Pelitçik Fosil Ormanı Peyzaj Uygulama Projesinin UNESCO Küresel Jeoparkları ve SITES Derecelendirme Sistemi Çerçevesinde Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, 137 - 167, 30.08.2021

Fatma Aşılıoğlu

https://doi.org/10.53472/jenas.887816

Öz

Dünya genelinde turizm tipleri incelendiğinde koruma esasına dayalı doğa turizminin bir türü olan ekoturizmin hızlı gelişmeler kaydettiği görülmektedir. Jeolojik mirasa sahip alanlarda gerçekleştirilen ekoturizm aktiviteleri jeoturizm kavramını gündeme getirmiştir. Genellikle hassas ve korumanın öncelikli olduğu alanlarda yürütülen jeoturizm faaliyetleri, koruma ve kullanma dengesini sağlama arayışlarına neden olmuş, jeopark kavramı bunun için en uygun model olarak kabul edilmiştir. Dünya jeoparkları arasındaki ilişkiyi ve deneyim paylaşımını koordine etmek üzere küresel ağlar kurulmuştur. Birçok ülke jeolojik mirasını korumak ve tanıtmak için jeoparklar oluşturmaya ve başta UNESCO Küresel Jeoparkları olmak üzere bu ağlara katılmak için gerekli düzenlemeleri yapmaya başlamıştır. UNESCO, bir jeoparkın küresel jeopark unvanını alabilmesi için bazı kriterler belirlemiştir. Jeoparklar jeoturizmin, jeoturizm ise ekoturizmin bir parçasıdır. Ekoturizmin temellerinden olan sürdürülebilirlik ilkesi günümüzde birçok alanda ön koşul niteliğindedir. Dünyada sürdürülebilir alan tasarımları için çeşitli derecelendirme sistemleri oluşturulmuştur. SITES Derecelendirme Sistemi bunlardan biridir. Bu çalışma Ankara’da bulunan ve uluslararası düzeyde jeolojik mirasa sahip Kızılcahamam-Çamlıdere Jeoparkındaki jeositlerden biri olan Pelitçik Fosil Ormanında yürütülmüştür. Jeoparkta durak olarak belirlenmiş toplam 23 jeosit mevcuttur. Bunların sadece birkaçında gerekli peyzaj düzenlemeleri yapılmıştır. Oysa jeositlerin peyzaj projelerinin yapılması ve uygulanması, jeopark duraklarının bilime, eğitime ve jeoturizme kazandırılması ve sürdürülebilir koruma ve kalkınmanın desteklenmesi yolunda somut adımlardan biridir. Buradan hareketle Pelitçik Fosil Ormanı jeositinin bir jeopark durağı olarak işlev kazanması için bir peyzaj uygulama projesi yapılmıştır. Bu çalışmada, yapılan proje UNESCO Küresel Jeoparkı kriterleri ve SITES Derecelendirme Sistemi çerçevesinde değerlendirilmiştir. Peyzaj projesi tek başına küresel jeopark unvanı için yeterli olmasa da dikkate değer katkılar sunmakta ve sürdürülebilir tasarım kriterlerini büyük ölçüde karşılamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Jeoturizm;, Küresel jeoparklar;, Pelitçik fosil ormanı;, Sürdürülebilir alan tasarımı;, Peyzaj uygulama projesi;

Teşekkür

Bu çalışma, proje sahibi Çamlıdere Kayamakamlığı ve proje yürütücüsü Dr. Fatma Aşılıoğlu arasında 3.12.2020 tarihinde imzalanan “Pelitçik Fosil Ormanı Doğal Sit Alanının Jeopark / Açık Hava Müzesi Olarak Değerlendirilmesine Yönelik Veri Toplama Çalışmaları ve Peyzaj Tasarımı Projesi” başlıklı protokol kapsamında gerçekleştirilmiştir.

