BRADEN ÖLÇEĞİ İLE BASINÇ YARASI RİSKİ BELİRLENEN HASTALARDA RİSK FAKTÖRLERİ İLE BASINÇ YARASI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 28 - 54, 29.04.2024

Emek Bakanoğlu Kalkavan , Merdiye Şendir

Öz

Amaç: Bu araştırma, yoğun bakım üniteleri ile dahili ve cerrahi servislerde yatan Braden ölçeği ile basınç yarası riski belirlenen hastalarda risk faktörleri ile basınç yarası arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amacıyla planlanmış, tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tipte bir araştırmadır.
Yöntem: Araştırmanın evrenini, özel bir sağlık grubu hastanesinin yoğun bakım üniteleri ile dahili ve cerrahi servislerine Haziran- Kasım 2009 tarihleri arasında kabul edilen tüm hastalar oluşturmuştur. Örneklemine ise, araştırmanın amacı açıklanarak, bilgilendirme sonrası araştırmaya katılım için izin alınan ve araştırma kriterlerini karşılayan 238 hasta alınmıştır.
Verilerin toplanmasında; Yapılandırılmış Soru Formu ve Braden Basınç Yarası Risk Değerlendirme Ölçeği kullanılmıştır. Veriler, bilgisayar ortamında istatistiki analiz yöntemleri kullanılarak değerlendirilmiştir.
Bulgular: Araştırmanın sonucunda, hastaların yaş ortalamasının 59.5±15.6 yıl, %62.6’sının erkek, %90.4’ünün hareket aktivitesinde bağımlı ve %49.2’sinin pre-obez olduğu saptanmıştır. Çoğunlukla kardiyovasküler cerrahi yoğun bakım ünitesinde (%46.6) kardiyovasküler hastalıkları nedeniyle (%59.4) tedavi gören hastaların ortalama 13.5±10.9 gündür hastanede yattığı belirlenmiştir.
Hastaların yatışlarının beşinci gününde Braden Basınç Yarası Risk Değerlendirme Ölçeği ile tekrar edilen değerlendirmelerinde %70.1’inin yüksek risk grubunda olduğu ve %10.5’inde 1. ve 2. Evrelerde basınç yarası geliştiği saptanmıştır.
Yaş, beden kitle indeksi, cilt tipi, hastanede yatış süresi, cerrahi hastalarında ameliyatın süresi ve hareket aktivitesi ile basınç yarası oluşumu arasında anlamlı ilişki olduğu görülmüştür (p<0.01).
Sonuç: Yaş, beden kitle indeksi, cilt tipi, hastanede yatış süresi, cerrahi hastalarında ameliyatın süresi ve hareket aktivitesi ile basınç yarası oluşumu arasında anlamlı ilişki olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Basınç yarası, hemşirelik bakımı, yaşam modeli, Braden Ölçeği

Etik Beyan

Bu çalışma için Memorial Hastanesi’nin 25.05.2009 tarihli Etik Kurul toplantısının 4. karar maddesi ile etik onay alınmıştır.

Kaynakça

• Aljezawi, M. E., Qadire, M. A., & Tubaishat, A. (2014). Pressure ulcers in long-term care: a point prevalence study in Jordan. British Journal of Nursing, 23(Sup6), S4-S11. DOI: https://doi.org/10.12968/bjon.2014.23.Sup6.S4.
• Ayello, E. A., & Braden, B. (2002). How and why to do pressure ulcer risk assessment. Advances in Skin & Wound Care, 15(3), 125-131. https://journals.lww.com/aswcjournal/pages/default.aspx. (05.06.2023).
