MORPHOLOGICAL FEATURES OF THE URGANLI (MANİSA) TRAVERTINES AND THEIR RELATIONSHIP WITH TECTONISM

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 3, 1027 - 1042, 30.09.2022

Zülfü Demirkıran , Hakan Elçi

https://doi.org/10.21923/jesd.1073563

Cited By: 1

Öz

In this study, thermogeneous travertines that continue to be deposited in the Urganlı (Manisa) region are distinguished according to their morphological features and their relationship with tectonism is revealed. Considering the morphological features of the thermogene travertine deposits in the Urganlı; It is divided into six classes as bedded, fault-sided, vein type, mound-terrace type, ridge type and channel type travertines. All travertine morphologies in the region developed under the control of faults. Data obtained from field observations reveal the existence of a North-South directional expansion at the beginning of the travertine formation of the field. In a later period, this expansion developed in East-West direction and caused the precipitation of travertine veins in North-South direction. In the recent past, it is understood with the development of East-West oriented ridge type travertines that North-South directional expansion continues. When the vertical electrical sounding and drilling data and the Paleo morphology of the foundation (Paleozoic-Mesozoic) were examined, it was determined that the study area rose towards the northwest and decreased towards the southeast under the influence of the North-South and East-West faults.

Anahtar Kelimeler

Travertine, Travertine Tectonics, Geothermal

URGANLI (MANİSA) TRAVERTENLERİNİN MORFOLOJİK ÖZELLİKLERİ VE TEKTONİZMA İLE İLİŞKİSİ

Öz

Bu çalışmada Urganlı (Manisa) yöresinde çökelmeye devam eden termojen kökenli traverten çökelleri morfolojik özelliklerine göre ayırtlanmış ve tektonizma ile olan ilişkisi ortaya konulmuştur. Urganlı termojen kökenli traverten çökelleri morfolojik özellikleri dikkate alınarak; tabakalı, fay önü, damar tipi, tümsek-teras tipi, sırt tipi ve kanal tipi travertenler olarak altı sınıfa ayrılmıştır. Bölgedeki tüm traverten morfolojileri fayların kontrolünde gelişmiştir. Saha gözlemlerinden elde edilen veriler sahanın traverten oluşum başlangıcında Kuzey-Güney yönlü bir genleşmenin varlığını ortaya koymaktadır. Sonraki dönemde bu genleşme Doğu-Batı yönlü gelişerek Kuzey-Güney doğrultulu traverten damarlarının çökelimine neden olmuştur. Yakın geçmişte ise Kuzey-Güney yönlü genleşme etkisini sürdürdüğünü Doğu-Batı doğrultulu sırt tipi travertenlerin gelişimiyle anlaşılmaktadır. Derin elektrik sondaj ve mekanik sondaj verileri ile temelin (Paleozoyik-Mesozoyik) Paleo-morfolojisi incelendiğinde yine Kuzey-Güney ve Doğu-Batı faylarının etkisinde çalışma alanının kuzey batısına doğru yükseldiği, güneydoğusuna doğru düştüğü saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Traverten, Traverten Tektoniği, Jeotermal

