SURİYE İÇ SAVAŞI ÖZELİNDE ULUSLARARASI SİYASAL SİSTEM ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 1 Sayı: 1, 46 - 63, 30.06.2021

Sinem Çelik

Öz

Uluslararası siyasal sistemler, uluslararası ilişkiler disiplinine hâkim birçok yazar tarafından farklı sınıflandırmalara tabi tutulmuş, bu durum da birbirinden farklı sistem modellerinin geliştirilmesine yol açmıştır. Söz konusu sistem modellerinden en kapsamlı olanı ve alanda en çok kullanılanı Morton Kaplan tarafından geliştirilen sistem modeli olmuştur. Bu çalışmada, Kaplan’ın uluslararası sistem modellerinden yararlanılarak Suriye iç savaşı özelinde bir analiz yapılmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda Suriye iç savaşındaki dengeler, bölgesel ve küresel güçlerin bölgede üstlendiği roller ve sergilediği tutumlar ele alınmış ve buradan hareketle, savaşın hangi uluslararası sistem türleriyle açıklanabileceği üzerinde durulmuştur.
Çalışmada vurgulanan husus, Suriye iç savaşının yalnızca bir sistem modeliyle değil, bölgede hâkim olan bölgesel ve küresel aktörlerin sahip olduğu konum, yürüttüğü politikalar ve attığı adımlara göre şekillenen üç sistem modeliyle açıklanabileceğidir. Bahse konu modeller güç dengesi sistemi, iki kutuplu sistem ve çok kutuplu sistem olarak belirmektedir. Suriye iç savaşını sınırları belli sistemsel bir kalıp içinde değerlendirmek çok zordur. Oldukça dinamik dengeleri içinde barındıran bu savaşı tek pencereden bakarak analiz etmek doğru olmadığı gibi, yaşanan olayları yalnızca bir sistem modeline indirgeyerek açıklamak da doğru olmayacaktır. Dolayısıyla bu çalışmanın asıl amacı, Suriye iç savaşını farklı açılardan ele alıp, bölgesel ve küresel güçlerin süreç içinde yaşadığı değişimi hesaba katarak kapsamlı bir uluslararası siyasal sistem analizi yapmaktır.

Anahtar Kelimeler

Suriye İç Savaşı, Uluslararası Siyasal Sistem, Beşar Esad, ABD, Rusya, Türkiye, İran