• Bauer, K., Rock, K., Nazzal, M., Jones, O., & Qu, W. (2016). Pressure ulcers in the united states' inpatient population from 2008 to 2012: results of a retrospective nationwide study. Ostomy/Wound Management, 62(11), 30-38. PMID: 27861135. (05.06.2023)
• Bergstrom, N., Braden, B., Kemp, M., Champagne, M., & Ruby, E. (1998). Predicting pressure ulcer risk: A multisite study of the predictive validity of the Braden Scale. Nursing Research, 47(5), 261-269. https://journals.lww.com/nursingresearchonline/fulltext/1998/09000/predicting_pressure_ulcer_risk a multisite study.5.aspx. (05.06.2023)
• Bly, D., Schallom, M., Sona, C., & Klinkenberg, D. (2016). A model of pressure, oxygenation, and perfusion risk factors for pressure ulcers in the intensive care unit. American Journal of Critical Care, 25(2), 156-164. DOI: https://doi.org/10.4037/ajcc2016840
• Borojeny, L. A., Albatineh, A. N., Dehkordi, A. H., & Gheshlagh, R. G. (2020). The incidence of pressure ulcers and its associations in different wards of the hospital: a systematic review and meta-analysis. International Journal of Preventive Medicine, 11. DOI: 10.4103/ijpvm.IJPVM_182_19
• Braden, B., & Bergstrom, N. (1987). A conceptual schema for the study of the etiology of pressure sores. Rehabilitation Nursing, 12(1), 8-16. DOI: https://doi.org/10.1002/j.2048-7940.1987.tb00541.x
• Brito, P. A., de Vasconcelos Generoso, S., & Correia, M. I. T. D. (2013). Prevalence of pressure ulcers in hospitals in Brazil and association with nutritional status—a multicenter, cross-sectional study. Nutrition, 29(4), 646-649. DOI: https://doi.org/10.1016/j.nut.2012.11.008
• Caner, M., Karacı, Y., Karasakal, S., Özdağ, N. T., Meriç, G., & Gökgöz, Z. E. (2022). Yoğun bakım ünitelerinde basınç yaralanması oranlarının retrospektif incelenmesi. Sağlık ve Yaşam Bilimleri Dergisi, 4(1), 190-194. DOI: 10.33308/2687248X.202241234
• Cannon, B. C., & Cannon, J. P. (2004). Management of pressure ulcers. American Journal of Health-System Pharmacy, 61(18), 1895-1905. DOI: https://doi.org/10.1093/ajhp/61.18.1895
• Chaboyer, W., Bucknall, T., Webster, J., McInnes, E., Gillespie, B. M., Banks, M., ... & Wallis, M. (2016). The effect of a patient centred care bundle intervention on pressure ulcer incidence (INTACT): a cluster randomised trial. International Journal of Nursing Studies, 64, 63-71. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2016.09.015
• Chen, H. L., Shen, W. Q., Xu, Y. H., Zhang, Q., & Wu, J. (2015). Perioperative corticosteroids administration as a risk factor for pressure ulcers in cardiovascular surgical patients: a retrospective study. International Wound Journal, 12(5), 581-585. DOI: https://doi.org/10.1111/iwj.12168
• Chung, M. L., Widdel, M., Kirchhoff, J., Sellin, J., Jelali, M., Geiser, F., ... & Conrad, R. (2022). Risk factors for pressure injuries in adult patients: a narrative synthesis. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(2), 761. DOI: 10.3390/ijerph19020761
• Coleman, S., Gorecki, C., Nelson, E. A., Closs, S. J., Defloor, T., Halfens, R., ... & Nixon, J. (2013). Patient risk factors for pressure ulcer development: systematic review. International Journal of Nursing Studies, 50(7), 974-1003. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2012.11.019
• Corniello, A. L., Moyse, T., Bates, J., Karafa, M., Hollis, C., & Albert, N. M. (2014). Predictors of pressure ulcer development in patients with vascular disease. Journal of Vascular Nursing, 32(2), 55-62. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jvn.2013.07.002
• Cox, J., & Roche, S. (2015). Vasopressors and development of pressure ulcers in adult critical care patients. American Journal of Critical Care, 24(6), 501-510. DOI: https://doi.org/10.4037/ajcc2015123
• Cremasco, M. F., Wenzel, F., Zanei, S. S., & Whitaker, I. Y. (2013). Pressure ulcers in the intensive care unit: the relationship between nursing workload, illness severity and pressure ulcer risk. Journal of Clinical Nursing, 22(15-16), 2183-2191. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2012.04216.x
• Demarre, L., Verhaeghe, S., Van Hecke, A., Clays, E., Grypdonck, M., & Beeckman, D. (2015). Factors predicting the development of pressure ulcers in an at‐risk population who receive standardized preventive care: secondary analyses of a multicentre randomised controlled trial. Journal of Advanced Nursing, 71(2), 391-403. DOI: https://doi.org/10.1111/jan.12497
• European Pressure Ulcer Advisory Panel, National Pressure Injury Advisory Panel and Pan Pacific Pressure Injury Alliance. Prevention and Treatment of Pressure Ulcers/Injuries: Clinical Practice Guideline. The International Guideline. Third ed.: EPUAP/NPIAP/PPPIA; 2019. (18.01.2023).
