MARMARA BÖLGESİ P DALGA HIZI DEĞİŞİMİ VE KABUK KALINLIĞININ BELİRLENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 1, 110 - 125, 23.03.2022

İbrahim Hakan Demirsıkan , Şakir Şahin , Erdinç Öksüm

https://doi.org/10.21923/jesd.935550

Öz

Bu çalışmada Marmara bölgesi ve Marmara denizi altındaki kabuk yapısının üç boyutlu P- dalgası tomografi görüntülerini belirledik. Bu işlem yapılırken Poisson Oranı Tomografi yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemle cisim dalgalarının varış zamanlarının parametrelerini hesaplanmıştır. Çalışma alanında 2007-2019 yılları arasında meydana gelen 121574 adet depremin P- dalgası varış zamanları bölgenin üç boyutlu hız yapısını belirlemek için kullanılmıştır. Başlangıç hız modeli olarak bir çok model ile dama tahtası çözünürlük testi uygulanmış en yüksek çözünürlüğü aldığımız hız modeli ile tomografi yöntemi yapılmıştır. Elde ettiğimiz sonuçlardan, Marmara'nın orta kesiminde hızların düştüğü saptanmıştır. Genel olarak hızların derinliği yaklaşık olarak 15 km'den itibaren Sismik hızlar düşüş göstermektedir. Diğer çalışmalardan farklı olarak Kuzey Anadolu Fay Zonunun kolları üzerinde hangi segmentlerde P- dalga hızlarının düştüğü belirlenmiştir. Marmara bölgesinin ortalama Moho derinliği ise 28 km olarak saptanmıştır. Marmara bölgesinin kabuk yapısındaki bu düşük hızlı alanları belirlemek büyük depremler üretebilecek segmentlerin saptanması bakımından önemlidir. Bu da marmara bölgesinin kabuk yapısının belirlenmesini önemli kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

P Dalga Hızı, Sismik Tomografi, Sismik Hız, Marmara Bölgesi, Kabuk Yapısı.

DETERMINATION OF MARMARA REGION P WAVE VELOCTIY AND THE CRUSTAL THICKNESS

Öz

In this study, we determined three-dimensional P- wave tomography images of the crustal structure of the Marmara region and under the Marmara Sea. Poisson Ratio Tomography method was used in this process. With this method, the parameters of the arrival times of the body waves were calculated. The P- wave arrival times of 121574 earthquakes that occurred in the study area between 2007 and 2019 were used to determine the three-dimensional velocity structure of the region. As the initial velocity model, the checkerboard resolution test was applied with many models, and the tomography method was performed with the velocity model, where we got the highest resolution. From the results we obtained, it was determined that the velocities decreased in the central part of Marmara. In general, the seismic velocities show a decrease from the depth of the velocities approximately 15 km. Unlike other studies, it was determined in which segments the P-wave velocities decreased on the branches of the North Anatolian Fault Zone. The average Moho depth of the Marmara region is 28 km. Identifying these low-velocity areas in the crustal structure of the Marmara region is important in terms of identifying segments that can produce large earthquakes. This makes it important to determine the crustal structure of the Marmara region.

Anahtar Kelimeler

P wave Velocity, Seismic Tomography, Seismic Velocity, Marmara Region, Crustal Structures

