Rumeli İdari Teşkilatında Vılçıtrın Sancağı (1455-1600)

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 380 - 392, 30.12.2022

Rahman Şahin

Öz

Rumeli topraklarında önemli bir konuma sahip olan Vılçıtrın Sancağı Orta Balkanlarda, Kosova düzlüklerinin kuzeyinde yer almıştır. Bölge kuzeyden Alacahisar, batıdan Hersek ve İpek, güneyden Prizren ve Üsküp, doğudan ise Paşa Sancağı ile çevrilidir. XVI. yüzyılda Vılçıtrın Sancağı’nın bulunduğu bölgede bugün kuzeyden güneye Mitroviça, Vılçıtrın, Priştine, Yanova, Dardane (Kamaniçe), Gilan ve Ferizay şehirleri bulunmaktadır. Bu alan kuzeyde Rogozne ve Kopaonik dağları ile güneyde Zhar ve Karadak dağları ile çevrilidir. Bölge tarih boyunca Doğu Roma İmparatorluğu, Bulgar ve Sırp krallıkları egemenliği altında kaldıktan sonra Osmanlı egemenliğine geçmiştir. 1389 Kosova Savaşı ile başlayan geçiş süreci yaşanan siyasi gelişmeler sonucu oldukça uzun sürmüş ve 1455 yılında Fatih Sultan Mehmed’in II. Sırp seferi ile nihayete ermiştir. Bu makalede Vılk-ili’nin fethinden ve Rumeli idari teşkilatı içerisinde Vılçıtrın Sancağı’nın yerinden bahsedilecektir.

Anahtar Kelimeler

Vılçıtrın, Rumeli, Kosova, Taşra Teşkilatı, Beylerbeylik

The Sanjak of Vılçıtrın in the Administrative Organization of Rumelia (1455-1600)

Öz

The Sanjak of Vılçıtrın, which had an important position on the territory of Rumelia, was in the Central Balkans, north of the Kosovo plains. The region is bordered on the north by Alacahisar, on the west by Herzegovina and İpek, on the south by Prizren and Skopje, and on the east by Paşa Sanjak. In the region, where the Sanjak of Vılçıtrın was in the XVI. Century, today, there are the cities of Mitroviça, Vılçıtrın, Pristina, Yanova, Dardane (Kamaniçe), Gilan and Ferizay from the north to the south. This area is surrounded by Rogozne and Kopaonik mountains to the north and Zhar and Karadak Mountains to the south. Throughout history, the region was taken under the domination of the Eastern Roman Empire, the Bulgarian and Serbian kingdoms, and then, the Ottoman rule. The transition process that started with the Kosovo War of 1389 took a long time as a result of the political developments and ended in 1455 with the II. Serbia campaign of Sultan Mehmed the Conqueror. In this article, the conquest of Vılçıtrın region and its place in the administrative organization of Rumelia are mentioned.