• Fader, M., Bain, D., & Cottenden, A. (2004). Effects of absorbent incontinence pads on pressure management mattresses. Journal of Advanced Nursing, 48(6), 569-574. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2004.03245.x
• Fu Shaw, L., Chang, P. C., Lee, J. F., Kung, H. Y., & Tung, T. H. (2014). Incidence and predicted risk factors of pressure ulcers in surgical patients: experience at a medical center in Taipei, Taiwan. BioMed Research International, 2014. DOI: https://doi.org/10.1155/2014/416896
• Gardiner, J. C., Reed, P. L., Bonner, J. D., Haggerty, D. K., & Hale, D. G. (2016). Incidence of hospital‐acquired pressure ulcers–a population‐based cohort study. International Wound Journal, 13(5), 809-820. DOI: https://doi.org/10.1111/iwj.12386
• Gedamu, H., Abate, T., Ayalew, E., Tegenaw, A., Birhanu, M., & Tafere, Y. (2021). Level of nurses’ knowledge on pressure ulcer prevention: A systematic review and meta-analysis study in Ethiopia. Heliyon, 7(7). DOI: 10.1016/j.heliyon.2021.e07648. (18.01.2023).
• Guerrero, J. G., Mohammed, H., Pingue-Raguini, M., Cordero, R. P., & Aljarrah, I. (2023). A Multicenter Assessment of Nurses’ Knowledge Regarding Pressure Ulcer Prevention in Intensive Care Units Utilizing the PUKAT 2.0. SAGE Open Nursing, 9, 23779608231177790. DOI: 10.1177/23779608231177790
• Gunningberg, L., Lindholm, C., Carlsson, M., & Sjödén, P. O. (2001). Risk, prevention and treatment of pressure ulcers–nursing staff knowledge and documentation. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 15(3), 257-263. DOI: https://doi.org/10.1046/j.1471-6712.2001.00034.x
• Hayes, R. M., Spear, M. E., Lee, S. I., Krauser Lupear, B. E., Benoit, R. A., Valerio, R., & Dmochowski, R. R. (2015). Relationship between time in the operating room and incident pressure ulcers: a matched case–control study. American Journal of Medical Quality, 30(6), 591-597. https://doi.org/10.1177/1062860614545125
• Heikkilä, A., Kotila, J., & Junttila, K. (2022). Validation of the Helsinki University Hospital prevent pressure Injury Risk Assessment Tool: a prospective observational study. BMC Nursing, 21(1), 18. DOI: 10.1186/s12912-021-00799-6
• Jansen, R. C. S., Silva, K. B. D. A., & Moura, M. E. S. (2020). La Escala de Braden en la evaluación del riesgo de lesión por presión. Revista Brasileira de Enfermagem, 73. DOI: 10.1590/0034-7167-2019-0413
• Kim, J., Lee, J. Y., & Lee, E. (2022). Risk factors for newly acquired pressure ulcer and the impact of nurse staffing on pressure ulcer incidence. Journal of Nursing Management, 30(5), O1-O9. DOI: https://doi.org/10.1111/jonm.12928
• Konateke, S. (2021). Ameliyathanelerde önemli bir risk: Basınç Yaralanması. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 24(3), 365-372. DOI: https://doi.org/10.17049/ataunihem.902979.
