Constitutive Processes of Scythian Union and Their Effects

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 174 - 217, 31.12.2023

Gülnara Ergan

https://doi.org/10.59839/jiees.1314510

Öz

It is known that the Scythians were a nomadic society that spread throughout the entire Eurasian steppe belt, from the Altai mountains to the Carpathian basin, starting from the 1st millennium BC. The oldest and most comprehensive information about the lifestyle and daily life of nomads was given by ancient writers. The records contain information that the nomadic Scythians were similar to each other but different from other communities. As a result of archaeological findings made in the last century, it is thought that the Scythians formed a material and spiritual unity in the wide geography of Eurasia, both in daily life and in their burial traditions. Due to the similarity of the Scythian union in a wide geography in terms of culture, it was named as "Scythian-Siberian World", "Scythian-Siberian Community", "Scythian-Siberian union", "Scythian-Siberian cultural circle".
The Scythian-Siberian Union, which existed for a long time (from the 1stmillennium BC to the beginning of the 1stmillennium AD), literally opened a new era by being included in the integrity of Eurasian history. Having formed the foundations of the nomadic civilization of the Eurasian steppes, the Scythian-Siberian union had a great influence on the history and cultures of Europe and Asia.
In the light of the data collected about the Scythians, the study will examine the main factors of their unification, namely geographical, economic and cultural developments, rather than analyzing the cultural components separately in the formation process of the Scythian-Siberian Union.

Anahtar Kelimeler

Scythian Union, Siberian World, Nomadism, Tribal Union

İskit Birliğini Oluşturan Süreçler ve Etkileri

Öz

İskitlerin MÖ 1. bin yıldan itibaren tüm Avrasya bozkır kuşağı boyunca Altay dağlarından Karpat havzasına kadar yayılmış olan konargöçer toplum oldukları bilinmektedir. Konargöçerlerin yaşam tarzı ve günlük hayatıyla ilgili en eski ve kapsamlı bilgiyi antik yazarlar tarafından verilmiştir. Kayıtlarda, konargöçer İskitlerin kendi aralarında birbirine benzediklerini fakat başka halklardan farklı olduklarını şeklinde bilgi yer almaktadır. Son yüzyılda yapılan arkeolojik bulgular ışığında İskitlerin, gerek gündelik hayatta gerek defin geleneklerinde Avrasya’nın geniş coğrafyasında maddi ve manevi bir birlik oluşturdukları düşünülmektedir. İskit birliğinin kültür açısından geniş coğrafyada benzerlik göstermesi nedeniyle “İskit-Sibirya Dünyası”, “İskit-Sibirya Topluluğu”, “İskit-Sibirya birliği”, “İskit-Sibirya kültür çemberi” şeklinde adlandırılmıştır.
Uzun zaman diliminde (MÖ I. bin yıl boyunca ve MS I. bin yıl başlarına kadar) varlığını sürdürmüş olan İskit-Sibirya Birliği Avrasya tarihinin bütünlüğü içinde yer alarak adeta yeni bir çağ açmıştır. Avrasya bozkırlarının konargöçer medeniyetinin temellerini oluşturan İskit-Sibirya birliği ayrıca Avrupa ve Asya tarihini ve kültürlerini etkilemiştir.
Çalışma İskitlerle ilgili toplanan veriler ışığında İskit-Sibirya Birliğinin oluşum sürecinde kültür bileşenlerini ayrı ayrı araştırmaktan ziyade, birlik haline gelmelerinin temel etkenlerini yani coğrafi, ekonomik ve kültürel gelişmeleri inceleyecektir.

