Urban Transformation Strategy Proposition in Local Governments Sisli Example

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 37 - 51, 16.04.2024

Birol Alas , İlker Çelebi

https://doi.org/10.53472/jenas.1412737

Öz

The concept of urban transformation, which came to the fore after the earthquakes that occurred in Turkey in the last twenty years and was discussed intensively, fell off the agenda again in a short time. The applications carried out in urban spaces under the name of urban transformation attract attention as projects that mostly include high-quality residences. These profit-making projects, which are carried out using the laws enacted for urban transformation, emerge as structures that are disconnected from the integrity and often contradict the identity of the city. The revenues obtained from these projects are not used in studies aimed at making cities resilient to disasters. With a strategic management approach, it is possible to identify potential areas in city centers and use the value/profit generated from these areas in the transformation of collapsed or slum areas. In this article, a model proposal is presented to reconsider the urban rent by taking into account the supply-demand balance and to renew the houses in which people live, subject to certain conditions, free of charge, within the scope of the right to housing, without imposing any burden on the public with the rent to be produced. With the proposed strategy, it will be possible to achieve urban transformation throughout the city by creating a sustainable urban transformation cycle throughout the settlement. At the same time, such practices will allow urban rent to be used for the benefit of society and for the city, resulting in increased public trust. For the proposition in the article, Şişli District was chosen as an example and an urban transformation strategy was created throughout the district. In this context, regions of the city with value creation potential were identified and a model was developed to use the urban income obtained from these regions to finance urban transformation in other regions.

Anahtar Kelimeler

Urban Transformation, Urban Transformation Strategy Document, Strategic Planning, Local Government, Land Administration

Yerel Yönetimlerde Kentsel Dönüşüm Strateji Önermesi Şişli Örneği

Öz

Son yirmi yılda Türkiye’de meydana gelen depremler sonrası gündeme gelen ve yoğun tartışılan kentsel dönüşüm kavramı, kısa zaman içinde tekrar gündemden düşmektedir. Kentsel dönüşüm adı altında kentsel mekanda yapılan uygulamalar ise çoğunlukla yüksek nitelikli konutların yer aldığı projeler olarak dikkat çekmektedir. Kentsel dönüşüm için çıkarılan yasalar kullanılarak yapılan bu rant projeleri, bütünlükten kopuk ve çoğu zaman kentin kimliğine aykırı yapılar olarak ortaya çıkmaktadır. Bu projelerden elde edilen gelirler ise kentlerin afetlere dayanıklı hale getirilmesine yönelik çalışmalarda da kullanılmamaktadır. Stratejik yönetim yaklaşımı ile Kent merkezlerinde yer alan potansiyel alanları tespit edilerek ve bu alanlardan üretilecek değeri/rantı çöküntü ya da gecekondu alanlarının dönüşümünde kullanılması mümkündür. Bu makalede, ketnsel rantın arz-talep dengesi gözetilerek yeniden ele alınması ve üretilecek rant ile kamuya herhangi bir yük getirmeden, barınma hakkı kapsamında, insanlara belirli şartlara bağlı olarak oturdukları konutları bedelsiz yenileyecek bir model önerisi sunulmaktadır. Önerilen strateji ile yerleşim bütününde sürdürülebilir bir kentsel dönüşüm döngüsü oluşturarak, kent bütününde kentsel dönüşümü sağlamak mümkün olacaktır. Aynı zamanda bu tür uygulamalar kentsel rantın toplum yararına ve yine kent için kullanılmasına olanak sağlayarak kamuya olan güvenin artması sonucunu doğuracaktır. Makalede yer alan önerme için Şişli İlçesi örnek olarak seçilmiş ve ilçe bütününde kentsel dönüşüm stratejisi oluşturulmuştur. Bu kapsamda, kentin değer yaratma potansiyeli olan bölgeleri tespit edilerek bu bölgelerden elde edilen kentsel gelirin diğer bölgelerdeki kentsel dönüşümü finanse edecek bir model geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kentsel Dönüşüm, Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi, Stratejik Planlama, Yerel Yönetimler, Arazi Yönetimi