• Kottner, J., Cuddigan, J., Carville, K., Balzer, K., Berlowitz, D., Law, S., ... & Haesler, E. (2019). Prevention and treatment of pressure ulcers/injuries: The protocol for the second update of the international Clinical Practice Guideline 2019. Journal of Tissue Viability, 28(2), 51-58. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jtv.2019.01.001
• Mallah, Z., Nassar, N., & Badr, L. K. (2015). The effectiveness of a pressure ulcer intervention program on the prevalence of hospital acquired pressure ulcers: controlled before and after study. Applied Nursing Research, 28(2), 106-113. DOI: 10.1016/j.apnr.2014.07.001
• Mervis, J. S., & Phillips, T. J. (2019). Pressure ulcers: Pathophysiology, epidemiology, risk factors, and presentation. Journal of the American Academy of Dermatology, 81(4), 881-890. DOI: 10.1016/j.jaad.2018.12.069
• Morton, L. M., & Phillips, T. J. (2016). Wound healing and treating wounds: Differential diagnosis and evaluation of chronic wounds. Journal of the American Academy of Dermatology, 74(4), 589-605. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jaad.2015.08.068
• Nijs, N., Toppets, A., Defloor, T., Bernaerts, K., Milisen, K., & Van Den Berghe, G. (2009). Incidence and risk factors for pressure ulcers in the intensive care unit. Journal of Clinical Nursing, 18(9), 1258-1266. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2008.02554.x
• Nijs, N., Toppets, A., Defloor, T., Bernaerts, K., Milisen, K., & Van Den Berghe, G. (2009). Incidence and risk factors for pressure ulcers in the intensive care unit. Journal of Clinical Nursing, 18(9), 1258-1266. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2008.02554.x
• Nonnemacher, M., Stausberg, J., Bartoszek, G., Lottko, B., Neuhaeuser, M., & Maier, I. (2009). Predicting pressure ulcer risk: a multifactorial approach to assess risk factors in a large university hospital population. Journal of Clinical Nursing, 18(1), 99-107. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1365-2702.2008.02425.x
• O’Brien, D. D., Shanks, A. M., Talsma, A., Brenner, P. S., & Ramachandran, S. K. (2014). Intraoperative risk factors associated with postoperative pressure ulcers in critically ill patients: a retrospective observational study. Critical Care Medicine, 42(1), 40-47. DOI: 10.1097/CCM.0b013e318298a849. (18.01.2023).
• Oğuz, S. ve Olgun, N. (1997a). Bası yaralarında Braden skalasının kullanımı. 5. Ulusal Hemşirelik Kongresi Bildiri Özet Kitapçığı, 39.
• Oğuz, S. ve Olgun, N. (1997b). Braden Ölçeği ile hastaların risklerinin belirlenmesi ve planlı hemşirelik bakımının bası yaralarının önlenmesindeki etkisinin saptanması. Hemşirelik Forum Dergisi, 1, 131-135.
• Peixoto, C. D. A., Ferreira, M. B. G., Felix, M. M. D. S., Pires, P. D. S., Barichello, E., & Barbosa, M. H. (2019). Risk assessment for perioperative pressure injuries. Revista Latino-Americana de Enfermagem, 27, e3117. DOI: https://doi.org/10.1590/1518-8345.2677-3117
• Pınar, R. ve Kurtuluş, Z., (2003). Braden skalası ile belirlenen yüksek riskli hasta grubunda albümin düzeyleri ile bası yaraları arasındaki ilişki. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 7, 1-10.
