An Example of the Analysis of Accessibility to Educational Institutions on the Basis of Geographic Information Systems (GIS): Altıeylül (Balıkesir)

Yıl 2023, Cilt: 14 Sayı: 1, 39 - 60, 24.04.2023

Mustafa Recep İrcan , Erhan Aslaner , Neşe Duman

https://doi.org/10.54558/jiss.1158637

Öz

Anahtar Kelimeler

Altıeylül, Geographic information systems, Educational institutions, Accessibility

Eğitim Kurumlarına Erişilebilirliğin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Tabanında Analizine Bir Örnek: Altıeylül (Balıkesir)

Öz

Eğitim, genel bir ifade ile “bireyde istendik yönde davranış kazandırma süreci” olarak tanımlanmaktadır. İnsan davranışlarının şekillendirilmesinde informal/formal eğitimin önemi büyüktür. Formal eğitimin önemli hedeflerden biri de fırsat eşitliğidir. Eğitimdeki fırsat eşitliğinin sağlanmasındaki kriterlerden bir de eğitim kurumlarına erişebilirliktir. Bu nedenle bu çalışmada Balıkesir ilinin merkez ilçelerinden biri olan Altıeylül’deki devlet okullarına erişilebilirlik ele alınmıştır. İlgili okullara erişilebilirliğin yanında derslik, öğrenci ve öğretmen sayıları da Türkiye ortalamaları ile karşılaştırılıp yorumlanmıştır. Eğitim kurumlarına erişilebilirlik 29030 sayılı “Yürüme mesafeleri” başlıklı yönetmelikteki mesafeler baz alınarak bir coğrafi bilgi sistemleri yazılımı olan ArcGIS programıyla analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre eğitim kurumlarına erişim noktasında en problemli eğitim kademesinin anaokulları olduğu tespit edilmiştir. Okullara erişimin eğitim kademesi yükseldikçe azaldığı tespit edilmiştir. Buna göre araştırma sahasındaki yapıların/nüfusun okullara erişim oranları; anaokulunda %26; ilkokulda %45,3; ortaokulda %84; ortaöğretimde %99,2’dir. Her ne kadar anaokulu ve ilkokul dışındaki diğer eğitim kademelerinde erişim sıkıntısı görülmese de hızlı nüfus atışı ve şehirleşmeye bağlı olarak ilerleyen yıllarda diğer eğitim kademelerine erişim problemi oluşabilir/artabilir. Nüfusun ve yapıların okullara erişilebilirliği noktasında yaşanan/yaşanacak birtakım problemlerinin minimize edilebilmesi için öncelikle erişim sıkıntısı olan mahallere eğitim kurumu inşa edilmeli, daha sonrasında ise şehirsel gelişimin gerçekleşeceği alanlar planlanarak ilgili mevzuattaki mesafeler göz önünde bulundurularak harekete geçilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Altıeylül, Coğrafi bilgi sistemleri, Eğitim kurumları, Erişilebilirlik