Kaynakça

• Arbaci, S., (2007), Ethnic Segregation, Housing Systems and Welfare Regimes in Europe, European Journal of Housing Policy
• Bektaş, Y., (2017), Kentsel Dönüşümde Karma Gelirli Konut Stratejisi Ve Türkiye’ye Özgü Dinamikler: Ankara-Altındağ Gültepe Mahallesi Örneği, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi
• Carter, P. ve Brook, M., (2013), Main Street Urban Design Guidelines, Cambridge, Ontario
• Çerçi, S., (2012), Geçmişten Günümüze Çevresel Kalite Değişiminin Çeşitli Parametrelerle İrdelenmesi, Niğde Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı 1
• ÇSB, (2019), Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesinin Hazırlanmasına Yönelik İlke ve Esaslar, https://altyapi.csb.gov.tr/kentsel-donusum-strateji-belgesi-i-95271
• Danıştay 6. Daire, Esas No: 2019/15508, Karar No: 2021/10122 (www.adalet.gen.tr)
• Davis, M., (2006), Planet of Slums, Verso, New York; Çeviren: Koca, G., (2007), Gecekondu Gezegeni, Metis Yayınları, İstanbul
• Freedman, L., (2015), Strateji: Bir Tarih, Alfa Yayınları, İstanbul
• Gökçe, D., Salalı V., (2014), Kentsel Dönüşümde “Eşdeğerlik” İlkesinin Önemi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 18 (1), Isparta
• İslam, T., (2009). Devlet Eksenli Soylulaşma ve Yerel Halk: Neslişah ve Hatice Sultan Mahalleleri (Sulukule) Örneği, Doktora Tezi, YTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• İslam, T. ve Enlil, Z., (2010). 5366 Sayılı Yasa Merkezli Dönüşüm ve Sulukule Örneği: Belediye’nin Hedefleri ve Yaşanan Gerçeklik, Nobel Yayın, Ankara
• KAGM, (2022), Kalkınma Ajansı Genel Müdürlüğü, Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Endeksi Raporu
• Kalkınma Bakanlığı, (2013), Kamuda Stratejik Yönetim Çalışma Grubu Raporu, Ankara
• Keleş, R., (1980) Kent Bilim Terimleri Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara
• KENTGES, (2010) Bütünleşik Kentsel Gelişme ve Eylem Planı 2010-2023, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Ankara
• Köktürk, E., Köktürk E., (2007) Arsa Düzenlemesinde Eşdeğerlik İlkesinin Modellenmesi. 11.Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 2 – 6 Nisan, Ankara
• Özden, P. P., (2010), Türkiye’deki Kentsel Dönüşüm Politikaları ve Uygulamalarına Eleştirel Bir Bakış, Kentsel Dönüşümde Politika, Mevzuat, Uygulama, Avrupa Deneyimi, İstanbul Uygulamaları, Nobel Yayınları, İstanbul
• Özden, P. P., (2016), Kentsel Yenileme, İmge Yayınevi, İstanbul
• Özdemir, D., (2010). Kentsel Dönüşümde Politika, Mevzuat, Uygulama, Nobel Yayınları, Ankara
• Roberts, P. ve Sykes, H., (2008), The Evolution, Definition and Purpose of the Urban Regeneration, Urban Regeneration a Handbook, (akt. Nihat Kandaloğlu, (2012) Kentsel Dönüşümde Bir Dağıtım Modeli Önerisi, yayımlanmamış Doktora Tezi)
• Sey, Y., Tekeli, İ., (1998). 75 yılda Değişen Kent ve Mimarlık, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul
• Sobacı, M. Z., (2008), Stratejik Yönetim Ve Türk Kamu Yönetiminde Uygulanabilirliği Üzerine Değerlendirmeler, Onsekiz Mart Üniversitesi Yönetim Bilimleri Dergisi (6: 1), Çanakkale
• Şen, B., (2005). “Soylulaştırma: Kentsel Mekânda Yeni Bir Ayrışma Biçimi”, Derleyen: Kurtuluş, H., (2005). İstanbul'da Kentsel Ayrışma, Bağlam Yayınları, İstanbul
• TBMM, (2000), Ülkemizde Meydana Gelen Deprem Felaketi Konusunda Yapılan Çalışmaların Tüm Yönleriyle İncelenerek Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu, Dönem:21, Sıra No:308, Şubat 2000
• Tekeli İ., Gülöksüz Y., Okyay, T., (2020), Dolmuşlu Gecekondulu İşportalı Şehir, İdeal Kent Yayınları, Ankara
• TÜİK, (2022) Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2022 https://data.tuik.gov.tr/Bulten (erişim tarihi 11.05.2022)
• Türkün, A., (2014). Mülk, Mahal, İnsan: İstanbul’da Kentsel Dönüşüm, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul
• Türkün, A. ve Kurtuluş, H., (2005), Derleyen: Kurtuluş, H., (2005). İstanbul’da Knetsel Ayrışma, Bağlam Yayınları, İstanbul
• Ülger, Nihat E. (2010), Türkiye'de Arsa Düzenlemeleri ve Kentsel Dönüşüm, Nobel Yayınları, Ankara
• Yanık, T. ve Suri, L., (2020), İmar Hakkı Transferi, Araştırma Makalesi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, Cilt:02, No:02, İstanbul
• (Web_1), https://www.cnnturk.com/turkiye/63-gun-depremde-olu-sayisi-ne-kadar-oldu-guncel-yarali-sayisi-kac-hangi-ilde-kac-bina-yikildi-kac-kisi-oldu, (erişim tarihi: 06.04.2023)