• Pınar, R. ve Oğuz, S. (1998). Norton ve Braden bası yarası değerlendirme ölçeklerinin yatağa bağımlı aynı hasta grubunda güvenirlik ve geçerliğinin sınanması. 6. Ulusal Hemşirelik Kongresi-Uluslararası Katılımlı Kongre Kitabı. Damla Matbaacılık Ltd. Şti.; 172-175.
• Potter, P. A. ve Perry, A. G. (2009). Fundamentals of Nursing. (7th ed.) Missouri: Mosby, 1278-1308.
• Raff, L. A., Waller, H., Griffin, R. L., Kerby, J. D., & Bosarge, P. L. (2016). Identification of risk factors for the development of pressure ulcers despite standard screening methodology and prophylaxis in trauma patients. Advances in Skin & Wound Care, 29(7), 329-334. DOI: 10.1097/01.ASW.0000484064.86180.18. (18.01.2023).
• Rao, A. D., Preston, A. M., Strauss, R., Stamm, R., & Zalman, D. C. (2016). Risk factors associated with pressure ulcer formation in critically ill cardiac surgery patients. Journal of Wound, Ostomy and Continence Nursing, 43(3), 242-247. DOI: https://doi.org/10.1097/WON.0000000000000224
• Schneider, P. P., & Geraedts, M. (2016). Staffing and the incidence of pressure ulcers in German hospitals: A multicenter cross‐sectional study. Nursing & Health Sciences, 18(4), 457-464. DOI: https://doi.org/10.1111/nhs.12292
• Skogestad, I. J., Martinsen, L., Børsting, T. E., Granheim, T. I., Ludvigsen, E. S., Gay, C. L., & Lerdal, A. (2017). Supplementing the Braden scale for pressure ulcer risk among medical inpatients: The contribution of self‐reported symptoms and standard laboratory tests. Journal of Clinical Nursing, 26(1-2), 202-214. DOI: https://doi.org/10.1111/jocn.13438
• Thomas, E., Vinodkumar, S., Mathew, S., & Setia, M. S. (2015). A study of the factors associated with risk for development of pressure ulcers: A longitudinal analysis. Indian Journal of Dermatology, 60(6), 566. DOI: 10.4103/0019-5154.169127
• Totur, B., & Dıramalı, A. (2011). Basınç yaralarının önlenmesinde %100 pamuklu havlu ile havalı yatak kullanımının etkinliği. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 27(3), 35-44.
• Triantafyllou, C., Chorianopoulou, E., Kourkouni, E., Zaoutis, T. E., & Kourlaba, G. (2021). Prevalence, incidence, length of stay and cost of healthcare-acquired pressure ulcers in pediatric populations: a systematic review and meta-analysis. International Journal of Nursing Studies, 115, 103843. DOI: https://doi.org/10.1016/j.ijnurstu.2020.103843
• Tschannen, D., & Anderson, C. (2020). The pressure injury predictive model: a framework for hospital‐acquired pressure injuries. Journal of Clinical Nursing, 29(7-8), 1398-1421. DOI: https://doi.org/10.1111/jocn.15171
• Webster, J., Lister, C., Corry, J., Holland, M., Coleman, K., & Marquart, L. (2015). Incidence and risk factors for surgically acquired pressure ulcers. Journal of Wound, Ostomy and Continence Nursing, 42(2), 138-144. DOI: https://doi.org/10.1097/WON.0000000000000092
• Wu, J., Wang, B., Zhu, L., & Jia, X. (2022). Nurses' knowledge on pressure ulcer prevention: An updated systematic review and meta-analysis based on the Pressure Ulcer Knowledge Assessment Tool. Frontiers in Public Health, 10, 964680. DOI: 10.3389/fpubh.2022.964680