Evaluation of Pelitçik Petrified Forest Landscape Application Project within the framework of UNESCO Global Geoparks and SITES Rating System

Öz

When the types of tourism around the world are examined, it is seen that ecotourism, a type of nature tourism based on conservation, has made rapid developments. Ecotourism activities carried out in areas with geological heritage brought the concept of geotourism to the agenda. Geotourism activities, which are generally carried out in sensitive areas where protection is a priority, have led to the search for a balance of protection and use, and the concept of geopark has been accepted as the most appropriate model for this. Global networks have been established to coordinate the relationship and experience sharing among the world's geoparks. Many countries have started to establish geoparks to protect and promote their geological heritage and to make the necessary arrangements to join these networks, especially UNESCO Global Geoparks. UNESCO has determined some criteria for a geopark to receive the title of global geopark. Geoparks are a part of geotourism and geotourism is a part of ecotourism. The principle of sustainability, one of the foundations of ecotourism, is a prerequisite in many fields today. Various rating systems have been established for sustainable land designs in the world. The SITES Rating System is one of them. This study was carried out in the Pelitçik Petrified Forest, which is one of the geosites in Kızılcahamam-Çamlıdere Geopark in Ankara, which has an international geological heritage. There are a total of 23 geosites designated as stops in the geopark. Necessary landscaping arrangements were made in only a few of these. However, making and implementing landscape projects of geosites is one of the tangible steps in bringing geopark stops to science, education and geotourism, and supporting sustainable protection and development. From this point of view, a landscape application project was made in order for the Pelitçik Petrified Forest geosite to function as a geopark stop. In this study, the project was evaluated within the framework of UNESCO Global Geopark criteria and SITES Rating System. Although the landscape project alone is not sufficient for the global geopark title, it makes remarkable contributions and largely meets the sustainable design criteria.

Anahtar Kelimeler

Geotourism, Global geoparks, Pelitçik Petrified Forest, Sustainable land design, Landscape application project