Anahtar Kelimeler

İskit Birliği, Sibirya Dünyası, Konargöçerlik, Boy Birliği

Kaynakça

• Artamonov. M. K, Voprosu o Proishojdenii Skifskogo İskusstva, Soobşeniya Gosudarstvennogo Ermitaja, Rusya İlimler Akademisi Yayınları, Leningrad 1962.
• Biçurin. N.Ya, Sobraniye Cvedeniy o Narodah, Obitavşih v Sredney Azii v Drevnii Vremena, RAN, Moskova ,Leningrad 1950.
• Boyarşinova. Z.Ya, Naseleniye Zapadnoy Sibiri do Naçala Russkoy Kolonizatsii, Tomsk Üniversitesi Yayınevi, Tomsk 1960.
• Çiçurov. İ.S, Vizantiysliye İstoriçeskiye Soçineniya, Nauka, Moskova 1980.
• Çindina.L.A, Oçerki Kulturogeneza Narodov Zapadnoy Sibiri,Tomsk Üni Yayınları, Tomsk 1998.
• Çlenova. N.L, “Kulturı Skifskogo Kruga: Çertı Shodstva i Razliçiya. Sayano-Altayskiy Rayon v Skifskom Mire”, Kradkiye Soobşeniya İnstituta Arheolojii, 207(1991), s.6.
• Çlenova. N.L, Proishojdeniye i Ranyaya İstoriya Plemen Tagarskoy Kulturı, Nauka, Moskova.1967. Dovatur. A.İ, Kalistov. D.P, Şişova. İ.A, Narodı Naşey Stranı v İstorii Geredota, Nauka, Moskova 1982.
• Durmuş. İ, “ İskit İmparatorluğu'nun yıkılış nedenleri”,Gazi Akademik Bakış, Cilt 1, Sayı: 2 (2008), s. 199-214.
• Durmuş. İ, İskitler (Sakalar), Akçağ Yayımevi, Ankara 2008.
• Durmuş. İ, İskitler (Sakalar), Akçağ Yayımevi, Ankara 1993.
• Durmuş, İ, Eskiçağ Anadolu’sunda Türk İzlerine Dair Tespit ve Öneriler, OANNES – Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi, 1/2( 2019),s.101-103.
• Erten, Emre, “Antik Yazarlarda Bir İskit Kraliçesi:Tomyris”, Mediterranean Journal of Humanities, VI/2, (2016), s.237-263.
• Grakov. B. N, İskitler. Çev. D. A. Batur. Selenge, İstanbul 2006.
• Grakov. B.N, Skifı, Nauçno-Populyarnıy Oçerk, Moskova Devlet Üniversitesi Yayınları, Moskova 1971.
• Gumilev. L.N, Drevnyaya Rus i Velikaya Step, Mısl, Moskova 2002.
• Habdulina Maral, Ranniy Jeleznıy Vek i Srednevekovye Uralo-İrtışskogo Mejdureçya, İlimler Akademisi Yayınları, Çelyabinsk 1987.
• Hasanov. Z, Çar İskitler. İskitler ve Eski Oğuzların Etno-Dil Özdeşleştirmesi. Türk Dünyası Araştırmaları Dünyası, İstanbul 2009.
• Herodotos, Herodot Tarihi, çev. Müntekim Ökmen, Remzi Kitabevi, İstanbul 1973.
• İvanov. M.S, Plemena Farsa Kaşkayskiye, Hamse, Kahgiluye, Mamasani, Rusya İlimler Akademisi , Moskova 1961.
• Karamzin. N.M, İstoriya Gosudarstva Rossiyskogo, Nauka, Moskova 1988.
• Kesariyskiy. Prokopiy, İstoriya Voin Rimlyan s Persami, Vandalami i Gotmi, İmp Adına Yayın evi, St-Petersburg1876.
• Kleyn. L.S, Vozniknoveniye Koçevogo Skotovodstva, Kemerov Gosudarstvennıy Universitet, Kemerovo 1980.
• Koryakova. L, Ranniy Jeleznıy Vek Zauralya i Zapadnoy Sibiri (Sargatskaya Kultura).Sverdlovsk: Ural Üniversitesi Yayınları, 1988.
• Latışev. V.V, “İzvestiya Drevnih Pisateley Greçeskih i Latinskih O Skifii İ Kavkaze”,I.Cilt, St-Petersburg, 1890.
• Latışev. V.V, İzvestiya Drevnih Pisateley Greçiskih i Latinskih o Skifii i Kafkaze, İmp. Adına İlimler Akademisi Yayınevi, St-Petersburg 1906.
• Leybnits. G.V, Sbornik Pisem i Materialov Leybnitsa, Otnasyaşihsya k Rossii i Petru Velikomu, İmp. Adına İlimler Akademisi Yayımları, St-Petersburg1873.
• Leyn. L.S, Vozniknoveniye Koçevogo Skotovodstva, Skifo-Sibirskoye Kulturno-İstoriçeskoye Yedinstvo, Materyalı I Vsesoyuznoy Arheologiçeskoy Konferentsii, Kemerovo: Kemerovo Devlet Üniversitesi Yayınları, Kemerovo 1980.
