Türkiye'de Katılım Bankacılığında Sorunlu Kredilerin Varlık Yönetim Şirketlerine Satışı Üzerine Bir İnceleme ve Yöntem Önerileri

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 89 - 115, 10.07.2017

Mustafa Tevfik Kartal , Cüneyt Hakan Demir

Öz

Bu çalışma konvansiyonel bankalarda sıkça uygulanan sorunlu
kredilerin varlık yönetim şirketlerine devredilmesinin Türkiye’de katılım
bankaları tarafından kullanılmasına yönelik değerlendirme yapmak için hazırlanmıştır.
Konu mevzuat ve fıkıh hükümleri açısından ele alınmıştır. Çalışma sonucunda katılım
bankalarının sorunlu kredilerini varlık yönetim şirketlerine devretmesinde bankacılık
mevzuatı ve İslami bankacılık ilkeleri açısından bir engel bulunmadığı
belirlenmiştir. Sorunlu kredilerin varlık yönetim şirketlerine satılmasına
yönelik belirli bir mal karşılığında veya belirli bir menfaat karşılığında
alacağın satılması olmak üzere iki model önerilmiştir. Katılım bankaları
önerilen yöntemlerden birini kullanarak varlık yönetim şirketlerine sorunlu
kredilerini satabileceklerdir. Böylece katılım bankalarının aktif kalitesi, karlılık,
büyüme, sektör payı gibi birçok göstergesinde iyileşme sağlanabilecektir.

Katılım bankalarının sorunlu
kredilerinin varlık yönetim şirketlerine devrine ilişkin model öneren çalışma
bulunmadığından yapılan çalışma bu yönüyle öncü bir çalışma olma özelliği
taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Katılım Bankacılığı, Sorunlu Krediler, Varlık Yönetim Şirketlerine Sorunlu Kredilerin Satışı, Türkiye