Kaynakça

• Akbulut, G. (2009, 26-31 May). The Main Geotourism Resources of Turkey. Herodot Conference: Celebrating Geographical Diversity, Ayvalık.
• Akbulut, G. (2012, 19-21 Nisan). Ardahan - Kars - Ağrı - Iğdır İllerinin Jeoturizm Potansiyeli I. Uluslararası Iğdır Sempozyumu, Iğdır.
• Akbulut, G. ve Ünsal, Ö. (2012). Levent Vadisi’nin (Malatya) Jeopark ve Jeoturizm Potansiyeli I. Ulusal Coğrafya Sempozyumu, Erzurum.
• Akkemik, Ü. Türkoğlu, N. Poole, I. Cicek, I. Köse, N. ve Gürgen, G. (2009). Woods of a Miocene petrified forest near Ankara, Turkey. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 33(1), 89-97.
• Akpınar Külekçi, E. (2016). Erzurum İli İspir İlçesinde Rkoturizme Yönelik Bir Talep Araştırması ve Bölge Halkının Bu Konudaki Duyarlılığı. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(3), 125-133.
• Akpınar Külekçi, E. ve Bulut, Y. (2012). Erzurum İli Oltu ve Olur İlçelerinde En Uygun Ekoturizm Etkinliğinin Analitik Hiyerarşi Süreci Yöntemi ile Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 43(2), 175-189.
• Akpınar Külekçi, E. ve Bulut, Y. (2013). Erzurum İli Oltu İlçesi ve Yakın Çevresi Ekoturizm Potansiyelinin SWOT Analiz Yöntemi ile Belirlenmesi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 14(1), 1-12.
• Akpınar Külekçi, E. ve Sezen, I. (2018). Bir Ekoturizm Aktivitesi Olarak Mağara Turizmi: Erzurum İli Elmalı Mağarası Örneği. Mimarlık Bilimleri ve Uygulamaları Dergisi, 3(1), 66-75.
• AlRayyan, K. Hamarneh, C. Sukkar, H. Ghaith, A. ve Abu-Jaber, N. (2019). From abandoned mines to a labyrinth of knowledge: a conceptual design for a geoheritage park museum in Jordan. Geoheritage, 11(2), 257-270.
• Anonim. (2017). Çamlıdere Kaymakamlığı, İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü, 2017 Yılı Faaliyetleri Brifing Raporu. 13 Temmuz 2021 tarihinde 'den alınmıştır.
• Anonim. (2019). Kızılcahamam - Çamlıdere Jeoparkı, Projenin Doğuşu ve Nitelikleri. 21 Aralık 2020 tarihinde https://www.jeoparkankara.com/proje/projenin-dogusu 'den alınmıştır.
• Anonim. (2020). What is Petrified Wood? How Does it Form? 22 Aralık 2020 tarihinde http://geology.com/stories/13/petrified-wood/ 'den alınmıştır.
• Anonim. (2021a). Gölgelikler. 18 Aralık 2020 tarihinde http://www.tensaform.com/tr/model-arsivi/golgelikler/ 'den alınmıştır.
• Anonim. (2021b). The Sustainable SITES Initiative. 12 Şubat 2021 tarihinde http://www.sustainablesites.org/ 'den alınmıştır.
• Arsić, S. Nikolić, D. ve Živković, Ž. (2017). Hybrid SWOT-ANP-FANP model for prioritization strategies of sustainable development of ecotourism in National Park Djerdap, Serbia. Forest Policy and Economics, 80, 11-26.
• Arslan, M. Tosun, S. Ok, K. Akkemik, Ü. Köse, N. Aydın, A. Mutlu, H. Güneş, Y. Niyazi, F. S. Güler, N. Karlıoğlu, N. ve Güneş, M. Y. (2012). Seben Fosil Ormanın’nın Doğal ve Kültürel Değerlerinin Saptanması ve Uygun Yönetim Planının Geliştirilmesi. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, Batı Karadeniz Ormancılık Araştırma Enstitüsü.
• Aşılıoğlu, F. (2016). Eco-cultural Sub-regions as Open Air Museum 24th General Conference of ICOM - Museums and Cultural Landscapes, Milan.
• Atabey, E. ve Saraç, G. (2020). Çamlıdere (Ankara) Taşlaşmış Ağaç Fosil Ormanı. https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/2bb90e8976aab52_ek.pdf
• Ayala, H. (1996). Resort Ecotourism: A Paradigm for the 21st Century. Cornell Hospitality Quarterly 37(5), 46-53.
• Aydın, M. ve Güngör, Y. (2014). The Geopark Potential of Turkey Humanities and Social Sciences Review, 3(5), 87-94.
• Bean, C. ve Yang, C.-H. (2016). Standards in Sustainable Landscape Architecture. 8 June 2016 tarihinde https://soa.utexas.edu/sites/default/disk/preliminary/preliminary/4-Bean_Yang-Standards_in_Sustainable_Landscape_Architecture.pdf 'den alınmıştır.
• Bozdağ, E. (2015). Nemrut Dağı (Adıyaman) ve Çevresinin Jeopark Olma Potansiyelinin Araştırılması [Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi, Coğrafya ABD]. Şanlıurfa.
• Buckley, R. (2000). Tourism in the Most Fragile Environments. In Tourism Recreation Research (Vol. 25, pp. 31-40).