Anahtar Kelimeler

Provincial Organization, Governorate General, Vılçıtrın, Rumeli, Kosova

Kaynakça

• Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi
• - A.NŞT.d 1072, 1087 - A.RSK.d 1474 - KK.d 137, 142 - MAD.d 16, 34
• - Mühimme Defterleri: 14/2, 16, 21, 23, 35, 43, 44, 47, 49, 62, 69, 70 - TT.d 1048
• Akbal, Fazıla, “1831 Tarihinde Osmanlı İmparatorluğunda İdari Taksimat ve Nüfus”, Belleten, C. XV, S. 60 (1951), s. 617–28.
• Atsız, Nihal, “Âşıkpaşaoğlu Tevârîh-i Âl-i Osman”, Osmanlı Tarihleri I, Türkiye Yayınevi, İstanbul 1949, s. 77–318.
• Çakar, Enver, “Kanuni Sultan Süleyman Kanun-nâmesine Göre 1522 Yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun İdarî Taksimatı”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 12, S. 1 (2002), s. 261–82.
• Dávid, Géza, “Budin”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı 1992, C. 6, ss. 344–48.
• Emecen, Feridun M., “Balkanlar ve Bosna Tarihi Bakımından Kosova Savaşının (1389) Önemi”, Osmanlı Klasik Çağında Siyaset, 3., Timaş Yayınları, İstanbul 2015, s. 303–21.
• ———, “Bosna Eyaleti”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı 1992, C. 6, ss. 296–97.
• ———, “Kosova Savaşları”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı 2002, C. 26, ss. 221–24.
• ———, Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300 - 1600), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015.
• Halaçoğlu, Ahmet, “1740-1741 Tarihli Yazma Esere Göre Rumeli Kazalarının Rütbeleri”, XII. Türk Tarih Kongresi, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1999, ss. 869–112.
• İbn Kemâl, Tevârih-i Âl-i Osman VII. Defter, çev. Şerafettin Turan, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1957.
• İdris-I Bitlisî, Heşt Behişt (VII. Ketîbe Fatih Sultan Mehmed Devri 1451-1481), çev. Muhammed İbrahim Yıldırım, 2. Baskı., Türk Tarih Kurumu, Ankara 2019.
• İnalcık, Halil, “Murad I”, Kuruluş Dönemi (1302 - 1481) Osmanlı Sultanları, İSAM Yayınları, İstanbul 2010, s. 81–108.
• ———, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi Cilt 1, ed. Halil İnalcık, Donald Quataert, Eren Yayıncılık, Istanbul 2000.
• ———, “Rumeli”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı 2008, C. 35, ss. 232–35.
• İnbaşı, Mehmet, “Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu”, İslam Tarihi ve Medeniyeti, Siyer Yayınları 2018, C. 12, ss. 21–94.
• İpşirli, Mehmet, “Beylerbeyi”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı 1992, C. 6, ss. 69–74.
• Kayapınar, Ayşe, “Kumanlar ve İkinci Bulgar Devleti (1187 - 1370)”, Yeni Türkiye, S. 66 (2015), s. 390–401.
• Kılıç, Orhan, “II. Mehmed Devrinde Osmanlı Devleti’nin İdari Teşkilatı ve Taksimatı”, Fatih Sultan Mehmed Han ve Dönemi, ed. Ayşenur Bilge Zafer, Bursa Osmangazi Belediyesi Yayınları 2016, s. 146–84.
• ———, “Kanuni Sultan Süleyman Devrinde Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı”, Kanuni Sultan Süleyman Dönemi ve Bursa, Bursa Osmangazi Belediyesi Yayınları, Bursa 2019, s. 364–406.
• ———, “Kuruluşundan 18. Yüzyılın Sonuna Kadar Rumili Eyaleti’nin İdari Taksimatı”, Yeni Türkiye, S. 66 (2015), s. 1185–95.
• ———, Osmanlı Devleti’nin İdari Taksimatı - Eyalet ve Sancak Tevcihatı, Ceren Matbaacılık, Elazığ 1997.
• Kritovulos, Kritovulos Tarihi (1451-1467), çev. Ari Çokona, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2015.
• Kul, Eyüp, Alacahisar, Köstendil, Üsküp ve Vulçıtrın Sancaklarında Madencilik, Doğu Kütüphanesi, İstanbul 2019.
• Kunt, Metin, Sancaktan Eyalete 1550-1650 Arasında Osmanlı Ümerası ve İl İdaresi, Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1978.
• Oruç, Hatice, “Administrative Division of the Bosnian Sandjak in the 16th Century”, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), S. 25 (2009), s. 99–147.
• Özcan, Abdulkadir, “Lala Şahin Paşa”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı 2003, C. 27, ss. 77–78.
• Öztürk, Yücel, “Osmanlı Balkanı: Tarihi Süreçte Rumeli Beylerbeyliği’nin Kuruluşu ve Gelişimi”, Türk Tarihinde Balkanlar, Balkan Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi, Sakarya 2013, s. 225–58.
• Şahin, Rahman, Osmanlı Yönetiminde Vılçıtrın Sancağı (1450-1550), Erciyes Üniversitesi, Kayseri 2020.
• Türkmen, İlhan, “Osmanlı Devleti’nin Emrinde Bir Sırp Despotu: Stefan Lazareviç”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 6, S. 28 (2013), s. 451–58.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilatına Medhal, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1988.
• ———, Osmanlı Tarihi II. Cilt, 10. Baskı., Türk Tarih Kurumu, Ankara 2011.
• Zinkeisen, Johann Wilhelm, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi Cilt II, ed. Erhan Afyoncu, çev. Nilüfer. Epçeli vd., Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2011.