Ecological properties of Turkish Oregano (Origanum onites L.) and balsamic sage (Salvia tomentosa Miller) in the Ovacık Mountain district of the Mediterranean region (Antalya)

Yıl 2016, Cilt: 66 Sayı: 1, 264 - 277, 01.01.2016

Serkan Özdemir Kürşad Özkan

https://doi.org/10.17099/jffiu.39407

Öz

Ovacık Dağı yöresinde (Antalya) Türk Kekiği (Origanum onites L.) ve Büyük Çiçekli Adaçayı (Salvia tomentosa Miller) türlerinin ekolojik özellikleri

Özet: Bu çalışma Ovacık Dağı Yöresi ‘nde Origanum onites L. (Türk kekiği) ve Salvia tomentosa Miller (Büyük çiçekli adaçayı) türlerinin potansiyel dağılımında etkili olan faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada 92 ana örnek alan, her bir alanda da 9 alt örnek alan olmak üzere 828 örnek alandan veriler toplanmıştır. Türlerin potansiyel dağılım modellerini elde etmek için sınıflandırma ağacı yönteminden faydalanılmıştır. Sınıflandırma ağacı modelini Origanum onites L. için RI, TPI, YUKSLT ve SI değişkenleri oluştururken, Salvia tomentosa Miller için YUKSLT ve TPI değişkenleri oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler: Ekoloji, Origanum onites L., Salvia tomentosa Miller, sınıflandırma ağacı yöntemi, yetişme ortamı faktörleri

Ecological properties of Turkish Oregano (Origanum onites L.) and balsamic sage (Salvia tomentosa Miller) in the Ovacık Mountain district of the Mediterranean region (Antalya)

Abstract: This study was performed in Ovacık Mountain District in order to determine the factors which are related to potential distribution of Origanum onites L. (Turkish oregano) and Salvia tomentosa Miller (Balsamic sage). In the study, data was acquired totally from 828 sample which consist of 92 main sample and 9 subsample. Classification tree method was used to acquire potential distribution models of these species. The tree model was built by RI, TPI, YUKLST, SI variables of Origanum onites L. and YUKSLT and TPI were the variables which built the tree model of Salvia tomentosa Miller.

Keywords: Ecology, Origanum onites L., Salvia tomentosa Miller, classification tree method, site factors

Received (Geliş tarihi): 06.06.2015 - Revised (Düzeltme tarihi): 19.06.2015 -   Accepted (Kabul tarihi): 19.06.2015

To cite this article: Özdemir, S., Özkan, K., 2016. Ovacık Dağı yöresinde Türk Kekiği (Origanum onites L.) ve Büyük Çiçekli Adaçayı (Salvia tomentosa Miller) türlerinin ekolojik özellikleri. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University 66(1): 264-277. DOI: 10.17099/jffiu.39407

Anahtar Kelimeler

-

Ovacık Dağı yöresinde (Antalya) Türk Kekiği (Origanum onites L.) ve Büyük Çiçekli Adaçayı (Salvia tomentosa Miller) türlerinin ekolojik özellikleri

Öz

Bu çalışma Ovacık Dağı Yöresi’nde Origanum onites L. (Türk kekiği) ve Salvia tomentosa MILLER (Büyük çiçekli adaçayı) türlerinin potansiyel dağılımında etkili olan faktörleri belirlemek amacıyla yapılmıştır. Çalışmada 92 ana örnek alan, her bir ana örnek alan içerisinde de 9 alt örnek alan olmak üzere 828 örnek alandan veri toplanmıştır. Türlerin potansiyel dağılım modellerini elde etmek için sınıflandırma ağacı yönteminden faydalanılmıştır. Sınıflandırma ağacı modelini Origanum onites L. için RI (Radyasyon İndeksi), TPI (Topoğrafik Pozisyon İndeksi), YUKSLT (Yükselti) ve SI (Sıcaklık İndeksi) değişkenleri oluştururken, Salvia tomentosa MILLER için YUKSLT ve TPI değişkenleri oluşturmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ekoloji, odun dışı orman ürünleri, sınıflandırma ağacı yöntemi, yetişme ortamı faktörleri

