Introduction and Index of Vidin Ser’iyya Registry Number 8

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 1, 102 - 139, 22.06.2020

Yunus Kırayit

Öz

Ser’iyya Registries, which are one of the most important archive sources for the Ottoman City History, presents detailed information about the period they belong. For historians interested in the Ottoman history, the use of these resources can often become a problem due to the vast number of documents. This problem requires the use of registries to be linked to a standard method. In this sense, it is important to make records of registries in Turkey and abroad.
Ser’iyya Registrys correspondence with the state center, ferman, berat, ilam, hüccet, buyruldu, mürasele such as documents such as the wishes of the people. Records of local issues usually include family matters, marriage, divorce, violence, guardianship, inheritance, credit and debit, all kinds of trade, debt, relic, land dispute, foundations, etc. Ser’iyya Registries records are of precious treasures of information that allow you to illuminate the history of the city. By illuminating the physical, administrative, economic, demographic and social structure of the city, they allow us to obtain original information.
In this study, one of the registries that are very important in terms of city history, it is aimed to contribute to the studies in this field by promoting and registering the Vidin Ser’iyya Registry Number 8.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Vidin, Qadi, Court, Ser’iyya Registry

8 Numaralı Vidin Şer’iyye Sicilinin Tanıtımı ve Fihristi

Öz

Osmanlı şehir tarihinin en önemli arşiv kaynaklarından olan şer‘iyye sicilleri, ait oldukları dönem hakkında oldukça ayrıntılı bilgi vermektedirler. Osmanlı tarihi ile ilgilenen tarihçiler için bu kaynaklardan yararlanmak belge sayısının fazlalığından dolayı çoğu zaman problem haline gelebilmektedir. Bu problem sicillerden faydalanma konusunun standart bir metoda bağlanmasını gerektirmektedir. İşte bu anlamda yurt içinde ve yurt dışında bulunan sicillerin fihristlerinin yapılması önemlidir.
Şer‘iyye sicil defterlerinde, devlet merkezi ile olan yazışmalar, ferman, berat, ilam, hüccet, buyruldu, mürasele gibi belgeler ile halkın istekleri bulunmaktadır. Mahalli konulara ait kayıtlar; genellikle aile meseleleri, evlenme, boşanma, şiddet, vesayet, nafaka, miras, vasilik, alacak-verecek, her türlü alım-satım, borç, emanet, arazi anlaşmazlığı, vakıflar vb. konuları ihtiva etmektedir. Şer‘iyye sicilleri, şehir tarihini aydınlatma imkânı veren kıymetli bilgi hazinelerindendir. Şehrin fiziki, idari, iktisadi, demografik ve sosyal yapısını aydınlatarak, orijinal bilgiler elde etmemize imkân sağlamaktadırlar.
Bu çalışmada, şehir tarihi açısından oldukça önem taşıyan şer‘iyye sicillerinden, 8 Numaralı Vidin Şer‘iyye Sicili’nin tanıtımı ve fihristi yapılmak suretiyle, bu alanda yapılan çalışmalara katkı sunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Vidin, Kadı, Mahkeme, Şer‘iyye Sicili

