Customs Tariff books given by the Ottoman Empire to Sweden and Norway Dated 1827 and 1851

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 157 - 216, 22.06.2020

Mustafa Öztürk

Öz

Relations between Sweden and the Ottoman Empire, an important power in northern Europe, developed amicably. The biggest threat to the Ottoman Empire in the North was Russia. The same threat was at stake for Sweden. Sweden was also an important ally in the Ottoman Empire's relations with Poland. In fact, Sweden had become the most acceptable country among the Christian countries before the Ottoman Empire. Treaties of Alliance were made between the two states in 1737, 1789, 1829 and finally in 1840. During the period under review, Sweden, according to the decisions of the 1815 Congress of Vienna, was merged with Norway to form the Kingdom of Sweden-Norway.
The ongoing political alliance with Sweden reflected, of course, economic relations. As an example of these economic relations, we covered the Customs Tariff books of 1827 and 1851. The dates of both tariff books are noteworthy. The first was Ottoman-Russian in 1828-1829, and the second was just before the Ottoman-Russian wars of 1853-1856. It is a sign that the Ottoman Empire followed the policy of strengthening friendship with Sweden before the wars.
The import-export commodity in the tariff books provides important information about the clothing-dressing style of the period and its ethnography and eating habits. On the other hand, the diversity of the trading States indicates the presence of a concentrated industry in both the Ottoman Empire and Europe and the globalisation of the economy.

Anahtar Kelimeler

Ottoman State, Sweden, Norway, Custom, Tariff Book

Osmanlı Devleti'nin İsveç ve Norveç'e Verdiği 1827 ve 1851 Tarihli Gümrük Tarife Defterleri

Öz

Kuzey Avrupa’da önemli bir güç olan İsveç ile Osmanlı Devleti’nin ilişkileri dostane bir şekilde gelişmiştir. Osmanlı Devleti için kuzeydeki en büyük tehdit Rusya idi. İsveç için de aynı tehdit söz konusu idi. Osmanlı Devleti’nin Lehistan ile ilişkilerinde de İsveç önemli bir müttefikti. Hatta İsveç, Osmanlı Devleti nezdinde Hıristiyan ülkeler arasında müsaadeye en ziyade mazhar ülke konumuna gelmişti. İki devlet arasında 1737, 1789, 1829 nihayet 1840 tarihlerinde ittifak antlaşmaları yapılmıştır. İncelenen dönemde İsveç, 1815 Viyana Kongresi kararlarına göre, Norveç ile birleştirilerek İsveç-Norveç Krallığı kurulmuştu. İsveç ile devam eden siyasî ittifak, tabiî olarak iktisadî ilişkilere de yansıyordu. Bu iktisadî ilişkilere örnek olmak üzere 1827 ve 1851 tarihli Gümrük Tarife Defterlerini ele aldık. Her iki tarife defterinin tarihleri dikkat çekicidir. Birincisi, 1828-1829 Osmanlı-Rus, ikincisi 1853-1856 Osmanlı-Rus savaşlarının hemen öncesindedir. Osmanlı Devleti, savaşlar öncesinde İsveç ile dostluğu güçlendirmek siyasetini takip ettiğine işarettir. Tarife defterlerindeki ithalat-ihracat emtiası, dönemin giyim-kuşam tarzı ile etnografyası ve beslenme alışkanlıkları hakkında önemli bilgiler vermektedir. Öte yandan ticaret yapan devletlerin çeşitliliği, hem Osmanlı Devletinde hem de Avrupa’da yoğun bir sanayinin varlığına ve ekonominin küreselleştiğine delalet etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, İsveç, Norveç, Gümrük, Tarife Defteri