Kaynakça

• Acar, Okan (2013), “Varlık Yönetim Şirketleri: Asya Ülkeleri Uygulaması”, http://www.okanacar.com/2013/01/varlk-yonetim-sirketleri-asya-ulkeleri.html, (Erişim, 17.03.2017).
• Ağaoğlu, Ali, (2011), “2011 Krizi Sonrasında Sorunlu Aktiflerin Çözümlenmesinde Kamunun ve Varlık Yönetim Şirketlerinin Önemi”, İstanbul Kültür Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Aktaş, Hüseyin & Kargın, Mahmut (2007), “Türk Bankacılık Sektöründeki Yabancı ve Ulusal Bankaların Finansal Oranlar Açısından Karşılaştırılması”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14(2), 31-45.
• Aktaş, Ramazan (2000), “Sorunlu Krediler”, TBB Eğitim ve Tanıtım Grubu Seminer Notları, İstanbul, 25-26 Mayıs.
• Alhassan, Abdul Latif, Brobbey, Freeman Owu & Asamoah, Michael Effah (2013). “Does Asset Quality Persist on Bank Lending Behaviour? Empirical evidence from Ghana”, Global Journal of Management and Business Research Finance, 13 (4), 1-2.
• Atasoy, Hakan (2007), “Türk Bankacılık Sektöründe Gelir-Gider Analizi ve Karlılık Performansının Belirleyicileri”, Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü.
• Aydoğan, Kürşat (1990), “An Investigation of Performance and Operational Efficiency in Turkish Banking Industry”, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 9022 (5), 1-33.
• BDDK (2006a), “Varlık Yönetim Şirketlerinin Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Yönetmelik”, 01.11.2016 tarihli 26333 no.lu Resmi Gazete’de yayınlanmış.
• BDDK (2006b), “Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik”, 01.11.2016 tarihli 26333 no.lu Resmi Gazete’de yayınlanmış.
• BDDK (2006c), “Bankalarca Kredilerin ve Diğer Alacakların Niteliklerinin Belirlenmesi ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”, 01.11.2016 tarihli 26333 no.lu Resmi Gazete’de yayınlanmış.
• BDDK (2016a), “Türk Bankacılık Sektörü Temel Göstergeleri Aralık 2016”, http://www.bddk.org.tr/WebSitesi/turkce/Raporlar/TBSGG/15785tbs_temel_gostergeler_raporu_aralik_2016.pdf, (Erişim, 22.02.2017).
• BDDK (2016b), “Kredilerin Sınıflandırılması ve Bunlar İçin Ayrılacak Karşılıklara İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”, 22.06.2016 tarihli 29750 no.lu Resmi Gazete’de yayınlanmış.
• BK (2005), 5411 sayılı, 25983 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanmış.
• Barr, Richard S., Seiford, Lawrence M., & Siems, Thomas F. (1994), “Forecasting Bank Failure: a Non-Parametric Frontier Estimation Approach”, Recherches Économiques de Louvain/Louvain Economic Review, 60(04), 417-429.
• Baykara, Halid Velid. (2012), “Katılım Bankalarında Etkinlik ve Verimlilik Analizi”, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Berger, Allen N. & DeYoung, Robert (1997), “Problem Loans and Cost Efficiency in Commercial Banks”, Journal of Banking & Finance, 21(6), 849-870.
• Biçer, Ahmet (2011), “Türkiye’de Katılım Bankaları, Hala Gidilecek Yer Var mı?”, http://www.tkbb.org.tr/akademik-calismalar, (Erişim, 11.02.2017).
• Castro, Vitor, (2013), “Macroeconomic Determinants of the Credit Risk in the Banking System: The Case of the GIPSI”, Economic Modelling, 31, 672-683.
• Chaibi, Hasna & Ftiti, Zied, (2015), “Credit Risk Determinants: Evidence from a Cross-Country Study”, Research in International Business and Finance, 33, 1-16.
• Ćurak, Marijana, Pepur, Sandra & Poposki, Klime (2013), “Determinants of Non-performing Loans–Evidence from Southeastern Banking Systems”, Banks & Bank System, 8(1), 45-54.
• Çan, Erkan (2014), “Sorunlu Kredi Transferi ve Fiyatlaması Üzerine Bir Çalışma”, Bankacılar Dergisi, 90, 3-18.
• Demir, Cüneyt Hakan (2012), “Faizsiz Bankacılıkta Varlık Yönetim Şirketi Adaptasyonu”, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uluslararası Ticaret ve Finans Anabilim Dalı, Tezsiz Yüksek Lisans Projesi.
• Doğan, Sibel (2008), “Katılım Bankaları ve Ekonomiye Etkileri: Türkiye Örneği”, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Domaç, İlker & Peria, Maria Soledad Martinez (2003), “Banking Crises and Exchange Rate Regimes: Is There a Link?”, Journal of International Economics, 61(1), 41-72.
• Duvan, Berke (2001), “Türk Bankacılık Sisteminde Tahsili Gecikmiş Alacakların Tasfiyesi ve Şirket Borçlarının Yapılandırılması”, TC Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Uzmanlık Tezi.
• Dziobek, Claudia (1998), “Market-Based Policy Instruments for Systemic Bank Restructuring,” IMF Working Paper.