• Castellanos-Verdugo, M. Vega-Vázquez, M. Oviedo-García, M. Á. ve Orgaz-Agüera, F. (2016). The relevance of psychological factors in the ecotourist experience satisfaction through ecotourist site perceived value. Journal of Cleaner Production, 124, 226-235.
• Ceballos-Lascuráin, H. (1996). Tourism, ecotourism, and protected areas. IUCN.
• Ceballos-Lascuráin, H. (1998). Introduction. In K. LindbergD. E. HawkinsM. E. Wood ve D. Engeldrum (Eds.), Ecotourism – A Guide for Planners and Managers (Vol. 2) (pp. 7-10). The Ecotourism Society.
• Cini, F. Metastasio, R. Passafaro, P. Saayman, M. ve Van Der Merwe, P. (2017). Youth and Ecotourism: A Road Trip Towards the Future Sustainability of Natural Areas. In R. H. Price (Ed.), Ecotourism and Sustainable Tourism: Management, Opportunities and Challenges (pp. 1-28). Nova Science Publishers, Inc.
• Cobbinah, P. B. (2015). Contextualising the meaning of ecotourism. Tourism Management Perspectives, 16, 179-189.
• Cook, T. W. ve VanDerZanden, A. M. (2011). Sustainable Landscape Management; Design, Construction, and Maintenance. John Wiley & Sons, Inc.
• Çelik, D. (2018). Determination of the Most Suitable Ecotourism Activities with the Analytic Hierarchy Process: A Case Study of Balamba Natural Park, Turkey. Applied Ecology and Environmental Research, 16(4), 4329-4355.
• Damador, S. K. (2016). Lesvos Island UNESCO Global Geopark, Greece: Systems Thinking on Sustainable Value [Master Thesis, Lahti University of Applied Sciences, Faculty of Technology, Energy and Environmental Technology]. Greece.
• Demir, C. ve Çevirgen, A. (2006). Ekoturizm Yönetimi. Nobel Akademik Yayıncılık, Yayın No: 859, Ankara.
• Diamantis, D. (1999). The concept of ecotourism: Evolution and trends. Current Issues in Tourism, 2(2-3), 93-122.
• Dong-dong, Z. Yu-shan, S. ve Le, L. (2009). Study on Sustainable Landscape Design of Abandoned Quarries. Procedia Earth and Planetary Science, 1(1), 1107-1113. https://doi.org/10.1016/j.proeps.2009.09.170
• Drake, J. A. P. Bradford, A. ve Marsalek, J. (2013). Review of environmental performance of permeable pavement systems: state of the knowledge. Water Quality Research Journal of Canada, 48(3), 203-222.
• Ekiz, E. (2015). Jeopark potansiyeli açısından Ayazini Köyü [Yüksek Lisans, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya ABD]. Afyonkarahisar.
• El Wartiti, M. Malaki, A. Zahraoui, M. El Ghannouchi, A. ve Di Gregorio, F. (2008). Geosites inventory of the northwestern Tabular Middle Atlas of Morocco. Environmental Geology, 55(2), 415-422.
• EPA. (2012). Cool Pavements. In Reducing Urban Heat Islands: Compendium of Strategies https://www.epa.gov/heat-islands/heat-island-compendium
• Farsani, N. T. Coelho, C. O. A. ve Costa, C. M. M. (2014). Analysis of Network Activities in Geoparks as Geotourism Destinations. International Journal of Tourism Research, 16(1), 1-10.
• Fassoulas, C. ve Zouros, N. (2010). Evaluating the Influence of Greek Geoparks to the Local Communities. Bulletin of the Geological Society of Greece, 43(2), 896-906.
• Fennell, D. (2001). A Content Analysis of Ecotourism Definitions. Current Issues in Tourism, 4(5), 403-421.
• Ghorbani, A. Raufirad, V. Rafiaani, P. ve Azadi, H. (2015). Ecotourism sustainable development strategies using SWOT and QSPM model: A case study of Kaji Namakzar Wetland, South Khorasan Province, Iran. Tourism Management Perspectives, 16, 290-297.
• Gigović, L. Pamučar, D. Lukić, D. ve Marković, S. (2016). GIS-Fuzzy DEMATEL MCDA model for the evaluation of the sites for ecotourism development: A case study of “Dunavski ključ” region, Serbia. Land Use Policy, 58(2016), 348-365.
• Gössling, S. (1999). Ecotourism: a means to safeguard biodiversity and ecosystem functions? Ecological economics, 29(2), 303-320.
• Gümüş, E. (2008). Yeni bir doğa koruma kavramı: UNESCO jeoparklar çerçevesinde Çamlıdere (Ankara) Fosil Ormanı fizibilite çalışması [Yüksek Lisans, Ondokuzmayıs Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya ABD]. Samsun.