Kaynakça

• Kaynaklar
• Devlet Arşivleri
• A-DVN-NMH-0039-0014
• A-DVN-NMH-003-0021-01
• Mektebetü’l-Vesâki’t-Tarihiye, Şam/Suriye, Evâmir-i Sultani 2
• Tetkik Eserler Beydili Kemal, “İsveç” maddesi, TDV İA 23, İstanbul 2001, s. 407-414
• Bulunur Kerim İlker, “Osmanlı Dönemi Karadeniz Ticaret Tarihine Katkı: Akkirman Gümrüğü (1505), Omeljan Pritsak Armağanı, (Ed. Memhet Alpargu-Yücel Öztürk), Sakarya Üniv. Yay., Sakarya 2007, s. 525-581
• Bulunur Kerim İlker, “19. Yüzyılın İlk Yarısında Çanakkale (Kale-i Sultaniye) Gümrüğü”, Çanakkale Tarihi II, (Ed. Mustafa Demir), Değişim Yay. İstanbul 2008, s. 1067-1085
• Bulunur Kerim İlker, “Kanunnamelere Göre Erken Dönem Osmanlı Gümrük Sistemi”, Klâsikten Moderne Osmanlı Ekonomisi (Kurumlar-Uygulamalar), (Ed. Arif Bilgin-Burhan Çağlar), Kronik Yay. İstanbul 2019, s. 23-32
• Bulunur Kerim İlker, Osmanlı Galatası (1453-1600), Bilge Kültür Yay. İstanbul 2014
• Erim Neşe, Onsekizinci Yüzyılda Erzurum Gümrüğü, (Doktora tezi) İstanbul 1984 Erkal Mehmet, “Arşın” maddesi, TDV İA 3, İstanbul 1991, s. 411-413
• Fidan Murat, “Osmanlı Devleti ile Rusya Arasındaki Ticaretle İlgili Gümrük Tarife Defterleri I (1782-1806)” Güneyde Kültür XV/150, Antakya 2004
• Fidan Murat, “Osmanlı Devleti’nin Dış Ticarette Kullandığı 1862 Tarihli Gümrük Tarife Defteri: Amerika Örneği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi XXIX/1, Elazığ 2019, s. 429-448
• Fidan Murat, “Osmanlı İmparatorluğu ile Almanya Devleti Arasındaki Ticaretle İlgili Gümrük Tarife Defteri (1862), Gazi Üniv. Gazi Akademik Başış Dergisi 20, Ankara 2017, s. 265-298
• Genç Mehmet, Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, 11. Baskı, Ötüken Yay., İstanbul 2014
• Halil İnalcık, “İmtiyazat”, TDV, İA 22, İstanbul 2002, s. 245-252
• İnalcık Halil, Sources and Studies on the Ottoman Black Sea I, Costums Register of the Caffa, 1487-1490, (Ed. Şinasi Tekin-Gönül Alpay Tekin), Harvard 1995
• Küçükkalay Mesut Abdullah, Osmanlı İthalatı: İzmir Gümrüğü 1818-1839, Kitap yayınevi, İstanbul 2007
• Küçükkalay Mesut, “İzmir Efrenç Gümrüğüne Ait Bir İrad Defterinin Analizi ve Ticarete İlişkin Sonuçları (1797-1799), Belleten LXX/257, Ayrıbasım, TTK, Ankara, s. 265-288
• Kütükoğlu “Osmanlı Gümrük Kayıtları”, Osmanlı Araştırmaları I, (Neşir Heyeti: Halil İnalcık-Nejat Göyünç-Heath W. Lowry), İstanbul 1980, s. 219-234
• Kütükoğlu Mübahat, “Gümrük” maddesi, TDV. İA 14, İstanbul 1996, s. 262-268
• Kütükoğlu Mübahat, “Tanzîmat Devri Osmanlı-İngiliz Gümrük Tarifeleri”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi-Tarih Enstitüsü Dergisi 4-5, İstanbul 1974
• Öztürk Mustafa – Aksın Ahmet, “Venedik Devlet Arşivindeki Bailo Defterlerine Göre Osmanlı Devletinin Venedik’e Zahire ve Asker Yardımı (1624-1631), Ankara Üniversitesi OTAM 8, Ankara 2013, s. 141-170
• Öztürk Mustafa, “Türk-Fransız Ticaretinde 1816 Tarihli Gümrük Tarife Defteri”, Ondokuzmayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi I, Samsun 1986, s. 182-187 Sahillioğlu Halil , “1763’te İzmir Limanı İhracat Gümrüğü ve Tarifesi”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi 8, İstanbul 1968, s. 53-57
• Turan Şerafettin, “Osmanlı İmparatorluğu ile İki Sicilya Krallığı Arasındaki Ticaretle İlgili Gümrük Tarife Defteri”, TTK, Belgeler IV/7-8, Ankara 1967, ikinci baskı 1993, s. 81-167
• Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi IV/2, Altıncı baskı, TTK. Yay., 2011
• Üner Mehmet Emin, Urfa Gümrük Defterleri Transkripsiyon ve Değerlendirme (H. 1148-1153/M.1736-1741), Urfa Ticaret ve Sanayi Odaları Yay.,Urfa 2017 Ünver Mustafa, 18. Yüzyılda Osmanlı-İsvec Diplomatik İlişkileri, (Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yük. Lis. Tezi) Karaman 2018