Cumhuriyet Dönemi Romanlarında Kanuni Sultan Süleyman

Yıl 2020, Cilt: 11 Sayı: 1, 396 - 413, 30.04.2020

Hamza Aydoğdu

Öz

Kanuni Sultan Süleyman, sadece askeri ve siyasi dehasıyla değil kültürel ve sanatsal açılardan da Osmanlı Devleti’ne en ihtişamlı yıllarını yaşatan önemli bir devlet adamıdır. Osmanlı tarihçisi ve Şeyhülislamı Kemalpaşazade, ünlü şair Baki; Türk mimarisinin parlak isimlerinden Mimarbaşı Sinan; ünlü denizci ve Kaptan-ı Deryası Barbaros Hayrettin Paşa, onun döneminde değer gören sanat, kültür ve devlet adamlarından birkaçıdır. 71 yaşında çıktığı Zigetvar Seferi’nde vefat eden ve Batılı tarihçiler tarafından ‘Muhteşem Süleyman’, ‘Büyük Türk’ olarak nitelendirilen Kanuni, sanat dünyasının da ele aldığı çok önemli figürlerden biridir. Yaşadığı dönemden başlayarak günümüze kadar birçok edebi türe konu olan Sultan Süleyman, ayrıca kendisi ve dönemiyle ilgili olarak birçok araştırma ve bilimsel çalışmalara konu olmuştur.
Türk edebiyatında şiir, tiyatro, öykü, roman gibi birçok türe konu olan Kanuni, Muhibbi mahlasıyla şiirler de kaleme almıştır. Tanzimat’tan sonra görülen edebi türler içinde önce oyunlarda hayat bulan Kanuni, bir roman kahramanı olarak ilk kez Cumhuriyet döneminde karşımıza çıkar. 1928 yılında Nizamettin Nazif tarafından kaleme alınan Deli Deryalılar, Kanuni Sultan Süleyman ve dönemini ilk kez ele alışı ve tarihe bakış açısı noktasıyla önemli bir roman olarak karşımıza çıkar. Kendisinden sonra yazılan romanlarda da Kanuni’ye bakış açısı birçok açıdan bu romanı tekrarlar. 1950 yılında Feridun Fazıl Tülbentçi tarafından yazılan Kanuni Sultan Süleyman romanı ise tarihe bakış açısı ve Kanuni karakterini işleyişi açısından Deli Deryalılar’dan ayrılır. Bu açıdan her iki romandaki Kanuni karakterinin karşılaştırılması dönemin tarih anlayışını göstermesi açısından yararlı olacaktır. Biz de bu çalışmamızda söz konusu romanları merkeze alarak Cumhuriyet dönemi tarihi romanlarında Kanuni Sultan Süleyman’ın nasıl ele alındığını, hangi bakış açılarına göre canlandırıldığını incelemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

osmanlı, kanuni, deli deryalılar

Kaynakça

• Argunşah, Hülya Eraydın, Türk Edebiyatında Tarihî Roman (Türk Tarihiyle İlgili), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1990.
• Armağan, Mustafa, Abdülhamit’in Kurtlarla Dansı, Timaş Yayınları, İstanbul 2018.
• Buttanrı, Müzeyyen, Türk Edebiyatında Tarihi Tiyatro (Başlangıcından 1950’ye Kadar), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 2002.
• Buttanrı, Müzeyyen, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, Cilt 4, Sayı 8, 2006.
• Canatak, A. Mecit, Cumhuriyet Devri Türk şiirinde tarih teması (1923-1960), İstanbul Üniversitesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 2003. Doğan, Abide, “Türk Tiyatrosunda Hürrem Sultan”, Hacettepe Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi Dergisi, s. 57-64
• Emecan, Feridun, “Süleyman I”, TDVİA, C. 38, s. 74-75.
• Güngör, Erol, Kültür Değişmesi ve Milliyetçilik, Hisar Kültür Gönüllüleri.
• İnan, Afet “Osmanlı Tarihine Umumi Bir Bakış ve Osmanlı Tarihi”, Ülkü, c. 10, Sayı, 56, Ekim 1937, s. 99
• Karaca, Alaattin, “Osmanlıyı İtibarsızlaştırma Örneği Olarak Sadri Ertem’in Bir Varmış Bir Yokmuş’u, ", II. Milletlerarası Tarihî Roman ve Romanda Tarih Sempozyumu, Bildiriler Kitabı, TYB Yayınları, İstanbul, 1993.
• Karadağ, Nurhan, Halkevleri Tiyatro Çalışmaları (1932-1951), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1998.