Kaynakça

• Akyol, N.,Zhu, L. Mitchell, B. J., Sözbilir, H., Kekovalı, K., 2006. Crustal structure and local seismicity in western Anatolia. Geophys. J. Int.,10.1111/j.1365246X.2006. 03053.
• Alpar B., Altinok Y., Gazioglu C., Yücel Z.Y. 2002. Tsunami Hazard Assessment in Istanbul. Journal of Black Sea / Mediterranean Environment. Issn: 1304-9550.
• Barış, Ş., Ito, A., Üçer, S. B., Honkura, Y., Kafadar, N., Pektaş, R., Komut, T., Işıkara, A. M., 2002. Microearthquake activity before the İzmit Earthquake in the Eastern Marmara Region, Turkey (1 January 1993-17 August 1999). Bull. Seism. Soc. Am., 92, 1, pp. 394-405.
• Barış, Ş., Nakajima, J., Hasegawa, A., Honkura, Y., Ito, A., Üçer, S. B., 2005. Three-dimensional structure of Vp, Vs, and Vp/Vs in the upper crust of the Marmara region, NW Turkey. Earth Planets Space 57, 1019-1038.
• Bohnhoff M., Dresen G.H., Ceken U., Kadarioglu F.T., Kartal R.F., Kilic T., Nurlu M., Yanik K., Acarel D., Bulut F., Ito H., Johnson W., Malin P.E., Mencin D. 2017. Ganos Fault Zone Network: Imaging North Anatolian Fault Zone In The Western Marmara Region, Turkey, Based On A Dense Local Seismic Network. Sci. Dril., 22, 19–28, 2017. doi:10.5194/sd-22-19-2017
• Çevikbilen, S., Biryol, C. B., Beck, S., Zandt G., Taymaz T., Adıyaman H. E., Özacar A., 2011. 3-D Structure along the North Anatolian Fault Zone in North-Central Anatolia revealed by local earthquake tomography.Geophys. J. Int. 2012 188,819-849.
• Farouk, M., Zhao, D., 2006. Tomo Tools Programme for Windows V 1.0. Geodynamics Research Center (GRC) Ehime University.
• Gholamrezaie E., Scheck-Wenderoth M., Heidbach O. and Strecker M.R. 2019. 3-D crustal density model of the Sea of Marmara. Solid Earth, 10, 785–807. DOI:10.5194/se-10-785-2019.
• Horasan, G., Gülen, L., Pınar, A., Kalafat, D., Özel, N., Kuleli, H. S., Işıkara, A. M., 2002. Lithosperic structure of the Marmara and Aegean regions, western Turkey. Bull. Seism. Soc. Am., 92, 322-329.
• Humphreys, E., Clayton, R. W., 1988. Adaptation of back projectipn tomography to seismic travel time problems, J. Geophys. Res., 93, 1073-1085.
• Karabulut H., Özalaybey, S., Taymaz, T., Aktar, M., Selvi, O., Kocabeyoğlu, A., 2003. “A tomographic image of the shallow crustal structure in the Eastern Marmara”, Geophysical Research Letters, 30, 24, 2277.
• Koulakov I., Bindi D., Parolai S., Grosser H., Milkereit C., 2009. Distribution of seismic velocities and attenuation in the crust beneath the North Anatolian Fault (Turkey) from local earthquake tomography, Bull. Seism. Soc. Am., 100 (1), 207-224.
• Maden Tetkik ve Arama (MTA), 2013. Yenilemiş diri fay haritaları. Erişim Tarihi: 03.05.2021.https://www.mta.gov.tr/ v3.0/hizmetler/yenilenmis-diri-fay haritalari.
• Nakamura, A., Hasegawa, A., Ito, A., Üçer, B., Barış, Ş., Honkura, Y., Kono, T., Hori, S., Pektaş, R., Komut, T., Çelik, C., Işıkara, A. M., 2002. P-wave velocity structure of the crust and its relationship to the occurrence of the İzmit, Turkey, earthquake and aftershocks. Bull. Seismol. Soc. Am. 92, 330-338.
• Özalaybey, S., Ergin, M., Aktar, M., Tapırdamaz, C., Biçmen, F., Yörük, A., 2002. The 1999 İzmit earthquake sequence in Turkey: seismological and tectonic aspects. Bull. Seis. Soc. Am. 92, 376-386.
• Salah, M. K., Zhao, D., 2003. Mapping the crustal thickness in sounthwest Japan using Moho-reflected waves. Physics of Earth and Planetary Interiors 141, 79-94.
• Salah, M. K., Şahin, Ş., Destici, C., 2007. Seismic velocity and Poisson’s ratio tomography of the crust beneath southwest Anatolia: an insight into the occurrence of large earthquakes. J. Seismol.11, 415-432, doi: 10.1007/s10950-007-9062-2.
• Soyuer, D., 2012. Marmara bölgesinin kabuk ve hız dağılımının 3-boyutlu sismik tomografi ile incelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi.
• Sengör, A.M.C., 1980, Türkiye’nin neotektoniğinin esasları, Türkiye jeoloji Kurumu, Konferans serisi:2.
• Thurber, C. H., Aki, K., 1987. Three-dimensional seismic imaging, Annu. Rev. Earth Planet. Sci., 15, 115-139.
• Tunç, B., 2008. Marmara Bölgesinin üç- boyutlu hız yapısının Sismik tomografi ile belirlenmesi, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Kocaeli.
• Zhao, D., Hasegawa, A., Horiuchi, S., 1992.Tomographic imaging of P- and S-wave velocity structure beneath northeastern Japan.J. Geophys. Res. 97, 19909-19928.
• Zhao, D., Hasegawa, A., Kanamori, H., 1994. Deep structure of Japan subduction zone as derived from local, regional and teleseismic events. J. Geophys. Res. 99, 22313-22329.
• Zhao, D., 2001. New advances of seismic tomography andits applications to subduction zones and earthquake fault zones: a review. The Island Arc 10, 68-84.
• Zhao, D., 2004. Global tomographic images of mantle plumes and subducting slabs: insight in to deep Earth dynamics. Phys. EarthPlanet. Inter. 146, 3–34.