Kaynakça

• Bilhan, S. (1991). Eğitim felsefesi. Ankara: A.Ü. Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Civan, M. (2005). Büyük kentlerde acil durumlarda itfaiye araçları için network analiz teknikleri kullanılarak en uygun güzergah belirlenmesi. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 28 Mart - 1 Nisan 2005, Ankara.
• Deniz, M. (2018). Uşak Analizi. Turkish şehrinde aile sağlığı merkezlerine erişilebilirliğin CBS ile Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 13(26), 475-491.
• Deniz, M., Kocaman, E. & Topuz, M. (2018). Turgutlu ilçesinde aile sağlığı merkezlerinin (ASM) konumlarının erişilebilirlik açısından CBS ile analizi -TÜCAUM 30. Yıl Uluslararası coğrafya sempozyumu bildiriler kitabı içinde (ss. 704-712). Ankara: Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi.
• Deniz, M., Topuz, M. & Akbay, H. M. (2019). Ödemiş ilçesinde okul lokasyonlarının Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ile analizi. Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 14(6), 3009-3029.
• Deniz, M., Kazdal, K. & Topuz, M. (2020). Aile Sağlığı Merkezlerine Erişilebilirliğin CBS ile Analizine Bir Örnek: Rize Kenti. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (3), 1407-1422.
• Deniz. M., Kocaman, E., & Topuz, M. (2021). Salihli şehrinde aile sağlığı merkezlerine erişebilirliğin CBS ile analizi. Turkish Studies, 16 (1), 187-201. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies. 47333.
• Duman, N. & İrcan, M. R. (2020). Karaköprü’deki Okullara Erişilebilirliğin Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) Tabanında Analizi. International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 42, 543-566.
• Erden, M. (2008). Eğitim Bilimlerine giriş. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Ergezer, F., Baykal, T. & Terzi, S. (2021). Coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak yangın anında itfaiye araçları için erişilebilirlik analizi. Isparta ili örneği. 2. Uluslararası Akıllı Ulaşım Sistemleri Konferansında sunulmuştur. 22-24 Ekim 2021. Balıkesir/Türkiye.
• Ergüç, B., Aztopal, H. & Metin-Başoğlu, S. (2019). Kentlerin erişilebilirlik yönünden analizi. TMMOB 6. coğrafi bilgi sistemleri kongresi, 23-25 Ekim 2019, Ankara.
• Ertürk, S. (1972). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Yelkentepe Yayınları.
• Fidan, N. (1996). Okulda öğrenme ve öğretme. Ankara: Alkım Kitapçılık-Yayıncılık.
• Geçen, R. (2019). Ağ analizi kullanılarak acil durumlarda itfaiye araçlarının erişebilirlik analizi: Ceyhan (Adana) Örneği. Ege Coğrafya Dergisi, 28(2), 199-211.
• Güray, E. & Kemeç, S. (2016). Van metropolitan alanında bulunan okul öncesi, ilk ve orta dereceli okulların mekânsal erişilebilirlik analizi. Adana. 6. Uzaktan algılama-CBS sempozyumu (UZAL-CBS 2016) bildiriler kitabı içinde (ss. 582-588). Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Hsiao, S., Lu, J., Sterling, J. & Weatherford, M. (1997). Use of geographic information system for analysis of transit pedestrian access. Transportation Research Record, 1604, 50–59.
• İrcan, M. R. & Duman N. (2020). İnternet (WEB) tabanlı coğrafi bilgi sistemleri (CBS) uygulamalarının ortaöğretim coğrafya dersi öğretiminde kullanımı. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 40(3), 1051-1085.
• İrcan, M. R. & Duman N. (2021). “Aile sağlığı merkezlerine (ASM) erişilebilirliğin coğrafi bilgi sistemleri (CBS) tabanında analizi: Karaköprü örneği”. Mehmet Fatih Döker, Ebru Akköprü (Ed.). Coğrafya Araştırmalarında Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları II (s. 29-47). Ankara: Pegem Akademi.
• Kemeç, S., Karahan-Kamacı, E. & Mert, Y. (2019). Acil sağlık birimleri mekânsal erişilebilirlik analizi: Van kenti örneği. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 24(1), 22-32.
• Kıroğlu, K. (2015). Eğitimle ilgili temel kavramlar. K. Kıroğlu & C. Elma (Eds.) içinde, Eğitim Bilimine Giriş (s. 1-16). Pegem Akademi.
• Mamat, S. E. & Şişman, A. (2021). Eğitim Kurumları ve Aile Sağlığı Merkezlerine Yaya Erişimlerinin İrdelenmesi; Rize Örneği. Türkiye Coğrafi Bilgi Sistemleri Dergisi, 3 (2), 60-66.
