Türk Kültüründe Bahçeyi Algılamak

Yıl 2010, Cilt: 60 Sayı: 2, 59 - 68, 05.09.2010

Simay Kırca , Sanem Çınar

Öz

Bahçe kültürü; tarihsel süreç içerisinde genel hatlarıyla batıda seyretmek, doğu toplumlarında ise
içinde yaşamak fikri ile gelişmiştir. Hangi uygarlık olursa olsun hepsinin kendine özgü bir bahçe stratejisi
geliştirdiğini ve toplumların içinde bulundukları coğrafyada baskın olan topografik, ekolojik, sosyal ve
kültürel nitelikler doğrultusunda, bahçelerin de değişime uğradığı bilinmektedir. Türk bahçe kültürü de
bu temel noktaların varlığı ile mistik ve edebi bir yaklaşım içerisinde, dönemsel farklılıklara paralel
olarak değişimlere uğramıştır.
Bu çalışmada, Türk toplumlarında tarihsel süreç içerisinde bahçeyi algılayış biçimlerindeki
farklılıklar ile çeşitli sanat dallarında ve bahçelerde bu değişimlerin yansımaları incelenmiş, bahçe
kültürümüzü sembolize eden bitkiler vurgulanarak, Türk bahçelerinin önemini yeniden ortaya koymak
fikri amaç olmuştur

Anahtar Kelimeler

Bahçe kültürü, Türk bahçesi, doğa algısı, bitkiler

Kaynakça

• Akar, A. and C. Keskiner, 1978. Türk Süsleme Sanatlarında Desen ve Motif. Tercüman Sanat ve Kültür Yayınları, İstanbul.
• Akdoğan, G. 1995. Dünden bugüne bahçe kültürümüz. Bahçe Kültürü Dergisi. 58: 7-14. İstanbul.
• Amicis, E., 1981. İstanbul. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Atasoy, N., 1971. Türklerde çiçek sevgisi ve sanatı. Türkiyemiz. 2 (3): 14-24.
• Atasoy, N., 2002. Hasbahçe: Osmanlı Kültüründe Bahçe ve Çiçek. Aygaz A.Ş., İstanbul.
• Atasoy, N., 2005. 15. Yüzyıldan 20. Yüzyıla Osmanlı Bahçeleri ve Hasbahçeler. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Ayvazoğlu, B., 1995. Nerde o eski bahçeler. O Eski İstanbul. Bahçe Kültürü Dergisi. 85-102. İstanbul.
• Ayvazoğlu, B., 2000. Lâle Devri’nden önce Lâle. İstanbul Armağanı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları. 4: 109-123.
• Baytop, T., 2000. Osmanlı Lâlesi. İstanbul Armağanı, İ. B. B. Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları. 4: 125-138.
• Cansever, T., 1997. İstanbul’da bahçe kültürü. İstanbul Armağanı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları. 3: 55-58.
• Cerasi, M.M., 1985. Open space, water and trees in Ottoman urban culture in the XVIIIth - XIXth centuries. Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre. 2: 36-50.
• Demiriz, Y., 1989. Türk Sanatında ve Batıda Çiçek Ressamlığı. Sanat Tarihinde Doğudan Batıya. Sandoz Kültür Yayınları, İstanbul.
• Eldem, S.H., 1977. Sa’dabad. Kültür Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• Erdoğan, M., 1958. Osmanlı Devrinde İstanbul bahçeleri. Vakıflar Dergisi.4: 149-182.
• Ertuğrul, Ö., 1983. Türk bahçe düzenleme sanatı. Türkiyemiz.14 (39): 35-39.
• Evin, A., 2000. Batılılaşma ve Lâle Devri. İstanbul Armağanı, İ. B. B.Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları. 4: 41-60.
• Evin, İ., 1987. Yaşadığım Boğaziçi. Turing ve Otomobil Kurumu, İstanbul.
• Evin, İ., 1992. Eski Boğaziçi İnsanları, Turing ve Otomobil Kurumu, İstanbul.
• Evyapan, N.A., 1972. Türk Bahçeleri ve Özellikle Eski İstanbul Bahçeleri. O.D.T.Ü., Ankara.
• Evyapan, N.A., 1974. Tarih İçinde Formel Bahçenin Gelişimi ve Türk Bahçesinde Etkileri. O.D.T.Ü, Ankara.
• Evyapan, N.A., 1986. The intrinsic values of the Anatolian traditional Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre. 2 (10-15). Turkish garden.
• Gökyay, O.Ş., 1990. Bağçeler. Topkapı Sarayı Müzesi. Yıllık 4: 7-20.
• Gülersoy, Ç., 2000. Şarkılar, kasideler, Lâle için övgüler. Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları. 4: 139-142. İstanbul
• Hisar, A.Ş., 2006. Boğaziçi Yalıları. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Hisar, A.Ş., 2008. Boğaziçi Mehtapları. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• Işın, E., 1999. Türk Kültüründe Doğa Kavramının Evrimi ve İstanbul Bahçeleri. İstanbul’da Gündelik Hayat. Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• İnan, A., 2000. Tarihte ve Bugün Şamanizm. Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
• Korkut, A., 1992. Peyzaj Mimarlığı. Hasad Yayıncılık, İstanbul.
• Lamartine, A., 1971. Alphonse de Lamartine ve İstanbul Yazıları. Yenilik Basımevi, İstanbul.
• Laureano, P., 1986. The oasis: the origin of the garden. Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre. 1: 65-71.
• Moltke, H.V., 1969. Moltke’nin Türkiye Mektupla- rı. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Nutku, Ö., 1997. Eski Şenlikler. İstanbul Armağanı, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Daire Başkanlığı Yayınları. 3: 97-138.
• Pardoe, M.J., 1997. 18. Yüzyılda İstanbul. İnkılap Kitabevi, İstanbul.
• Pinon, P., 1994-1995. L'occidentalisation de la maison Ottomane. Environmental Design: Journal of the Islamic Environmental Design Research Centre. 1-2: 38-49.
• Rålamb, C., 2008. İstanbul’a Bir Yolculuk. Çev. Ayda Arel, Kitap Yayınevi, İstanbul.
• Refik, A., 1988. Onuncu Asr-I Hicrî’de İstanbul Hayatı. Enderun Kitabevi, İstanbul.
• Refik, A., 1988a. Onbirinci Asr-I Hicrî’de İstanbul Hayatı. Enderun Kitabevi, İstanbul.
• Refik, A., 1988b. Onikinci Asr-I Hicrî’de İstanbul Hayatı. Enderun Kitabevi, İstanbul.
• Renda, G., 2001. Manuscript of Art and Poetry:Divan-ı İlhamî. Kültür Ufukları Talat S. Hamlan Armağan Kitabı. Syracuse University Press. YKY, İstanbul.
• Tansuğ, S., 1991. Meyvelerin dili. Türkiyemiz. 21 (64): 56-59.
• Tournefort, J.P., 2005. Tournefort Seyahatnamesi. Editör: Stefanos Yerasimos, Kitap Yayınevi, İstanbul.
• Ülkütaşır, M.Ş., 1956. Eski Türklerde bahçe san’atı ve çiçek sevgisi. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu Bülteni, İstanbul.
• Ünaydın, R.E., 1938. Boğaziçi Yakından. Çituri Biraderler Basımevi, İstanbul.
• Ünver, S.A., 1977.Türk sanatında çiçekler ve buketler. Türkiyemiz.8 (22): 14-17.
• Withers, R., 1996. Büyük Efendi’nin Sarayı. Pera Turizm ve Ticaret A.Ş., İstanbul.