İSVEÇ ŞURUBU, TARİHÇESİ VE ÜLKEMİZ PİYASASINDA BULUNAN İSVEÇ ŞURUBU ÖRNEKLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 42 Sayı: 3, 20 - 31, 30.09.2018

Halil Kara Ayşegül Köroğlu

Öz

Amaç: 1700’lü yıllardan günümüze gelen ve orijinalini 6 tıbbi bitki karışımı ve bir mantar ile tiryak, alkol ve şekerin oluşturduğu belirlenen İsveç şurubu (İsveç acısı, Swedish bitter, Hiarnes Testamente)’nun formülasyonu, İsveçli hekimler, Dr. Urban Hiarne (1641–1724) ve Dr. Gustaf Lohrman'ın (1640–1694) ölümlerinden sonra el yazmaları arasında bulunmuştur. Önceleri eczanelerde ilaç olarak satılan İsveç şurubu, 1980'li yılların ortalarından itibaren aşamalı olarak eczanelerden kaldırılmıştır. 1775 İsveç Farmakopesi’ne göre iksirin formülasyonu, altı tıbbi bitki [sarısabır, aloe (Aloe vera L.), ravent (Rheum palmatum L.), safran (Crocus sativus L.), mür (Commiphora molmol Engler.), gentiyan (Gentiana lutea L.), cedvar (Curcuma zedoaria Roscoe.)] ve bir mantarın [agarikon (Laricifomes officinalis (Vill) Kotl. et Pouzar)], klasik kökenli karma bir ilaç olan tiryak ile birlikte, alkolle ve tatlandırıcı olarak kullanılan şekerle karıştırılması ile hazırlanmıştır.

Gereç ve Yöntem: Çalışmanın kaynak taraması kısmında İsveç Şurubu’nun tarihçesi araştırılmış ve bu konu hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca ülkemiz piyasasında “İsveç Şurubu” adı ile satışa sunulmuş olan ürünlerin piyasa araştırması yapılmış ve tespit edilen örnekler satın alınmıştır.

Sonuç ve Tartışma: Ülkemiz piyasasında da kendisine yer bulan İsveç şurubu bitkilerini içeren karışımlar, bitki çayı, alkolsüz ekstre, alkollü ekstre ve oral ampuller şeklinde bulunmaktadır. Ayrıca internet üzerinden de çeşitli karışımlara ulaşmak mümkündür. Çalışmamız sırasında İsveç Şurubu adı ile satışa sunulan ürünlerde yer alan bitkilerin her bir üründe farklı olduğu tespit edilmiştir. Satılan bu ürünlerde orijinal formülasyona bağlı kalınmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İsveç şurubu, piyasa örnekleri, tiryak

SWEDISH BITTERS, HISTORY AND INVESTIGATION OF SWEDISH BITTERS EXAMPLES IN COUNTRY MARKET

Öz

Objective: The Swedish bitter's (Hiarnes Testamente) formulation which came from the 1700's and was originally found to consist of a mixture of 6 medicinal plants and one fungi with theriac, alcohol and sugar was found among the handwritings of Swedish physician, Dr. Urban Hiarne (1641–1724) and Dr. Gustaf Lohrman (1640–1694) after their deaths. Swedish bitter which was sold as a drug in pharmacies in the beginning, was phased out from pharmacies since the middle of the 1980s. 1775 formulation of elixir according to the Pharmacopoeia Svecica, of the six medicinal plants [aloe (Aloe vera L.), rhubarb (Rheum palmatum L.), saffron (Crocus sativus L.), myrrh (Commiphora molmol Engler.), gentian (Gentiana lutea L.), zedoary (Curcuma zedoaria Roscoe.)] and one of fungi [agarikon (Laricifomes officinalis (Vill) Kotl. et Pouzar)] were prepared by mixing with theriac which was a conventional classical compound, alcohol and sugar which was used as a sweetener.

Material and Method: In the literature search section of the study, the history of the Swedish bitter was researched and information was provided on this subject. In addition, market research was conducted on products that were sold in the name of "Swedish bitter" in our country market were determined and the samples were purchased.

Result and Discussion: Swedish bitter containing plant mixtures are found in the form of herbal tea, non-alcoholic extract, alcoholic extract and oral ampoules in the market of our country. It is also possible to reach various mixes on the internet. In our study, we have determined that of these plants in the products offered for sale are different from each other. It has been observed that these products do not adhere to the original formulation.