• Erdoğan, Doğa (2011), “Katılım Bankacılığı ve Türk Ekonomisine Katkıları”, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Bankacılık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Projesi.
• Espinoza, Raphael A. & Prasad, A. (2010), “Nonperforming Loans in the GCC Banking System and Their Macroeconomic Effect”, IMF Working Papers, 1-24.
• Gülhan, Ünal & Uzunlar, Evcan (2011), “Bankacılık Sektöründe Kârlılığı Etkileyen Faktörler: Türk Bankacılık Sektörüne Yönelik Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 341-368.
• Güngör, Bener (2007), “Türkiye’de Faaliyet Gösteren Yerel ve Yabancı Bankaların Kârlılık Seviyelerini Etkileyen Faktörler: Panel Veri Analizi”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 22(258), 40-63.
• Habertürk (2017), “Batıktan hazine buldular!”, http://www.haberturk.com/ekonomi/para/haber/1014507-batiktan-hazine-buldular, (Erişim, 23.02.2017).
• Katılım Dünyası (2016), “Katılım bankacılığının durumu ne olacak?”, https://katilimdunyasi.com/2016/12/14/katilim-bankaciliginin-durumu-ne-olacak-sistemdeki-paylari-gerilemeye-devam-ediyor, (Erişim, 20.03.2017).
• Kaya, Yasemin Türker (2002), “Türk Bankacılık Sektöründe Karlılığın Belirleyicileri”, MSPD Çalışma Raporları, BDDK Yayınları, 1-21.
• Kaya, Zekayi, Şahin, Levent, Hacıevliyagil, Nuri & Ekşi, İbrahim Halil (2016), “Bankaların Kredi Verme Davranışlarında Varlık Kalitesinin Etkisi”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 8(14), 1-10.
• Koyuncu, Cüneyt & Saka, Berrin (2011), “Takipteki Kredilerin Özel Sektöre Verilen Krediler Ve Yatırımlar Üzerindeki Etkisi”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31, 113-124.
• Makri, Vasiliki, Tsagkanos, Athanasios & Bellas, Athanasios (2014), “Determinants of Non-performing Loans: The Case of Eurozone”. Panoeconomicus, 61(2), 193-206.
• Mesutoğlu, Berk, (2001), “Sorunlu Aktiflerin Varlık Yönetimi Şirketlerince Tasfiyesi-Ülke Örnekleri”, BDDK MSPD Çalışma Raporları, 1-50.
• Selimler, Hüseyin, (2006), “Türk Bankacılık Sektöründe Sorunlu Kredilerin Varlık Yönetim Şirketlerince Tasfiyesi, Seçilmiş Ülkeler ve Türkiye Uygulaması”, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, Bankacılık Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Selimler, Hüseyin, (2015), “Sorunlu Kredilerin Analizi, Banka Finansal Tablo ve Oranlarına Etkisinin Değerlendirilmesi”, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 7(29), 131-172.
• Suadiye, Gülhan (2006), “Sorunlu Kredilerin Yeniden Yapılandırılmasında İstanbul Yaklaşımı”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(6), 1-25.
• Şahbaz, Nazan (2010), “Türk Bankacılık Sektöründe Sorunlu Krediler ve Makro Ekonomik Etkileri”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Şahbaz, Nazan & İnkaya, Ahmet (2014), “Türk Bankacılık Sektöründe Sorunlu Krediler ve Makro Ekonomik Etkileri”, Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 1, 69-82.
• TBB (2017), https://www.tbb.org.tr/tr/bankacilik/banka-ve-sektor-bilgileri/veri-sorgulama-sistemi/mali-tablolar/71, (Erişim, 23.02.2017).
• Tuhan, Ahmet (2014), “Katılım Bankacılığı ve Türkiye Uygulamaları”, Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İktisat Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• TKBB (2012), “AAOIFI Finans Kuruluşları İçin Faizsiz Bankacılık Standartları”, Çeviren: Mehmet Odabaşı, İshak Emin Aktepe.
• TKBB (2015), “Türkiye Katılım Bankacılığı Strateji Belgesi 2015-2025”, TKBB Yayını, Yayın No: 5.
• TKBB (2017a), http://www.tkbb.org.tr/banka-genel-bilgileri, (Erişim, 22.02.2017).
• TKBB (2017b), http://www.tkbb.org.tr/diger-istatistikler, (Erişim, 22.02.2017).
• TKBB (2017c), http://www.tkbb.org.tr/mukayeseli-tablolar, (Erişim, 22.02.2017).
• Yıldırım, İsmail ve Çakar, Recep (2016), “Katılım Bankacılığı Kullanımını Etkileyen Faktörlere Yönelik Bir Araştırma”, Global Business Research Congress (GBRC), 552-563.
• Yuca, Hamdullah (2012), “Bankacılık Sektöründe Takipteki Krediler-Teminat İlişkisi: Türk Bankacılık Sektörü Üzerine Bir Uygulama”, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Finans ve Bankacılık Anabilim Dalı, Doktora Tezi.
• Yücememiş, Başak Tanınmış & Sözer, İnanç Asım (2010), “Türk Bankacılık Sektöründe Takipteki Krediler: Mukayeseli Kriz Performansı”, Avrupa Araştırmaları Dergisi, 18(1-2), 89-119.
• Yüksel, Serhat (2016), “Bankaların Takipteki Krediler Oranını Belirleyen Faktörler: Türkiye İçin Bir Model Önerisi”, Bankacılar Dergisi, 98, 41-56.