, 25: 105-110.
• Şahin, K., Artan, S. ve Tuysuz, S. (2015). The moderating effects of a board of directors on FDI’s international diversification in Turkey. International Journal of Organizational Analysis, 23(1): 61–88.
• Şahin, Z. (2020). AR-GE ve inovasyon faaliyetlerinin büyüme ile ilişkisi: KOBİ’ler üzerine bir inceleme. İstanbul: Hiperlink Yayınevi.
• Tekin, V.N. (2006). Pazarlama ilkeleri. Bursa: Seçkin Yayıncılık.
• Tezcan, E. (2018). AR-GE ve inovasyonda Türkiye. Mühendis ve Makina Dergisi, 37-53.
• Topal, M., Eyduran, E., Yağanoğlu, A.M., Sönmez, A. ve Keskin, S. (2010). Çoklu doğrusal bağlantı durumunda ridge ve temel bileşenler regresyon analiz yöntemlerinin kullanımı. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 41(1): 53-57.
• Uzay, N., Demir, M. ve Yıldırım, E. (2012). İhracat performansı açısından teknolojik yeniliğin önemi: Türkiye imalat sanayi örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13(1): 147-160.
• Uzun Kocamış, T. ve Güngör, A. (2014). Türkiye’de AR-GE harcamaları ve teknoloji sektöründe AR-GE giderlerinin karlılık üzerine etkisi: Borsa İstanbul uygulaması. Maliye Dergisi, 166: 127-138.
• Vithessonthi, C. and Racela, O.C. (2016). Short- and long-run effects of internationalization and R&D intensity on firm performance. Journal of Multinational Financial Management, 34: 28-45.
• Wang, C. H. (2011). Clarifying the effects of R&D on performance: Evidence from the high technology ındustries. Asia Pacific Management Review, 16(1): 51–64.
• Xiao, S.S., Jeong, I., Moon, J.J., Chung, C.C. and Chung, J. (2013). Internationalization and performance of firms in China: moderating effects of governance structure and the degree of centralized control. Journal of International Management, 19(2): 118-137.
• Yerdelen Tatoğlu, F. (2012). Panel veri ekonometrisi. İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Yeşil, S. ve Akben, İ. (2008). Şirketlerin uluslararasılaşma süreci: Kahramanmaraş’ta bir alan çalışması. 16. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Kongre Kitabı içinde (s. 568-580).
• Yeşilkuş, F. ve Özbozkurt, O.B. (2021). Uluslararası işletmecilikte finansal risklerin stratejik yönetimi. Uluslararası İşletmecilikte Finansal Risklerin Stratejik Yönetimi, 6(1): 51-66.
• Yıldırım, C. ve Göze Kaya, D. (2019). AR-GE harcamalarının gelişimi: TR-AB üzerine bir değerlendirme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(3): 791-812.
• Yıldırım, H. ve Sakarya, Ş. (2018). AR-GE harcamalarının firmaların aktif kârlılığına ve özsermaye kârlılığına etkisi: BİST teknoloji sektöründe bir uygulama. İşletme Bilimi Dergisi, 6(3): 39-60.
• Yıldız, Y. (2018). İhracat yoğunluğu, AR-GE yatırımları ve firma performansı: Türkiye örneği. Ege Akademik Bakış Dergisi, 18(2): 289-305.
• Yükseler, Z. (2016). Türkiye imalat sanayi sektörü (Kısa vadeli iş istatistikleri, sektörel gelişmeler ve teknoloji düzeyi).
• Zainudin, R., Mahdzan, N. and Mohamad, N. (2021). Internationalisation and financial performance: in the case of global automotive firms. Review of International Business and Strategy, 31(1): 80–102.
• Zang, Z., Zhu, Q. and Guerrero H.M. (2019). How does R&D investment affect the financial performance of cultural and creative enterprises? Sustainability, 11(2): 297.
• Zerenler, M., Türker, N. ve Şahin, E. (2007). Küresel teknoloji, araştırma-geliştirme ve yenilik ilişkisi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17: 653- 667.