Social Situation Of Diyarbakir Province Throughout The Ottoman Domination

Yıl 2016, Cilt: 2 Sayı: 2, 70 - 99, 15.08.2016

İbrahim Yılmazçelik

https://doi.org/10.21551/jhf.v2i2.5000189698

Cited By: 1

Öz

Social Stratification can be described as “differentiation of a certain population hierarchically, namely, classes being located one after another in social terms”. As at present time, in the past periods as well, one of the most important factors that affected the social stratification was the posts of the persons, that is to say, the occupations and economic power they had. In Ottoman State, human communities living in cities were composed of different groups in general. It has been possible to arrange human groups especially with respect to their jobs or their economical situations and educational positions. As in the other Ottoman cities, in the city and the province of Diyarbakır, those groups constituted the social stratums. In this study, about social stratification in Diyarbakir city and state are given. Family and women issues form the main core of these layers are discussed in detail.
Of the pillars of society throughout history and despite being one of the cornerstones of the nuclear family; this aspect of women in various cultures and periods or have been denied or ignored by hovering, has been reduced to a passive position. Islamic period, together with the woman, a former compared to a more realistic status gained Although, many Muslim states and cultures, traditions from a Ways must be, the status of women of Islam aiming at the level could be reached.
In this study, which is expected to serve as an example to the status of women in the family and provincial organizations, in Diyarbakir Province were discussed between the situation of women in the social structure.Diyarbakir şeriyye sicils, social history and family gives important information about the woman. However, other resources will also be made. However, the issue constitutes the main source of şeriyye sicils.
Diyarbakir when dealing with the family’s location in the social structure; first marriage and the family traditions and handled accordingly; Formation of the contract of marriage and family (Engagement, religious marriage, civil marriage, mihr, mihr-i müeccel, mihr-i muaccel, namzetlik akçesi, kalın veya başlık), Divorce and varieties, Muslim and non-Muslim in the marriage customs, alimony, and guardian determinations, Muslim and non-Muslim family in the number of children with the Muslim and non-Muslim family in the number of marriages will be discussed. Women’s social status is discussed topics will be revealed.

Key Words: Diyarbakir, Women, Status, Family, Ottoman Empire.

Osmanli Hâkimiyeti Süresince Diyarbekir Eyaleti’nin Sosyal Durumu

Öz

Sosyal tabakalaşma, “belirli bir nüfusun hiyerarşik olarak, yani sosyal manada üst üste gelen sınıflar halinde farklılaşması” şeklinde tarif edilmektedir. Günümüzde olduğu gibi, geçmiş dönemlerde de, sosyal tabakalaşmaya tesir eden en önemli faktörlerin başında, kişilerin bulundukları görevler yani yaptıkları işler ve sahip oldukları iktisadi güç gelmektedir. Osmanlı devletinde şehirlerde yaşayan insan toplulukları, genellikle değişik gruplardan meydana gelmekteydi. Osmanlı şehirlerindeki insan topluluklarını, özellikle yaptıkları işler veya iktisadi durumlarına ve tahsillerine göre sıralamak mümkündür. Bu çalışmada, Diyarbakır şehri ve eyaletindeki sosyal tabakalaşma hakkında bilgi verilmiştir. Bu tabakaların ana çekirdeğini oluşturan Aile ve kadın konusu da ayrıntılı olarak ele alınmıştır.
Tarih boyunca cemiyetin temel direklerinden ve çekirdek ailenin temel taşlarından biri olmasına rağmen; kadının bu hususiyeti çeşitli kültürlerde ve dönemlerde ya inkâr edilmiş ya da görmezden gelinerek, edilgen bir konuma indirgenmiştir. İslamî dönem ile beraber kadın, eskiye oranla daha gerçekçi bir statüye kavuşmuş olmakla birlikte, pek çok Müslüman devlet ve kültürde, gelenekten gelen bir alışkanlıkla olsa gerek, kadının statüsü İslamiyet’in de hedeflediği seviyeye ulaşamamıştır.
Bu çalışmada, taşra teşkilatındaki aile ve kadının statüsüne bir örnek teşkil edeceği düşünülen, Diyarbakır Eyaletinde yaşayan kadınların sosyal yapı içerisinde durumları arasında ele alınmıştır. Sosyal tarih ve dolayısı ile aile hakkında en önemli bilgileri ihtiva eden Diyarbakır Şer’iyye sicillerinden başka kaynaklara da müracaat edilmiştir. Ancak konun ana kaynağını Şer’iyye Sicilleri oluşturmaktadır.
Diyarbakır’da sosyal yapı içerisinde aile’nin yeri ele alırken; öncelikle aile ve evlilik gelenekleri ele alınmış ve buna bağlı olarak; nikâh akdi ve ailenin teşekkülü ( Nişanlılık, dini nikâh, resmi nikâh, mihr, mihr-i müeccel, mihr-i muaccel, namzetlik akçesi, başlık), Boşanma ve çeşitleri, Müslümanlarda ve zimmîlerde evlilik gelenekleri, nafaka ve vasi tayinleri, Müslim ve gayr-ı Müslim ailelerde çocuk sayıları ile Müslim ve gayr-ı Müslim ailelerdeki evlilik sayıları gibi aile’nin sosyal yapı içerisindeki önemini ortaya koyacak konular incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Diyarbakır, Kadın, Statü, Aile, Osmanlı Devleti.

Anahtar Kelimeler

Diyarbakır, Kadın, Statü, Aile, Osmanlı Devleti

Kaynakça

• I- ARCHIVE RESOURCES
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi
• Cevdet Tasnifi
• Cevdet İktisat, No: 1083
• Cevdet Dâhiliye, No: 2011
• Bab-ı Defter-i Baş Muhasebe Defterleri Tasnifi
• Bab-ı Defter-i Baş Muhasebe Nüzul Emini
• D.BŞM.BNE., No: 16311
• D.BŞM,BNE., No: 16355
• Milli Kütüphane Arşivi
• Diyarbakır Şeri’yye Sicili No:
• 285 299 313 317 319 327 328 346 347 351 352
• 356 363 364 376 377 392 588 590 594 600 603
• 626 631
• Harput Şeri’yye Sicili No:
• Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi
• Evkaf Defteri: No: 2354
• Evkaf Defteri: No: 579
• II. TETKİK VE GENEL ESERLER
• AKDAĞ, Mustafa, Türkiye’nin İktisâdi ve İctimâi Tarihi, C.I , Ankara, 1979
• AYDIN, M. Akif,”İslâm-Osmanlı Aile Hukuku” , Osmanlı Araştırmaları, III, 1982, p. 85-101.
• BARKAN, Ömer Lütfü, XV. ve XVI. inci Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Zıraî Ekonominin Hukukî ve Malî Esasları, Kanunlar I, İstanbul, 1943
• BRUINESSEN, MartinVan, “The Ottoman Conquest of Diyarbekir and Administrative Organisation of The Province in The 16th and 17th”, Evliya Çelebi in Diyarbekir, Leiden
• HALAÇOĞLU, Yusuf XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu’nun İskan Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, Ankara, 1988
• İLHAN, Mehmet Mehdi, “Onaltıncı Yüzyıl Başlarında Amid Sancağı Yer ve Şahıs Adları Hakkıda Bazı Notlar” Belleten, LIV. p.213-232
• KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Milli Kültürü, İstanbul,1984
• KURTKAN, Amiran, Genel Sosyoloji, İstanbul 1976