Kaynakça

• AKGÜNDÜZ, Ahmet, Şer‘iyye Sicilleri, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, C. I, İstanbul l988. BAYARTAN, Mehmet, “Osmanlı Şehirlerinde Vakıflar ve Vakıf Sisteminin Şehre Kattığı Değerler”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, C. X, S. 1, 2008, s. 157-175. İLGÜREL, Mücteba, “Şer‘iyye Sicillerinin Toplu Kataloğuna Doğru”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, S. 28/29, İstanbul 1974, s. 123-166. İNALCIK, Halil, Türkler ve Balkanlar, Bal-Tam Türklük Bilgisi III, Prizren 2005. GENÇ, Mehmet, “Mukataa”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. XXXI, İstanbul 2006, s. 129-132. GÜRKAN, Feyyaz, “Şer‘iyye Mahkemeleri Sicilleri Üzerinde Bir Araştırma”, IX. Türk Tarih Kongresi, C. II, Ankara 1988, s. 765-774. HALAÇOĞLU, Yusuf, “Menzil”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. XXIX, İstanbul 2006, s. 159-161. KAYAPINAR, Ayşe “İki Balkan Şehri Tırnova ve Vidin’de Türkler (Bulgar Çarlığından Osmanlı İmparatorluğuna)”, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Journal of Social Sciences, C. II, S. 9, Bolu 2004, s. 117-141. KİEL, Machiel, “Vidin”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. XLIII, İstanbul 2013, s. 103-106. KOÇAK, Zülfiye, “1017 (M.1608–1609) Tarihli Ayıntab Şer‘iyye Sicilinin Tanıtımı ve Fihristi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, C. I, S. 3, İstanbul 2012, s. 172-199. KOÇAK, Zülfiye, “Osmanlı Toplumunda Zimmî Kadınların Kadı Mahkemelerini Kullanma Pratiği: Vidin Örneği (1700-1750)”, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, C. VII, S. 1, Edirne 2018, s. 167-210. KOÇAK, Zülfiye, “Ekonomik ve Sosyal Münasebetler Özelinde Vidin’de Müslim-Gayrimüslim İlişkileri (1700-1750)”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, C. XXII, S. 2, Sivas 2018, s. 1109-1136. ORTAYLI, İlber, Osmanlı Devleti’nde Kadı, Kronik Kitap, Ankara 2016. ÖZDEMİR, Rifat, “Şer‘iyye Sicilleri’nin Toplu Kataloguna Doğru”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. I, S. 1, Elazığ l987, s. 175-210. ÖZKAYA, Yücel, “Sofya’da Millî Kütüphane “National Biblioteque” deki Şer‘iyye Sicilleri” Tarih Araştırmaları Dergisi, C. XIII, S. 24, Ankara 1980, s. 21-29. ÖZTÜRK, MUSTAFA, “Doğu Avrupa Tarihinde Osmanlı Arşivlerinin Yeri”, CIESS Üçüncü Uluslararası Doğu Avrupa Çalışmaları Kongresi Bildiri Kitabı, Sakarya 2019, s. 3-14. ÖZTÜRK, Mustafa, “Harput Şer‘iyye Sicilleri”, Tarih İçinde Harput Sempozyumu, Elazığ 1992, s. 71-83. SELÇUK, Hava, “Vidin’de Toplumsal Hayat: 13 Numaralı Şer‘iyye Siciline Göre (1698-1699)” Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, C. IV, S. 14, Giresun 2012, s. 27-46. SELÇUK, Hava, Tuna Boyunda Bir Osmanlı Kenti Vidin (XIX. Yüzyıl), Çizgi Kitapevi, Konya 2013. ŞAHİN, Arzu, “1806-1840 (H.1221-1256) Tarihli Mardin Şer‘iyye Sicilinin Tanıtımı ve Fihristi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. XXIII, S. 2, Elazığ 2013, s. 263-288. YILMAZÇELİK, İbrahim, “1750-1752 (H. 1164-1165) Tarihli Gaziantep Şer‘iyye Sicilinin Tanıtımı ve Fihristi”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. XII, S. 1, Elazığ 2002, s. 325-352. YILMAZÇELİK, İbrahim, Osmanlı Döneminde Diyarbakır Üzerine Bazı Tespitler ve Diyarbakır Şer‘iyye Sicilleri (Katalog ve Fihristleri), Hiperlink Yayınları, Ankara 2001. YILMAZÇELİK, İbrahim, “Şer‘iyye Sicillerinin Toplu Kataloguna Doğru Diyarbakır Şer‘iyye Sicilleri”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 90, Ankara 1994, s. 41-63.