Kaynakça

• Akesen, A., Ekizoğlu, A. 2010. Orman. In A. Akesen ve A. Ekizoğlu (Ed.). Ormancılık Politikası. 2-18. Türkiye Ormancılar Derneği Yayını. TOD Eğitim Dizisi Yayın No: 6, Ankara.
• Altunel, T.A., 2011. Odun Dışı Orman Ürünlerinin Değerlendirilmesinde Dünya’dan Örnekler. II. International NonWood Forest Products Symposium. 8-10 September 2011, P: 50- 57, Isparta.
• Anşin, R., Okatan, A., Özkan, Z.C., 1994. Doğu Karadeniz Bölgesi’nin Önemli Yan Ürün Veren Odunsu ve Otsu Bitkileri. TUBİTAK, Proje No: TOAG-903, Sonuç Raporu, 173 s.
• Araújo, M. B., Pearson R.G., Thuiller W., Erhard M. 2005. "Validation of species–climate impact models under climate change", Global Change Biology, 11, 1504-1513.
• Bağdat, R. B., 2006. Tıbbi Ve Aromatik Bitkilerin Kullanım Alanları, Tıbbi Adaçayı (Salvia officinalis L.) ve Ülkemizde Kekik Adıyla Bilinen Türlerin Yetiştirme Teknikleri. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 15(1-2).
• Başer, H.C., 1990. Tıbbi Bitkiler ve Baharatların Dünyada ve Türkiye’deki Ticareti ve Talep Durumu. Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığı Dergisi, Sayı: 53, Ankara.
• Başer, K.H.C. 2002. The Turkish Origanum Species, In: Oregano, The Genera Origanum and Lippia, Ed.: S.E. Kintzios, Taylor and Francis, UK.
• Bayram E., Kırıcı S., Tansı S, Yılmaz G., Arabacı O., Kızıl S., Telci İ., 2010. Tıbbi ve aromatik bitkiler üretiminin arttırılması olanakları, Türkiye Ziraat Mühendisliği VII. Teknik Kongresi, 11-15 Ocak 2010, Ankara. S.437-456
• Baytop, T., 1984. Türkiyede bitkiler ile tedavi (geçmişte ve bugün). İstanbul Üniversitesi.
• Breiman, L., Friedman, J.H., Olshen, R., Stone, A.C.G., 1984. Classification and Regression Trees. Wadsworth International Group, Belmont, California, USA, 319 s.
• Cole, L. C., 1949. The Measurement of Interspesific Association. Ecology, 30(4), 411-424.
• Davis, P. H., 1982. Flora of Turkey and the Aegean Islands. Vol. 7.
• Davis, P. H., Cullen, J. and Coode, M. J., 1988. Flora of Turkey: and the East Aegean Islands.(Supplement), Edinburgh University Press.
• Davis, P., 1965. 1985. Flora of Turkey and the east Aegean islands. Vol. 1-9. Edinburgh Univ. Pres. Edinburgh.
• De’ath, G., Fabricius K. E., 2000. Classification and regression trees: a powerful yet simple technique for ecological data analysis. Ecology, 81(11): 3178-3192.
• Ekizoğlu, A., Kuvan, Y., 2010. Türkiye Ormanları ve Ormancılığı. In A. Akesen ve A. Ekizoğlu (Ed.). Ormancılık Politikası. 67-100. Türkiye Ormancılar Derneği Yayını. TOD Eğitim Dizisi Yayın No: 6, Ankara.
• Eryiğit, F., 2006. Mentha pulegium L. ve Salvia tomentosa MILLER bitkilerinin metanol özütlerinin in vitro antioksidan aktivitelerinin belirlenmesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Süleyman Demirel Üniversitesi.
• FAO. 2004. Green Facts, based on FAO Forestry Department Terms and definitions, Rome.
• FAO. 2006. Global Forest Resources Assessment. Progress towards sustainable forest management.FAO Forestry Paper No:147.Rome.
• Ghanbari, S., Vaezin S.M.H., Zobeiri, M., Shamekhi, T., Elahiyan, M.R. 2011. Finacial Evaluation of Non-Wood Forest Products in Arasbaran Forests: A Case Study on Cornelian Cherry (Cornus mas) Fruit in the Forests of Kalaleh Village, Kalibar, Iran. II. International Non-Wood Forest Products Symposium. 8-10 September 2011, p: 1-6. Isparta.