Kaynakça

• Akyener, O. (2018). Enerji, Güvenlik ve Siyaset Boyutlarıyla Suriye İç Savaşı (Rapor No: 10). Ankara: TENVA.
• Arı, T. (2006). Uluslararası İlişkiler ve Dış Politika. Alfa Yayınları, 6. Baskı.
• Arı, T. (2008). Uluslararası İlişkiler Teorileri: Çatışma- Hegemonya- İşbirliği. MKM Yayıncılık, 5. Baskı.
• Ateş, D. (2013). Uluslararası Politika: Dünyayı Anlamak ve Anlatmak. Dora Yayınları.
• Baharçiçek, A., Ağır O. (2020). Türkiye-Rusya İlişkilerinin Suriye Krizi Bağlamında Değerlendirilmesi. Analytical Politics, 1(2), 1-19.
• Bengin, T. (2019, 26 Ağustos). ABD ve Rusya gizli müttefik mi? http://www.milliyet.com.tr/yazarlar/tunca-bengin/abd-ve-rusya-gizli-muttefik-mi-6022405.
• Bilgin, İ. (2019). Suriye İç Savaşı’nda Küresel ve Bölgesel Güçlerin Kesişen Müdahaleleri: Nedenler, Yöntemler ve Zamanlama. Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi, 2(1), 1-19.
• Boulding, K. E. (1958). Theoretical Systems and Political Realities: A Review of Morton A. Kaplan, System and Process in International Politics. Journal of Conflict Resolution, 2(4), 329-334.
• Brown, C., Ainley, K. (2013). Uluslararası İlişkileri Anlamak. (Çev.: Mehtap Gün Ayral). Sümer Kitabevi.
• Bulut, S. (2018). Suriye Krizinin İsrail’e Yansımaları: İsrail’in ‘Kırmızı Çizgi’ Politikası ve Geçirdiği Dönüşüm. Tarihin Peşinde ‐Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20, 521-557.
• Canyurt, D. (2018). Kazananı Olmayan Savaş “Suriye İç Savaşı”: Neden Bitmedi, Barış Nasıl Gelebilir?. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 14(4), 1103-1120.
• Çelik, H. (2020). Çin’in Ortadoğu Politikası: Süreklilik ve Değişim. Liberal Düşünce Dergisi, 25(97), 31-46.
• Çolak, Y. vd. (2019). Doğu Akdeniz’den Basra’ya Krizler ve Düzen. Polis Akademisi Yayınları.
• Dilek, M. S. (2017). Rusya Federasyonu-Suriye İlişkilerinin Temelleri. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(2), 58-82.
• Diriöz, A. O., Alımcı K. (2020). Klasik Jeopolitik Yaklaşımlar Üzerinden Rusya’nın Suriye Politikaları. Cappadocia Journal of Area Studies, 2(2),104-126.
• Eralp, A. (Ed.). (2007). “Sistem”, Devlet ve Ötesi: Uluslararası İlişkilerde Temel Kavramlar. İletişim Yayınları.
• Gürson, A. P. (2018). Büyük Güçlerin Suriye Planı. Kripto Yayınları.
• Hürriyet (2018). Körfez’den Esad’a Jest (28 Aralık 2018). http://www.hurriyet.com.tr/dunya/korfezden-esada-jest-41065924.
• Kaplan, M. A. (1957). System and Process in International Politics. John Wiley and Sons.
• Kerman, İ., Efegil, E. (2017). Terör Örgütü PKK/ PYD’nin Suriye’de İzlediği İç Savaş Stratejisinin Değerlendirilmesi. Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 1(2), 162-198.
• Köni, H. (1982). Genel Sistem Kuramı ve Uluslararası Siyasal Örgütlerde Karar Verme. İ.T.İ.A Yayınları.
• Köni, H. (2001). Genel Sistem Kuramı ve Uluslararası Siyasetteki Yeri. ASAM Yayınları.
• McClelland, C. A. (1966). Theory and the International System. MacMillan.
• Morgenthau, H. J. (1970). Uluslararası Politika. (Çev.: Ünsal Oskay ve Baskın Oran). Cilt 1. Türk Siyasi İlimler Derneği Yayınları.
• Muslu, F. (2018). Suriye İç Savaşında Esad’ın Rolü, Konumu ve Geleceği (Rapor No: 236). SETA.
• Nye, J. S., Welch, D. A. (2011). Küresel Çatışma ve İşbirliğini Anlamak. (Çev.: Renan Akman). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Ozan, E. (2017, 11 Şubat). Rusya’nın Uluslararası Konumu ve Suriye İç Savaşı, https://ankasam.org/rusyanin-uluslararasi-konumu-ve-suriye-ic-savasi/.
• Özdemir, Ç. (2016). Suriye’de İç Savaşın Nedenleri: Otokratik Yönetim mi, Bölgesel ve Küresel Güçler mi?. Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (2), 81-102.
• Sander, O. (2011). Siyasi Tarih: İlkçağlardan 1918’e. İmge Kitabevi, 21. Baskı.
• Sandıklı, A., Semin, A. (2012). Bütün Boyutlarıyla Suriye Krizi ve Türkiye (Rapor No: 52).
• Sönmezoğlu, F. (2012). Uluslararası Politika ve Dış Politika Analizi. Der Yayınları.
• Temiz, K. (2018). Çin, Suriye’de yeni aktör mü?. https://www.aa.com.tr/tr/analiz-haber/cin-suriye-de-yeni-aktor-mu/1069637
• Tepeciklioğlu A. O. ve Eyrice Tepeciklioğlu, E. (2015). Teoriden Pratiğe: Suriye Krizi ve Uluslararası Toplum. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(1), 163-193. https://doi.org/10.16987/ausbf.46378
• Topal, C. (2015). Suriye İç Savaşı ve Uluslararası Düzen. KTÜ SBE Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 117-122.
• Waltz, K. N., Quester G. (1982). Uluslararası İlişkiler Kuramı ve Dünya Siyasal Sistemi. (Çev.: Ersin Onulduran). Ankara Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Young, O. R. (1995). System and Society in World Affairs: Implications for International Organizations. International Social Science Journal, 48(2), 197-212.
• Yurdusev, A. N. (1994). The Concept of International System as a Unit of Analysis, METU Studies in Development, 21(1), 143-174.