Ambalaj Atığı Toplama Sistemlerinin Karşılaştırmalı Sürdürülebilirlik Analizi

Yıl 2021, Cilt: 33 Sayı: 4, 511 - 525, 30.12.2021

Eren Yıldız Geyhan , Gülşah Yılan , Gökçen Altun-çiftçioğlu , M. A. Neşet Kadırgan

https://doi.org/10.7240/jeps.857298

Öz

Maltepe Belediyesi ile ortaklaşa yürütülen bu çalışma; çevresel, sosyal ve ekonomik açıdan en uygun olan ambalaj atığı toplama sisteminin geliştirilmesini amaçlamaktadır. Bu kapsamda; mevcut ambalaj atığı toplama sistemi ve bu sisteme alternatif olarak geliştirilen 6 farklı toplama sistemi incelenmiştir. Toplama sistemlerinin sürdürülebilirlik analizinde yaşam döngü değerlendirmesi metodu kullanılmıştır. Yaşam döngü değerlendirmesinde kullanılacak olan envanter verileri; mevcut sistem analizi, saha gözlemi, anketler ve alternatif sistem hesaplamaları sonucunda elde edilmiştir. Alternatif senaryoların çevresel ve ekonomik analizi mevcut sistem verileri dikkate alınarak hesaplanırken; sosyal analiz, saha gözlemleri ve anketlere dayandırılarak yapılmıştır. Bu çalışmanın sonunda, çevresel ve ekonomik açıdan değerlendirme yapıldığında resmi toplama sistemine kıyasla, kayıt dışı toplama sisteminin daha avantajlı olduğu görülmüştür. Ancak sosyal analiz sonuçları irdelendiğinde kontrolsüz toplama sistemlerinin ciddi bir dezavantaja sahip olduğu görülmüştür. Bütüncül bir perspektifle yürütülen çevresel, sosyal ve ekonomik analiz neticesinde ortaya çıkarılan zayıflıkların, resmi ve kayıt dışı sistem entegrasyonunun önerildiği alternatif toplama sistemiyle minimize edilebileceği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yaşam döngü değerlendirmesi, ambalaj atığı, sürdürülebilirlik, Türkiye

Teşekkür

Bu çalışma Maltepe Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü ile FEN-C-DRP-150513-0186, FEN-C-DRP-150513-0175, FEN-C-YLP-120418-0169 numaralı Marmara Üniversitesi BAPKO Lisansüstü Tez projeleri kapsamında desteklenmiştir.