• Güngör, Y. (2012). turizmde yükselen eğilim: jeoturizm. Haber Bülteni TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası,(2), 18-20. Güngör, Y. Azaz, D. Çelik, Y. ve Yalçın, M. N. (2012). Investigate The Potential of Being Jeopark of Narman Canyon (Narman-Erzurum) and Prepare of Jeopark Inventory International Multidisciplinary Scientific GeoConference: SGEM, Erzurum.
• Gürbüz, R. ve Arıdağ, L. (2013). Sürdürülebilir Peyzaj Tasarımı İçin ASLA Ve LEED Kriterlerinin Karşılaştırılması. Beykent Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 6(2), 77-92.
• Gürgen, G. ve Çiçek, İ. (2009). Çamlıdere Fosil Ormanının Doğal Ortam Koşulları ve Jeomiras Bakımından Önemi. Nature Sciences, 4(3), 147-156.
• Gürsay, M. S. ve Güneş, S. G. (2014). Jeoturizm ve Sürdürülebilirlik: Kızılcahamam–Çamlıdere Jeoparkı Örneği. Ankara Araştırmaları Dergisi, 2(2), 203-215.
• Hajimohammadipour, O. (2016). Açık Otoparklar Üzerine Bir İnceleme ve Tasarım Stratejilerinin Geliştirilmesi [Yüksek Lisans, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı ABD]. İstanbul.
• Hill, J. ve Gale, T. (2009). Ecotourism and Environmental Sustainability: An Introduction. In J. Hill ve T. Gale (Eds.), Ecotourism and Environmental Sustainability: Principles and Practice (pp. 3-16). Ashgate Publishing, Ltd.
• Jaafar, M. ve Maideen, S. A. (2012). Ecotourism-related products and activities, and the economic sustainability of small and medium island chalets. Tourism Management, 33(3), 683-691.
• Karameşe, B. (2014). Kapadokya jeopark önerisinin yerel halk açısından değerlendirilmesi [Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya ABD]. Balıkesir.
• Kazancı, N. (2010). Jeolojik Koruma: Kavram ve Terimler. JEMİRKO.
• Kazancı, N. (2012). Geological background and three vulnerable geosites of the Kızılcahamam–Çamlıdere geopark project in Ankara, Turkey. Geoheritage, 4(4), 249-261.
• Kim, H. W. ve Li, M.-H. (2017). Managing stormwater for urban sustainability: An evaluation of local comprehensive plans in the Chesapeake Bay watershed region. Journal of Environmental Planning and Management, 60(10), 1702-1725.
• Koçan, N. (2011). Jeoturizm Planlaması ve Peyzaj Mimarlığı Açısından Bir Değerlendirme: Kızılcahamam-Çamlıdere Jeoparkı. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 48(1), 47-53.
• Koçan, N. (2012). Ekoturizm ve Sürdürülebilir Kalkınma: Kızılcahamam-Çamlıdere (Ankara) Jeopark ve Jeoturizm Projesi. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi, 3(1), 69-82.
• Koçan, N. ve Yücesoy, N. (2016). Kizilcahamam-Camlidere Geopark (Ankara/Turkey) with its geological heritage values and geotourism planning. Journal of the Geological Society of India, 87(1), 112-118.
• Kubalíková, L. (2013). Geomorphosite Assessment for Geotourism Purposes. Czech Journal of Tourism, 2(2), 80-104.
• Kuo, I. L. (2002). The effectiveness of environmental interpretation at resource‐Sensitive tourism destinations. International Journal of Tourism Research, 4(2), 87-101.
• Kuvan, Y. ve Akan, P. (2005). Residents' attitudes toward general and forest-related impacts of tourism: the case of Belek, Antalya. Tourism Management, 26(5), 691-706.
• Martini, G. ve Zouros, N. (2009). Geoparks… a vision for the future. Revista do Instituto de Geociências-USP, 5, 85-90.
• Mondino, E. ve Beery, T. (2019). Ecotourism as a learning tool for sustainable development. The case of Monviso Transboundary Biosphere Reserve, Italy. Journal of Ecotourism, 18(2), 107-121. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/14724049.2018.1462371
• Newsome, D. ve Dowling, R. (2010). Setting an agenda for geotourism. Geotourism: The tourism of geology and landscape, 1-12.
• Okuyucu, S. (2016). Kazdağı Milli Parkı ve yakın çevresinin UNESCO kriterlerine göre jeopark potansiyelinin belirlenmesi ve eğitim amaçlı kullanımı [Yüksek Lisans, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İlköğretim ABD]. Balıkesir.
• Özgen Erdem, N. (2015). Jeoparklar ve Küresel Ağlar ile Bütünleşmenin Önemi. TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası, Haber Bülteni, 5-10. https://www.jmo.org.tr/resimler/ekler/7310b5f96179f71_ek.pdf?dergi=HABER%20B%DCLTEN%DD