Kaynakça

• Akdeniz, N., Konak, N., Öztürk, Z., Çakır, M., H., 1986. İzmir-Manisa dolaylarının jeolojisi, M.T.A, Ege Bölge Müdürlüğü Raporları, Demirbaş No: Je179, 10-30, 80-86.
• Altunel, E., 1996. Pamukkale Travertenlerinin Morfolojik Özellikleri Yaşları Ve Neotektonik Önemleri, Bull. Min.Res.Exp.Inst.no.118, P. 47-63.
• Altunel, E., Hancock, P. L, 1993, Morphology and Structural setting of Quaternary Travertines at Pamukkale, Turkey: Geological Journal, 28, 335-346.
• Altunel, E., Uysal, T. 2005. Eski büyük depremleri yaşlandırmada travertenlerin kullanılması; Aktif Tektonik Araştırma Grubu 9. Toplantısı.
• Avşaroğlu, M., 1968 Türkiye Kaplıcaları ve İçmeleri Kılavuzu, Güneş Matbaacılık, T.A.Ş Turizm ve Tanıtma Bakanlığı, Ankara.
• Bargar, K.E., 1978, Geology and thermal history of Mammoth Hot Springs, Yellovvstone Nati- onal Park, Wyoming: U.S.Geol.Surv.Bull., 1444.
• Brogi, A., Capezzuoli, E., 2009. Travertine deposition and faulting: the fault-related travertine fissure-ridges at Terme S. Giovanni, Terme, Italy. International Journal of Earth Sciences 98, 931–947.
• Büyükşahin S., 2016, Urganlı (Turgutlu, Manisa) ve Yakın Çevresinin Jeotermal Suların Hidrojeolojik Modellemesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 84 S., Isparta.
• Ceylan M. A., 1998. Urganlı Termal Kaynakları (Ahmetli-Manisa), Türkiye Coğrafya Dergisi, 33, s., 537-549.
• Chafetz, H.S. ve Folk, R.L., 1984, Travertines: de- positional morphology and the bacterially constructed constituents: J.Sedim. Petrol., 54,289-316.
• Çağlar, K.Ö., 1948.Türkiye Maden Suları ve Kaplıcaları, Maden Teknik Arama Genel Müdürlüğü yayını, Seri: B, No: 11, Fasikül 2, Ankara.
• Demirkıran Z., 200O, Geochemical Properties of Travertines Around Kaklık-Denizli Region, Dokuz Eylül University Graduate School of Natural and Applied Sciences, PhD Thesis, Unpublished, 212 p., İzmir.
• Ercan, T., Matsuda J., Nagao, K. ve Kita, I., 1994. Anadoluda’ki Sıcak Sularda Bulunan Doğal Gazların İzotopik Bileşimleri ve Karbondioksit Gazının Enerji Açısından Önemi”, Türkiye 6. Enerji Kongresi, Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi, İzmir, 197-206, 17-22 Ekim.
• Filiz, Ş. (1982): Ege Bölgesindeki önemli jeotermal alanların O-18, H-2, H-3, C-13 izotoplarıyla incelenmesi. Doçentlik Tezi, E.Ü.Y.B.F., 1-95, İzmir (Yayınlanmamış).
• Ford, T., D. and Pedley, H., M. 1996. A Review of Tufa and Travertine Deposits of The World, Earth Science Reviews 41, 117-175.
• Hancock, P.L., Chalmers, R.M.L., Altunel, E., Çakir, Z., 1999. Travitonics: using travertines in active fault studies. Journal of Structural Geology 21, 903–916.
• İşintek İ., Yılmaz Ö., Erdoğan, B., 2009a. Salihli Yöresi Traverten Yataklarının Fasiyes Analizi ve Ekonomik Potansiyeli. 62. Türkiye Jeoloji Kurultayı.
• İşintek İ, Erdoğan B., Yılmaz Ö.,, Turhan E., 2009b. Killik Travertenleri Denizli Kaklık ile Salihli Manisa Travertenlerinin Batı Türkiye Karbonat Fasiyes Özelliklerinin Kıyaslanması. 62. Türkiye Jeoloji Kurultayı.
• İşintek İ., Yılmaz Ö., Erdoğan B., 2010a. Dombaylı Kızılhavlu Salihli Manisa Batı Türkiye Traverten Yataklarının İç Stratigrafisi Fasiyes Analizi ve Ekonomik Potansiyeli. 2.Uluslararası Mermer ve Doğaltaşlar Kongresi.
• İşintek İ., Yılmaz Ö., Erdoğan B., Turhan E., 2010b. Killik Travertenleri Denizli Kaklık ile Dombaylı Kızılhavlu Salihli Manisa Batı Türkiye Travertenleri Arasındaki Benzerlikler ve Farklılıklar Çökelme Ortamları Ve Koşullarının Karşılaştırılması. 2.Uluslararası Mermer ve Doğaltaşlar Kongresi.
• Karamanderesi, İ.H. 1972. Urganlı kaplıcaları (Manisa-Turgutlu) civarının detay jeolojisi ve jeotermal olanakları hakkında rapor, M.T.A, Derleme Rapor No: 5462 (yayımlanmamış), Ankara, 53s.