• Gülsoy, S. Negiz, M.G., 2014. Determination of environmental factors and indicator species affecting the distribution of Origanum onites L.: a case study from the Lakes district, Turkey. Environmental Engineering and Management Journal 13(4): 1013-1019.
• Güner, A., Özhatay, N., Ekim, T., Başer, K., 2000. Flora of Turkey and the east Aegean islands, Vol. 11. Second Supplement, Edinburgh.
• Gülsoy, S., 2011. Pistacia terebinthus L. subsp. palaestina (Boiss.) Enler (Anacardiaceae)'in Göller Yöresi'ndeki Yetişme Ortamı Özellikleri ve Yetişme Ortamı-Meyve Uçucu Yağ İçeriği Etkileşimleri. SDÜ, Fen Bilimleri Enstitüsü, Orman Mühendisliği Anabilim Dalı, 194 s.
• Gülsoy, S., Süel, H., Negiz, MG., Özkan, K. 2011. Ecological properties of Pistacia terebinthus L. subsp. palaestina (Boiss.): A case study from Buldan district, Denizli-Turkey. II. International Non-Wood Forest Products Symposium, Eds: Fakir, H., Dutkuner, İ., Gürlevik, N., Sarıkaya, Babalık, A., Isparta, Turkey, p.125-134.
• Gürbüz, B., İpek, A., Ayvaz, N., 2011. Türkiye Florasındaki Origanum Türlerinin yayılış alanları ve Ticareti. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 4(2): 55-58.
• Hansda, R., 2009. The outlook for non-wood forest products in Asia and the Pacific. Asia-Pacific Forestry Sector Outlook Study II Working Paper Series.
• İlusulu, K., 1992. İlaç ve Baharat Bitkileri. A.Ü. Ziraat Fak. Yayın No: 1256/360, Ankara.
• Jenness, J., 2006. Topographic position index (tpi_jen.Avx) extension for arcview 3.X, v. 1.3a. Jenness Enterprises.
• Kapluhan, E., 2013. Bekilli’de (Denizli) alternatif ziraat faaliyetlerine bir örnek: Kekik yetiştiriciliği. Marmarab Coğrafya Dergisi 28: 194-210.
• Konukçu, M. 2001. Ormanlar ve ormancılığımız, faydaları, istatistiki gerçekler, DPT yayın No: 2630, Ankara.
• Korkmaz, M., Fakir, H., 2009. Odun dışı bitkisel orman ürünlerine ilişkin nihai tüketici özelliklerinin belirlenmesi (Isparta İline Yönelik Bir Araştırma). Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 2: 10-20.
• Korkusuz, E., Dirik, H. 2010. Gümüşi Ihlamur’un (Tilia tomentosa Moench) Fenolojisi, Çiçek Özellikleri ve Yararlanma Esasları. II. International Non-Wood Forest Products Symposium. 8-10 September 2011, P: 201-208, Isparta.
• Leakey, R. B., A. B. Temu, M. Melynk and P. Vantomme, 1996. Domestication and Commercialization of Non-Timber Forest Products. Non-Wood Forest Products Series 9, Rome. 92-5-103935-6.
• Mert, A., Şentürk, Ö., Güney, C.O., Akdemir, D., Özkan, K., 2013. Mapping of some distal variables available for mapping habitat suitabilities of the species: A case study of Buldan district. GeoMed 2013 The 3rd International Geography Symposium, Eds: Atalay, İ., Efe, R., 10-13 June, 2013, Kemer Antalya, pp. 210.
• Moisen, G. G., 2008. Classification and Regression Tree. In: Jorgensen SE (ed) In Encyclopedia of Ecology, 582-588.
• Oflaz, S., Kürkçüoğlu, M., Başer, K. H. C., 2002. Origanum onites ve Origanum vulgare subsp. hirtum Üzerinde Farmakognozik Araştırmalar. 14.Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31.