• Öztürk, A. ve Horasan, B. Y. (2020). Dünyada karstik jeopark turizmi ve jeopark öneri alanı: Karapınar (Konya-Türkiye). Konya Mühendislik Bilimleri Dergisi, 8(4), 876-888.
• Resmî Gazete. (2019). Doğal Sit Alanları Koruma ve Kullanma Koşulları İlke Kararı. 23 Nisan 2021 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191207.pdf 'den alınmıştır.
• Resmî Gazete. (2020). Cumhurbaşkanı Kararı, Karar Sayısı:3060. 14 Aralık 2020 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/10/20201006-9.pdf 'den alınmıştır.
• Ryan, C. Hughes, K. ve Chirgwin, S. (2000). The gaze, spectacle and ecotourism. Annals of Tourism Research, 27(1), 148-163.
• Rybár, P. (2006). Mining Related Tourism in Slovakia in Connection with the European Network of Mining Regions (ENMR) Project. Proceeding of International Conference GEOTOUR,
• Sayyed, M. R. G. (2013). SWOT analysis of Tandooreh National Park (NE Iran) for sustainable ecotourism. Proceedings of the International Academy of Ecology and Environmental Sciences,
• Sezen, I. Yılmaz, S. ve Akpınar Külekçi, E. (2012). Ekoturizm İçin Öneri Alanlarıyla Bayburt. KSÜ Doğa Bil. Der., Özel Sayı, 55-61.
• SITES. (2014). Sustainable Sites Initiative, SITES v2 Rating System For Sustainable Land Design and Development. Green Business Certification Inc. http://www.sustainablesites.org/get-started-sites-v2-rating-system Simmons, D. G. ve Becken, S. (2004). The Cost of Getting There: Impacts of Travel to Ecotourism Destinations. In R. Buckley (Ed.), Environmental Impacts of Ecotourism (Vol. 2, pp. 15-23). CABI Publishing.
• Simpson, K. (2009). Exploding the Myth of Ecotourism. In J. Hill ve T. Gale (Eds.), Ecotourism and Environmental Sustainability: Principles and Practice (pp. 223-237). Ashgate Publishing, Ltd.
• Sriarkarin, S. ve Lee, C.-H. (2018). Integrating multiple attributes for sustainable development in a national park. Tourism Management Perspectives, 28, 113-125. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.tmp.2018.08.007
• Şenol, Y. (2019). Sürdürülebilir Peyzaj Tasarım Kriterleri Doğrultusunda Sultanbeyli Gölet Parkı çin Bir Model Önerisi [Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı ABD]. İstanbul.
• TIES. (2019). (The International Ecotourism Society) What is Ecotourism, The Definition. 3 May 2019 tarihinde https://ecotourism.org/what-is-ecotourism/ 'den alınmıştır.
• TKGM. (2021). Parsel Sorgulama Uygulaması. 23 Nisan 2021 tarihinde https://parselsorgu.tkgm.gov.tr/ 'den alınmıştır.
• UNESCO. (2014). Global Geoparks Network. http://www.unesco.org/new/fileadmin/MULTIMEDIA/HQ/SC/pdf/Geoparks_Guidelines_Jan2014.pdf
• UNESCO. (2015). UNESCO Global Geoparks. 12 Ocak 2021 tarihinde http://www.unesco.org/new/en/natural-sciences/environment/earth-sciences/unesco-global-geoparks/ 'den alınmıştır.
• Ünal, S. G. (2014). Ankara Sinpaş Altınoran Konut Projesi ve Ekolojik Tasarım. Planlama, 24(2), 95-106. https://doi.org/10.5505/planlama.2014.18209
• Valentine, P. S. (1993). Ecotourism and nature conservation: A definition with some recent developments in Micronesia. Tourism Management, 14(2), 107-115.
• Western, D. (1993). Defining ecotourism. In K. Lindberg ve D. E. Hawkins (Eds.), Ecotourism: A Guide for Planners and Managers (pp. 7-11). The Ecotourism Society.
• Wight, P. A. (2001). Ecotourists: Not a homogeneous market segment. In D. B. Weaver (Ed.), The encyclopedia of ecotourism (pp. 37-62). CABI Publishing.
• Wishitemi, B. E. L. Momanyi, S. O. Ombati, B. G. ve Okello, M. M. (2015). The link between poverty, environment and ecotourism development in areas adjacent to Maasai Mara and Amboseli protected areas, Kenya. Tourism Management Perspectives, 16, 306-317.
• Wójtowicz, B. Strachowka, R. ve Strzyz, M. (2011). The perspectives of the development of tourism in the areas of geoparks in Poland. Procedia-social and behavioral sciences, 19, 150-157.
• Yakupoğlu, T. ve Özcan Selçuk, G. (2020). Nemrut Kalderası’nın (Bitlis/TÜRKİYE) Jeopark Potansiyeli. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 25(1), 1-12.