Kaynakça

• Katı atıkların kontrolü yönetmeliği, 20814 sayılı resmi gazete, Mart 14, 1991.
• Ambalaj atıklarının kontrolü yönetmeliği, 25538 sayılı resmi gazete, Temmuz 30, 2004.
• Ambalaj atıklarının kontrolü yönetmeliği, 26562 sayılı resmi gazete, Haziran 24, 2007.
• Ambalaj atıklarının kontrolü yönetmeliği, 28035 sayılı resmi gazete, Ağustos 24, 2011.
• Ambalaj atıklarının kontrolü yönetmeliği, 3028327 sayılı resmi gazete, Aralık 27, 2017.
• Atık getirme merkezi tebliği, 29222 sayılı resmi gazete, Aralık 31, 2014.
• Sıfır atık yönetmeliği, 30829 sayılı resmi gazete, Temmuz 12, 2019.
• Yıldız-Geyhan, E. (2016). Environmental analysis of different packaging waste collection systems for Istanbul – Turkey case study. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, Türkiye.
• Laurent, A., Bakas, I., Clavreul, J., Bernstad, A., Niero, M., Gentil, E., Hauschild, M.Z., ve Christensen, T.H. (2014). Review of LCA studies of solid waste management systems – Part I: Lessons learned and perspectives. Waste Manage 34,573–588.
• Manfredi, S., Tonini, D., ve Christensen, T.H. (2011). Environmental assessment of different management options for individual waste fractions by means of lifecycle assessment modelling. Resources, Conser. Recyc., 55, 995–1004.
• Larsen, A.W., Merrild, H., Moller, J., ve Christensen, T.H. (2010). Waste collection systems for recyclables: An environmental and economic assessment for the municipality of Aarhus (Denmark). Waste Manage, 30, 744-754.
• Hunt, R.G. (1995). LCA considerations of solid waste management alternatives for paper and plastics. Resources, Conser. Recyc., 14, 225–231.
• Merrild, H., Larsen, A.W., ve Christensen, T.H. (2012). Assessing recycling versus incineration of key materials in municipal waste: the importance of efficient energy recovery and transport distances. Waste Manage, 32, 1009–1018.
• Rigamonti, L., Grosso, M., ve Guigliano, M. (2009). Life cycle assessment for optimizing the level of separated collection in integrated MSW management systems. Waste Manage, 29, 934–944.
• Rigamonti, L., Grosso, M., ve Guigliano, M. (2010). Life cycle assessment of sub-units composing a MSW management system. J. Clean. Prod., 18, 1652–1662.
• Banar, M., Cokaygil, Z., ve Ozkan, A. (2009). Life cycle assessment of solid waste management options for Eskisehir, Turkey. Waste Manage. 29, 54–62.
• Özeler, D., Yetis, Ü., ve Demirer, G.N. (2006). Life cycle assessment of municipal solid waste management methods: Ankara case study. Environment International, 32, 405-411.
• Erses Yay, A.S. (2015). Application of Life Cycle Assessment (LCA) for Municipal Solid Waste Management: A Case Study of Sakarya. J. Clean. Prod., 94, 284-293.
• Erses Yay, A.S. (2018). Yaşam döngüsü analizinin ambalaj atıklarının yönetiminde kullanılması, Sakarya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 21 (5), 1008-1017.
• Yıldız-Geyhan, E., Yılan-Ciftci, G., Altun-Ciftcioglu, G.A., ve Kadırgan, M.A.N. (2016) Environmental analysis of different packaging waste collection systems for Istanbul – Turkey case study. Resources, Conser. Recyc., 107, 27–37.
• Teerioja, N., Moliis, K., Kuvaja, E., Ollikainen, M., Punkkinen, H., ve Merta, E. (2012). Pneumatic vs. door-to-door waste collection systems in existing urban areas: a comparison of economic performance. Waste Manage, 32, 1782-1791.
• Vinyes E., Oliver-Sola J., ve Ugaya C. (2013). Application of LCSA to used cooking oil waste management. Int. J. Life Cycle Ass., 18, 445–455.
• Umair S., Björklund A., ve Ekener-Petersen E. (2013). Social Life Cycle Inventory and Impact Assessment of Informal recycling of Electronic ICT. The First International Conference on Information and Communication Technologies for Sustainability, ETH Zurich, February 14-16.
• Ferrao, P., Ribeiro, P., Rodrigues, J., Marques, A., Preto, M., Amaral, M., Domingos, T., Lopes, A., ve Costa, I. (2013). Environmental, economic and social cost and benefits of a packaging waste management system: A Portuguese case study. Resources, Conser. Recyc., 85, 67-78.
• Foolmaun, R. ve Ramjeeawon, T. (2013). Comparative life cycle assessment and social life cycle assessment of used polyethylene terephthalate (PET) bottles in Mauritius. Int. J. Life Cycle Ass., 18, 155–171.
• Aparcana, S. ve Salhofer, S. (2013). Development of a social impact assessment methodology for recycling systems in low-income countries. Int. J. Life Cycle Ass., 18, 1106–1115.
• Aparcana, S. ve Salhofer, S. (2013). Application of a methodology for the social life cycle assessment of recycling systems in low income countries: three Peruvian case studies. Int. J. Life Cycle Ass., 18, 1116–1128.
• Yıldız-Geyhan, E., Altun-Ciftcioglu, ve G.A., Kadırgan, M.A.N. (2017). Social analysis of different packaging waste collection system. Resources, Conser. Recyc., 124, 1–12.
• Klöpffer, W. (2008). Life cycle sustainability assessment of products. Int. J. Life Cycle Ass., 13, 89–95.
• Finkbeiner, .M., Schau, E.M., Lehmann, A., ve Traverso, M. (2010). Towards Life Cycle Sustainability Assessment, Sustainability, 2, 3309-3322.
• Traverso, M., Asdrubali, F., Francia, A. ve Finkbeiner, M. (2012). Towards life cycle sustainability assessment: an implementation to photovoltaic modules. Int. J. Life Cycle Ass., 17, 1068–1079.
• Lu, B., Li, B., Wang, L., Yang, J., Liu, J., ve Wang, V. (2014). Reusability based on Life Cycle Sustainability Assessment: Case Study on WEEE, Procedia CIRP, 15, 473-478.
• Martínez-Blanco, J., Lehmann, A., Muñoz, P., Antón, A., ve Traverso, M., Rieradevall, J., Finkbeiner, M. (2014). Application challenges for the social Life Cycle Assessment of fertilizers within life cycle sustainability assessment, J. Clean. Prod., 69, 34-48.
• Atılgan, B. ve Azapagic, A. (2016). Assessing the Environmental Sustainability of Electricity Generation in Turkey on a Life Cycle Basis, Energies, 9 (1), 31.
• Hosseinijou, S.A., Mansour, S., ve Shirazi, M.A. (2014). Social life cycle assessment for material selection: a case study of building materials. Int. J. Life Cycle Ass., 19, 620–645.
• ISO 14040 international standard. In: Environmental Management –Life Cycle Assessment – Principles and Framework. International Organisation for Standardization, Geneva, Switzerland, 2006.
• ISO 14044 international standard. In: Environmental Management –Life Cycle Assessment – Requirements and Guidelines. International Organisation for Standardisation, Geneva, Switzerland, 2006.
• Maltepe Belediyesi Faaliyet Raporu-2016. (2017) İstanbul, Türkiye.
• Guinee, J, B., Huppes, G., ve Heijungs, R. (2001). Developing an LCA guide for decision support. Environ. Manage Health, 12 (3), 301 – 311.
• Ibáñez-Forés, V., Bovea, M.D., ve Pérez-Belis, V. (2014). A holistic review of applied methodologies for assessing and selecting the optimal technological alternative from a sustainability perspective. J. Clean. Prod., 70, 259-281.
• Maxim, A. (2014). Sustainability assessment of electricity generation technologies using weighted multi-criteria decision analysis. Energ. Policy, 65, 284-297.