• Millî Eğitim Bakanlığı (MEB) (2021). Millî Eğitim İstatistikleri Örgün Eğitim. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
• O’Neill, W. A., Ramsey, R. D. & Chou, J. (1992). Analysis of transit service areas using geographic information systems. Transportation Research Record, 1364, 131–138.
• Oxfam, (2022). https://policy-practice.oxfam.org/resources/inequality-kills-the-unparalleled-action-needed -to-combat-unprecedented-inequal-621341/
• Ölmez, İ. & Geçen, R. (2018). Acil durumlarda ambulans erişebilirliği: Antakya (Hatay) örneği. International Journal of Social Science, 73, 361-375.
• Özuysal, M. & Gülhan, M. (2017). Ulaşım Planlaması Bağlamında Erişilebilirlik ve Talep Modelindeki Yeri. 12. Ulaştırma Kongresi Ulaştırma Politikaları, 24-26 Mayıs 2017, Bildiriler Kitabı, 157-170. Adana: Seyhan Belediyesi Yaşar Kemal Kültür Merkezi.
• Phillips, C. G. & Edwards, H. R. (2002). Socioeconomic, community-based approach for developing integrated mass transit systems application to city of Baltimore, Maryland. Transportation Research Record, 1797, 71–79.
• Resmî Gazete, (2012). On dört ilde büyükşehir belediyesi ve yirmi yedi ilçe kurulması ile bazı kanun ve kanun hükmünde kararnamelerde değişiklik yapılmasına dair kanun. 16 Mayıs 2020 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121206.pdf, adresinden edinilmiştir.
• Resmî Gazete, (2014a). Çevre ve şehircilik bakanlığından: mekânsal planlar yapım yönetmeliği. 16 Mayıs 2020 tarihinde 10 Şubat 2022, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/06/2014 0614-2.htm, adresinden edinilmiştir.
• Resmî Gazete, (2014b). Millî eğitim bakanlığından: millî eğitim bakanlığı okul öncesi eğitim ve ilköğretim kurumları yönetmeliği. 10 Şubat 2022 tarihinde https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/07/20140726-4.htm, adresinden edinilmiştir.
• Sezer, A., Deniz, M. & Topuz, M. (2018). Uşak şehrinde okullara erişilebilirliğin coğrafi bilgi sistemleri (CBS) ile analizi. Journal of History Culture and Art Research, 7(5), 470-494.
• Sezer, A., Deniz, M., Kocaman, E. & Topuz, M. (2019). Analysis of accessibility of schools in Turgutlu City via geographical information system (GIS). International Journal of Geography and Geography Education (IGGE), 40, 190-207.
• Soydan, O. (2021). Analysis of Accessibility to Family Health Centers in Antalya Using GIS. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology, 9, 2442-2448. DOI: https://doi.org/10.2 4925/turjaf. v9isp.2442-2448.4846.
• Şen, Ö. (2019). Güneydoğu Anadolu Bölgesi ilçelerinin coğrafi ve potansiyel erişilebilirlik analizi. Türk Coğrafya Dergisi (73), 61­66. DOI:10.17211/tcd.544288
• Tango U & Topçu M (2021). Kentsel Donatı Alanlarının Erişilebilirlik Analizi: Mardin Kızıltepe Örneği. Türkiye Coğrafi Bilgi Sistemleri Dergisi, 3(2), 104-115.
• Turut, H. & Mirioğlu, G. (2021). “Eleştirel coğrafi bilgi sistemlerinin kent coğrafyası çalışmalarına entegrasyonu: Eleştirel bir değerlendirme ve öneriler”. Mehmet Fatih Döker, Ebru Akköprü (Ed.). Coğrafya Araştırmalarında Coğrafi Bilgi Sistemleri Uygulamaları II (s. 29-47). Ankara: Pegem Akademi.
• Yasak, Ü. (2019). An analysis on the accessibility of family health centers in Kula city. Özdoğru, H; Çetin, T; Kara, H (Ed), New trends in Social sciences içinde (93-104). Lithuanian: SRA (Strategic Researches Academy) Academic Publishing.
• Yasak, Ü. (2020). “Evolution of accessibility to educational ınstitutions in city of Kula by network analysis”. Krystev, V; Dınu, M. S.; Efe, R.; Atasoy, E. (Ed.), Advances in Social Science Research içinde (343-357). Sofia: St. Kliment Ohridski University Press.
• Yasak, Ü. (2021). Sürdürülebilir kentleşme bağlamında kentsel hizmetlere erişebilirlik: Eğitim kurumlarına erişebilirlik yönüyle Muğla kenti üzerine bir analiz. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8(74), 2353-2367. http://dx.doi.org/10.26450/ jshsr.2672.
• Yenice, M. S. (2012). Kentsel yeşil alanlar için mekânsal yeterlilik ve erişebilirlik analizi; Burdur örneği, Türkiye. SDÜ Orman Fakültesi Dergisi, 13, 41-47.
• Yenice, M. S. (2013). İlköğretim okulları için mekansal yeterlilik analizi; Burdur örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of Education), 28(3), 430-439.