• OGM. 1996. Orman Tali Ürünlerinin Üretim ve Satış Esasları. T.C. Orman Bakanlığı, Orman Genel Müdürlüğü, İşletme ve Pazarlama Dairesi Başkanlığı, Tebliğ No:283, Tasnif No: IV-1434, Ankara.
• OGM. 2010. Odun Dışı Orman Ürünleri Üretim Rakamları. OGM Kayıtları, Ankara.
• Özdamar, K., 2002. Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi-1. 4. Baskı, Kaan Kitabevi, Eskişehir, 686 s.
• Özdamar, K., 2009. Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, 7. Baskı, Kaan Kitabevi, Eskişehir.
• Özgüven, M., Sekin, S., Gürbüz, B., Şekeroğlu, N., Ayanoğlu, F., Ekren, S., 2005. Tütün, tıbbi ve aromatik bitkiler üretimi ve ticareti. Türkiye Ziraat Mühendisliği VI. Teknik Kongresi, 1: 481-501.
• Özkan, K., 2002. Türler Arası Birlikteliğin İnterspesifik Korelasyon Analizi İle Ölçümü. Süleyman Demirel Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi A(2): 71-78.
• Özkan, K., 2006. Beyşehir gölü havzası Çarıksaraylar yetişme ortamı yöreler grubunda fizyografik yetişme ortamı faktörleri ile ağaç ve çalı tür çeşitliliği arasındaki ilişkiler analizi. Anadolu Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(1): 157-166, Eskişehir.
• Özkan, K. 2008. Assessment to the relationships between vegetation and site properties accordance with similarity values between quadrat pairs. Journal of Biological Diversity and Conservation, 1(2): 59-73.
• Poole, R. W., 1974. An Introduction To Quantitative Ecology. McGraw-Hill, Inc., New York, 532 s.
• Sezik, E., Tabata, M., Yeşilada, E., Honda, G., Goto, K., Ikeshiro, Y., 1991. Traditional medicine in Turkey I. Folk medicine in North-East Anatolia. Journal of Ethnopharmacology 35: 191-196.
• Sezik, E., Yeşilada, E., Tabata, M., Honda, G., Takaishi, Y., Fujita, T., Tanaka T., Takeda, Y., 1997. Traditional medicine in Turkey VIII. Folk medicine in East Anatolia; Erzurum, Erzincan, Ağrı, Iğdır Provinces. Journal of Economic Botany 51(3): 195-211.
• Şafak, İ., Okan, T. 2004. Kekik, Defne ve Çamfıstığının Üretimi ve Pazarlaması. DOA Dergisi 34(10): 101-129.
• Şenkal, C. B., İpek, A., Gürbüz, B., Türker, A., Bingöl, M. Ü., 2012. Bolu Ekolojik Koşullarında Yetiştirilen Salvia officinalis L. ve Salvia tomentosa L. Türlerinin Bazı Önemli Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 5(2): 38-42.
• Toksoy, D., Ayaz, H., Şen, G., 2005. Doğu Karadeniz Bölgesi’nde orman-köylü ilişkileri. Artvin Orman Fakültesi Dergisi 6(1-2), 79-85
• TÜBİVES, 2015. Salvia tomentosa L. Erişim Tarihi: 12.02.2015. http://www.tubives.com/index.php?sayfa=1&tax_id=8037.
• Türker, M.F., Öztürk, A., Tiryaki, E., 2002. Ülkemiz Ormancılık Sektöründe Odun Dışı Orman Ürünleri Kapsamında Değerlendirilen Odun Dışı Bitkisel Ürünlerin İşletmeciliği. II. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, Bildiri Kitabı, Cilt: 1, 15-18 Mayıs 2002, Trabzon, s. 270-279.
• Yazar, I., Yavuz, H.S., Çay, M.A., 2009. Temel Bileşenler Analizi Yönteminin ve Bazı Klasik ve Robust Uyarlamalarının Yüz Tanıma Uygulamaları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 12: 49-63.
• Yıldırım, H. T., 2012. Türkiye’nin Odun Dışı Orman Ürünleri Üretiminin Ormancılık Politikası Açısından Değerlendirilmesi.