The Establishment of Municipal Organizations in The Ottoman Periphery: Karacasu Municipality

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 2, 71 - 92, 19.06.2024

Uğur Avcı

https://doi.org/10.21551/jhf.1486713

Öz

The Ottoman Empire's first municipal organization, the Sixth Municipal District, was established in Istanbul in 1854. Recognizing Istanbul's vast size, plans were made to divide it into 14 municipal districts. However, due to various challenges, only the Sixth Municipal District, encompassing the Beyoğlu and Galata neighborhoods, was successfully established. How was the municipal system created in the provinces after the establishment of the Sixth Municipal District in Istanbul? And how did it become widespread?
Within the framework of this study, we will examine the economic and social development and transformation experienced in the region with the rise of Karacasu to district status in 1895, which was previously a sub-district affiliated to Nazilli, and the subsequent establishment of a municipality. Drawing primarily on archival documents and official state publications, namely annual, this study aims to construct a comprehensive picture of the establishment, operation, and impact of the municipal organization in a small Ottoman town.

Anahtar Kelimeler

Provincial Administration, Local Administrations, Municipal Organization

Osmanlı Taşrasında Belediye Teşkilatının Kuruluşu: Karacasu Belediyesi

Öz

Osmanlı Devleti’nde ilk belediye teşkilatı 1854 yılında İstanbul’da kurulmuştur. İstanbul büyük bir şehir olduğu için 14 belediye dairesine bölünmesi planlanmıştır. Ancak sadece Beyoğlu ve Galata semtlerini kapsayan Altıncı Daire-i Belediye kurulabilmiştir. İstanbul’da Altıncı Daire-i Belediye’nin kurulmasının ardından taşrada belediye sistemi nasıl oluşturuldu? ve yaygınlaşması nasıl gerçekleşti?
Bu soru çerçevesinde yola çıktığımız çalışmada 1895 yılına kadar Nazilli’ye bağlı bir nahiye konumunda olan Karacasu’nun kaza statüsüne yükselmesi ve ardından belediye teşkilatının kurulmasıyla birlikte bölgede yaşanan ekonomik ve sosyal gelişim ile değişim ele alınacaktır. Ana kaynağını arşiv belgeleri ve devletin resmî yayınları olan salnâmelerin oluşturduğu bu çalışma ile Osmanlı Devleti’nin küçük bir şehrinde belediye teşkilatının kuruluş süreci, işleyişi ve şehrin gelişimi üzerine bir tablo oluşturmayı hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Taşra İdaresi, Yerel Yönetimler, Belediye Teşkilatı, Karacasu

Kaynakça

• Aktüre, Sevgi, “Osmanlı Devleti’nde Taşra Kentlerindeki Değişimler”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C. 4, İletişim Yayınları, İstanbul 1985, ss. 891-904.
• Atar, Zafer, “Fotoğraflarla 1899-Aydın-Denizli Depremi”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, XIII/27 (2013-Güz), ss. 5-32.
• Avcı, Yasemin, Osmanlı Hükümet Konakları, Tanzimat Döneminde Kent Mekânında Devletin Erki ve Temsili, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2016.
• Başaran, Mehmet, 19. Yüzyılda Karacasu, Temettuat Defterleri ve Salnameler Kapsamında, Karacasu Geliştirme ve Eğitim Vakfı Yayınları, İzmir 2000.
• Başaran, Mehmet, Tanzimat Dönemi Nüfus Sayımlarında Karacasu Kazası, Kriter Yayınevi, İstanbul 2021. Berber, Engin, Serçe, Erkan, Karşıyaka Tarihi, Karşıyaka Belediyesi, İzmir 2011.
• Charles Texier, Küçük Asya Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, C. 2, Çev. Ali Suat, Yay. Haz. Kazım Yaşar Kopraman, Musa Yıldız, Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı, Ankara 2002.
• Çadırcı, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, TTK, Ankara 2013. Gedikli, Fethi, “Kazâ”, DİA, C. 25, Ankara 2022, ss. 117-119.
• Gülenç İğdi, Özlem, Tanzimat’tan Sonra İdari Yapılanmada Ankara Örneği (1842-1908), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2009.
• İzmir ve Çevresi Özel Binalar İstatistiği, 1918, Yay. Haz. Erkan Serçe, Akademi Kitabevi, İzmir 1988.
• Kırlı, Cengiz, Sultan ve Kamuoyu, Osmanlı Modernleşme Sürecinde “Havadis Jurnalleri” (1840-1844), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009.
• Kurmuş, Orhan, Emperyalizmin Türkiye’ye Girişi, Yordam Kitap, İstanbul 2007.
• Lefebre, Henri, Şehir Hakkı, Çev. Işık Ergüden, Sel Yayıncılık, İstanbul 2015.
• Ocakoğlu, Faruk, Açıkalın, Sanem, Güneş, Günver, Özkes, Sevilay, Dirik, Kadir, Özsayın, Erman, “Was the 1899 Menderes Valley Earthquake a double earthquake? Historical and paleosismological constraints”, Journal of Asian Earth Sciences, 67-68 (2013), pp. 187-198.
• Ortaylı İlber, Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahallî İdareleri (1840-1880), TTK, Ankara 2011.
• Ortaylı, İlber, “Belediye”, DİA, C. 5, İstanbul 1992, ss. 398-402.
• Özbek, Nadir, “Osmanlı’dan Günümüze”, Göksun Akyürek, Bilgiyi Yeniden İnşa Etmek: Tanzimat Döneminde Mimarlık, Bilgi ve İktidar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2011.
• Özcan, Tahsin, “Pazar (Osmanlı Dönemi)”, DİA, C. 34, İstanbul 2007, ss. 206-208.
• Pirenne, Henri, Ortaçağ Kentleri, Çev. Şadan Karadeniz, İletişim Yayınları, İstanbul 2011.
• Pullukçuoğlu Yapucu, Olcay, Modernleşme Sürecinde Bir Sancak: Aydın, Kitap Yayınevi, İstanbul 2007.
• Sarıbey Haykıran, Aysun, Başaran, Mehmet, “Osmanlı Taşrasında Belediye Teşkilatının Kuruluşu: Nazilli Belediyesi Örneği”, Geçmişten Geleceğe II. Nazilli Sempozyumu (Cumhuriyet’imizin 100. Yılına Armağan)”, 9-11 Ekim 2023, Nazilli, Aydın 2023.
• Serçe, Erkan, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e İzmir’de Belediye (1868-1945), Dokuz Eylül Yayınları, İzmir 1998.
• Tekeli, İlhan “Kent Planlaması ve Kent Araştırmaları”, Türkiye’nin Kent Planlama ve Kent Araştırmaları Tarihi Yazıları, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 2011, ss. 302-367.
• Tekeli, İlhan, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kentsel Dönüşüm”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C. 4, İletişim Yayınları, İstanbul 1985, ss. 878-890.
• Tezcan, Cezmi, Tekalif-i Harbiye ve Tekalif-i Milliye Örneklerinde Savaş Dönemleri Mâli Politikaları, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2005.
• Toprak, Zafer, “Altıncı Daire-i Belediye”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, C. 1, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1993, ss. 220-223.
• Weber, Max, Şehir, Modern Kentin Oluşumu, Çev. Musa Ceylan, Yarın Yayınları, İstanbul 2015.
• Yorulmaz, Şerife, Aydın Vilayeti’nde Madenler (1850-1908), Dokuz Eylül Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir 1994.