• Mc Enzie, D.B., 1978, Active tectonics Alpine Himalayan Belt: The Aegan Sea and Surrounding regions. Geophys. J.R. Astr. Soc, 55, 217-254.
• Micromine Origin and Beyond 2022, version 2022 (22.0.478.2) Micromine Pty Ltd.
• Pentecost, A., 1995. The quaternary travertine deposits of Europe and Asia Minor: Quaternary Science Review, 14, 1005-1028.
• Sanders, J. E., and Friedman, G.M., 1967, Chapter 5 Origin and Occurrence of Limestones: Devolopments in Sedimentology, 9, 169-265.
• Selim, H., Yanık, G. 2005. Cambazlı (Turgutlu –Manisa) çatlak-sırt tipi traverten oluşukları, Aktif Tektonik Araştırma Grubu 9. Toplantısı.
• Selim, H., Yanık, G. 2009. Development of the Cambazlı (Turgutlu/Manisa) fissure-ridge-type travertine and relationship with active tectonics, Gediz Graben, Turkey. Quaternary International 199, 157–16.
• Sengor, A.M.C., Yılmaz, Y., 1981 Tethyan Evolution of Turkey: A Plate Tectonics Approach, Techtonophysics, 75, 181-241.
• Sözbilir, H., 1989, Büyük Menderes Grabeni Sultanhisar Kuyucak (Aydın) civarının jeotektoniği, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yükseklisans Tezi, 167s, İzmir.
• Seyitoğlu, G. ve Scot, B. C., 1991. Late Senozoic crustal extension and basin formation in West Turkey, Geol.Mag., 128, 155-166.
• Sözbilir, H., (1997). Stratigraphy and Sedimentation Of The Tertiary Sequences In The Northeastern Denizli Province (Southwest Turkey). Applied Sciences of DEÜ.,Thesis of PhD. P.195.
• Tarcan, G., 1995. Hydrogeological study of the Turgutlu hot springs, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 51-170, (1995).
• Tarcan, G., Filiz, Ş., 1998. Turgutlu (Manisa) kaplıcaları sıcak ve mineralli sularındaki sodyum bikarbonat zenginleşmesi, Jeoloji Mühendisliği Dergisi, Sayı: 52, 42-49.
• Tarcan, G., Filiz, Ş., Gemici, Ü., 1998. Salihli (Manisa) jeotermal alanlarının hidrojeolojik ve hidrojeokimyasal incelemesi. Türkiye Petrol Jeologları Dergisi, Cilt: 10, 61-86.
• Tarcan G., Gemici, Ü.,2005. Effects of the contaminants from Turgutlu-Urganlı thermomineral waters on cold ground and surface waters, Springer Science, Bull. Environ. Contam. Toxicol., 74, 485-492.
• Ürgün, S., 1966. Urganlı kaplıcaları (Manisa-Turgutlu) civarının detay jeolojisi ve termal suların hidrojeolojik etüdü, Maden Tetkik Arama Genel Müdürlüğü, Derleme Rapor No: 4679, (yayımlanmamış).
• Vural S., 2009, Urganlı (Turgutlu-Manisa) Jeotermal Alanının Jeolojisi ve Hidrojeokimyasal Özellikleri, Kocaeli Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 158 S., Kocaeli.
• Yenal, O., Usman, N., Bilecen, L., Kanan, E., 1975. Türkiye Maden Suları, Ege Bölgesi, Cilt No: 3, İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Hidroklimatoloji Kürsüsü, 256-267.
• Yeşilova Ç. , Gülyüz E. , Huang C., Shen C. 2019. Giant tufas of Lake Van record lake-level fluctuations and climatic changes in eastern Anatolia, Turkey. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 533, 109226.
• Yeşilova Ç. , Yeşilova P. G. , Açlan M. , Yu T., Shen C. 2021. U-Th ages and facies properties of Edremit travertines and tufas, Van, Eastern Anatolia: implications for the neotectonics of the region. Geological Quarterly, 65 (2), 1-20.
• Yılmaz, Ö., 2008, Salihli Yöresi Traverten Yataklarının Fasiyes Analizleri ve Ekonomik Potansiyeli, Dokuz Eylül Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 189 S., İzmir.
• Yılmaz, Y., (2000). Active Tectonics of the Aegean Region, Seismicity of West Anatolian Symposium, p3-14.
• Yılmazer, S., Pasvanoğlu, S., Yakabağ, A., Vural, S., 2008. Urganlı Jeotermal Alanının (Turgutlu-Manisa) Jeolojisi ve Sondaj Verileri Işığında Yeniden Değerlendirilmesi, Termal ve Maden Suları Konferansı, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, Afyon, 151-165.