• Markov. G.E, Sotsıalnaya Struktura i Obşestvennaya Organizatsıya Drevnih i Srednevekovıh Koçevnikov, Kemerovo 1980.
• Markov. G.E, Koçevniki Azii, Moskova Üniversitesi Yayımları, Moskova 1966.
• Martınov. A, Alekseyev. V.P, İstoriya i Paleontologiya Skifo-Sibirskogo Mira, Kemerovo Devlet Üniversitesi Yaynları, Kemerovo 1986.
• Martınov. A.İ, Skifo-Sibirskoye Yedinstvo Kak İstoriçeskoye Yedinstvo, Kemerovo Devlet Üniversitesi Yaynları, Kemerovo 1980.
• Memiş, Ekrem, İskit’lerin Tarihi, Konya Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya 1987.
• Mogilnikov. V, Problemı Arheologii i Drevney İstorii Ugrov. Moskova: Nauka, 1972.
• Moşkova. M.G, “Spornıye Voprosı Kontseptsii “Skifo-Sibirskogo Mira”, Kratkiye Soobşeniya İnstituta Arheologii, 207 (1991), s.18.
• Nehardt. A.A, Skifskiy Rasskaz Geredota v Oteçestvennoy İstoriografii, Nauka, Moskova 1982.
• Neumann. K.F, Die Völkerdessüdlichen Russlands in ihrergeschichtlichen Entwicklung, Leipzig 1855.
• Ogel. B, Türk Mitolojisi, I cilt, TTK, Ankara 1993.
• Polosmak. N, Baraba v Epohu rannego Jeleza. Novosibirsk: Sibirya Bölümü İlimler Akademisi, 1987.
• Polsmak.V.İ, Baraba v Epohu Bronzı,Nauka, Moskova 1985.
• Popov. A.A, Tavşitsı, RAN, Moskova, Leningrad 1936.
• Rolle, R. Die Welt der Skythen. Stutenmelker und Pferdebogner: Ein antikes Reitervolk in neuer Sicht. Luzern & Frankfurt/M, 1980.
• Roux, J.P, Eski Türk Mitolojisi, Bigesu Yayıncılık, İstanbul 2011.
• Rudenko. S, Kultura Naseleniya Gornogo Altaya v Skifskoye Vremya, Nauka, Moskova, Leningrad 1960.
• Sagayev. A.M, Oktyabrskiy. İ.V, Traditsıonnoye Mirovozreniye Türkov v Yujnoy Sibiri, Moskova 1990.
• Schiltz. V, Die Skythen und Andere Steppenvölker. 8. Jahrhundert v. Chr. bis 1. Jahrhundert n. Chr. München 1994.
• Simokatta, Teofilakt, İstoriya, çev. S.İ.Kandratyeva, SSCB İlimler Akademisi, Moskova 1957.
• Stepi Evropeyskoy Çasti SSSR v Skifo-Sarmatskoye Vremya, Nauka, Moskova 1989.
• Tarhan. M.Taner, Tarih Yazımında Arkeolojinin ,Arkeoloji Sanat Yayınları,İstanbul 1995.
• Tatişev. V.N, İstoriya Rossiyskaya, Nauka, Moskova, Leningrad 1962.
• Timothy. E, Gregory, Bizans Tarihi. çev. Esra Ermert, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011.
• Togan, Zeki Velidi, “Sakalar (IV)”, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, 23 (1987), s.23, 30-34.
• Vizantiyskiye İstoriki: Deksipp, Evnapiy, Olimpiodor, Malh, Petr Petritsıy, Menandr, Kandid, Nonnas i FeofanVizantiyets. Çev. Spiridon Destunis, Leonid Demis yayınevi, St-Petersburg 1884.
• Yalnitskiy. L.A, Skifiya Yevraziyskih Stepey: İstoriko-Arheologiçeskiy Oçerk, Nauka, Novosibirsk 1977.
• Zakiyev. M, Tatarı: Problemı İstorii i Yazıka, Tataristan İlimler Akademisi Yayınları, Kazan 1995.
• Zakiyev.M, Glubokiye Etniçeskiye Korni Türskih Narodov, Türskaya Akademya Yayınları, Astana 2011.
• Zdanoviç.G, İvanov İ.V ve Habdulina M, “Opıt İspolzovaniya v Arheologii Paleopoçvennıh Metodov İssledovaniya (Kurganı Kara-Oba i Obalı v Severnom Kazahstane)”, Sovetskaya Arheologiya, Sayı 4,( 1984): 41-43.
• Zeuss. К, Die Deutschenundihre Nachbarstämme, München 1837.