Anahtar Kelimeler

marked examples, Swedish bitters, theriac

Kaynakça

• Ahnfelt, N.-O., Fors, H. (2016). Making Early Modern Medicine: Reproducing Swedish Bitters. AMBIX, 63(2), 162-183.
• Balunas, M.J., Kinghorn, A.D. (2005). Drug discovery from medicinal plants. Life Sciences, 78, 431-441.
• Evans, W.C. (2003). Trease and Evans Pharmacognosy, 15th ed., SAUNDERS, International Edition, Edinburgh.
• Kinghorn, A.D., Pan, L., Fletcher, J.N., Chai, H. (2011). The relevance of higher plants in lead compound discovery programs. Journal of Natural Products, 74, 1539-1555.
• Köroğlu, A. (2014). Tarihte ve Günümüzde Tıbbi Bitkiler. Hayatsağlık Sağlık ve Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 30-39.
• Sadıkoğlu, N. (2014). Theriacs: The Symbol of Hope Panacea since Ancient Ages-Tiryaklar: Antik Çağlardan Beri Her Derde Deva İlaç Ümidinin Sembolü. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 8(1), 67-67.
• Yeşilada, E. (2011). http://www.milliyet.com.tr/isvec-surubu-bitkileri-pembenar-detay-alternatiftip-2011419/, Erişim Tarihi: 9 Şubat 2018.
• Akyürek, S., Önal C., Kurtman, C. (2005). Use of alternative medicine in patients with lung cancer. International Journal of Hematology and Oncology, 27(4), 073-077.
• https://yemek.com/isvec-surubu/#gref, Erişim tarihi: 9 Nisan 2018
• Ercil, D. (2017). Aloe vera (Sarısabır). Demirezer, Ö., Ersöz, T., Saraçoğlu, İ., Şener, B., Köroğlu, A., Yalçın, F.N., (Editörler), FFD Monografları Bitkiler ve Etkileri, (s. 59-77), Akademisyen Kitabevi, Ankara.
• Özgen, U. (2017). Rheum palmatum (Ravent). Demirezer, Ö., Ersöz, T., Saraçoğlu, İ., Şener, B., Köroğlu, A., Yalçın, F.N., (Editörler), FFD Monografları Bitkiler ve Etkileri, (s. 913-923), Akademisyen Kitabevi, Ankara.
• Ibrahim, M., Khan, A.A., Tiwari, S.K., Habeeb, M.A., Khaja, M.N., Habibullah, C.M. (2006). Antimicrobial activity of Sapindus mukorossi and Rheum emodi extracts against H. pylori: In vitro and in vivo studies. World Journal of Gastroenterology, 12(44), 7136-7142.
• Gençler Özkan, A.M. (2011). Crocus sativus L. (Safran). Demirezer, Ö., Ersöz, T., Saraçoğlu, İ., Şener, B., (Editörler), FFD Monografları, Tedavide Kullanılan Bitkiler, (s. 155-161), MN Medikal & Nobel Tıp Kitabevi, Ankara.
• Yalçın, F.N. (2011). Gentiana lutea (Gentiyan). Demirezer, Ö., Ersöz, T., Saraçoğlu, İ., Şener, B., (Editörler), FFD Monografları, Tedavide Kullanılan Bitkiler, (s. 155-161), MN Medikal & Nobel Tıp Kitabevi, Ankara.
• Pamplona, C R., de Souza, M.M., da Silva Machado, M., Filhoa, V.C., Navarro, D., Yunes, R.A., Niero, R. (2006). Seasonal variation and analgesic properties of different parts from Curcuma zedoaria Roscoe (Zingiberaceae) grown in Brazil. Zeitschrift für Naturforschung C, 61(1-2), 6-10.
• Soni, P.D., Upadhyay, S.U., Upadhyay, U.M. (2013). A review on Commiphora myrrha. Pharma Science Monitor, 4(3), 171-205.
• Hanus, L.O., Řezanka, T., Dembitsky, V.M. ve Moussaieff, A. (2005). Myrrh commiphora chemistry. Biomedical papers, 149(1), 3-28.
• Blanchette, R.A., Compton, B.D., Turner, N.J. ve Gilbertson, R.L. (1992). Nineteenth century shaman grave guardians are carved Fomitopsis officinalis sporophores. Mycologia, 84(1), 119-124.
• Naranmandakh, S., Murata, T., Odonbayar, B., Suganuma, K., Batkhuu, J., Sasaki, K. (2018). Lanostane triterpenoids from Fomitopsis officinalis and their trypanocidal activity. Journal of Natural Medicines, 72(2), 523-529.
• http://www.originalswedishbitter.com/how-to-use, Erişim Tarihi: 9 Şubat 2018.