Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Badem (Prunus amygdalus L.) Potansiyeline Genel Bir Bakış

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 3, 19 - 29, 30.09.2017

Mikdat Şimşek , Ersin Gülsoy

Öz

2015 yılı istatistiklerine göre Türkiye 80.000 ton badem üretimine sahiptir. Ülkemizin toplam badem
üretimi dikkate alındığında Akdeniz ve Ege Bölgeleri 234.609 ve 146.080 tonluk üretimleri ile ilk iki sırayı
paylaşmakta olup Güneydoğu Anadolu Bölgesi 15.370 tonluk üretim miktarı ile üçüncü sırada yer almaktadır. Bu
bölgedeki iller dikkate alındığında toplam 3.881 ve 3.249 tonluk badem üretimleri ile Gaziantep ve Şanlıurfa illeri
ilk iki sırada bulunmakta, Şırnak ili ise 102 tonluk üretimi ile son sırada yer almaktadır. Bu çalışmada, Güneydoğu
Anadolu Bölgesi’nin mevcut badem üretim potansiyeli ortaya konularak bu konudaki farkındalığı artırmak ve
mevcut potansiyelin değerlendirilmesi ve yönlendirilmesi ile ilgili olarak ileriye dönük üretim planlamalarında
karar vericilere ışık tutmak hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Badem üretim potansiyeli, geliştirme imkânları, Güneydoğu Anadolu Bölgesi

A General View of Almond (Prunus amygdalus L.) Production Potantial of Southeastern Anatolia Region

Öz

According to 2015 statistics Turkey has 80.000 tonnes of total almond production. considering the
total almond production by the Regions in Turkey, Mediterranean and Aegean regions rank frst and second with
234.609 and 146.080 tonnes of almond productions respectively as Southeast Anatolia Regio n is the third with
a production of 15.370 tonnes. Considering the 2015 year total almond production of the provinces in Southeast
Anatolia Region, Gaziantep and Şanlıurfa provinces rank frst and second with 3.881 and 3.249 tonnes of almond
productions respectively as Şırnak province comes last with a production of 102 tonnes. In this study, through
presenting the existing status of the almond production potential of the Southeast Anatolia Region, it was aimed to
increase the awareness and set light to decision makers in future plans for making use of and directing the existing
potential.

Anahtar Kelimeler

Almond Production potantial, development opportunities, Southeast Anatolia Region

Kaynakça

• AİBÖ, 2017. Adıyaman İklim ve Bitki Örtüsü (AİBÖ). http: //www. cografya.gen.tr/tr/ adiyaman /iklim.html.
• Atlı HS, Karadağ S, Sarpkaya K, Konukoğlu F, Bozkurt H, 2011. Badem Yetiştiriciliği El Kitabı. Gaziantep
• BÇ, 2016. Badem Çeşitleri (BÇ). www.e-fidancım.com.
• Beyhan Ö, 2009. , "Hilvan İlçesi Bademerinin (Prunus amygdalus L) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar", Bahçe Dergisi , Cilt No: 37(2) 24-38, 2009
• Beyhan Ö, Aktaş M, Yılmaz N, Şimşek N, Gerçekcioğlu R, 2011. Determination of Fatty Acid Composition in Seed Oils of Some Important Almond (Prunus amygdalus L.) Genotypes Growing in Tokat Province and Eagean Region ,Turkey", Journal of Medicinal Plants Research (ISI) , Vol 5 (19), 4907–4911
• Beyhan Ö, Bostan SZ, , "Darende Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar.", Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fak. Dergisi , Cilt No: 4(2), 123-132, 1995
• Beyhan Ö, Şimşek M, 2007. "Kahramanmaraş Merkez İlçe Bademlerinin (Prunus amygdalus L) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar.", Bahçe Dergisi , Cilt No: 36(1-2), 11-18,
• BİBÖ, 2017. Batman İklim ve Bitki Örtüsü (BİBÖ). http://www.cografya.gen.tr/tr/batman/iklim.html.
• Bilginer Ç, Gerçekçioğlu R, Soylu A, 2009. Genel Meyvecilik (Meyve Yetiştiriciliğinin Esasları). Ankara Nobel Yayınları.
• DİBÖ, 2017. Diyarbakır İklim ve Bitki Örtüsü (DİBÖ). http:// www. cografya. gen.tr/tr/ diyarbakir /iklim.html.
• Dizdaroğlu T, 1985. İzmir İli Menemen İlçesinde Şeftali, Kayısı ve Erik Yetiştiriciliğinin Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• GAB, 2016. Güneydoğu Anadolu Bölgesi.(GAB) https:// tr.wikipedia. org/wiki/G%C3% BCneydo% C4 %9 Fu_Anadolu_B%C3%.
• GABİBÖ, 2016. Güneydoğu Anadolu Bölgesi İklimi ve Bitki Örtüsü (GABİBÖ). http://www.eokul-meb.com/guneydogu-anadolu-bolgesi-iklimi-ve-bitki-ortusu-41476/.
• Gerçekçioğlu R, Bilgener Ş, Soylu A, 2014. Genel Meyvecilik (Meyve yetiştiriciliğinin esasları). NOBEL Akademik Yayıncılık, Geliştirilmiş 4. Basım, 498 s., İstanbul.
• GİBÖ, 2017.Gaziantep İklim ve Bitki Örtüsü (GİBÖ). http://www.cografya.gen.tr/tr/gaziantep/iklim.html.
• Gülsoy E, Balta F, 2014. Aydın ili Yenipazar, Bozdoğan ve Karacasu İlçelerinden Selekte Edilen Badem (Prunus amygdalus Batch) Genotiplerinin Protein, Yağ ve Yağ Asidi Bileşimlerinin Belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1): 9-14.
• Gülsoy E, Ertürk E.Y, Şimşek M. 2016. Türkiye Lokal Badem (Prunus amygdalus L.) Seleksiyon Çalışmaları. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 26(1): 126-134.
• İA, 2017. İklim: Adıyaman (İA). https://tr.climate-data.org/location/283/.
• İB, 2017. İklim: Batman (İB). https://tr.climate-data.org/location/284/.
• İD, 2017. İklim: Diyarbakır (İD). https://tr.climate-data.org/location/285/.
• İG, 2017. İklim: Gaziantep(İG). https://tr.climate-data.org/location/286/.
• İK, 2017. İklim: Kilis (İK). https://tr.climate-data.org/location/286/.
• İM, 2017. İklim: Mardin (İM). https://tr.climate-data.org/location/286/.
• İS, 2017l. İklim: Siirt (İS). https://tr.climate-data.org/location/286/.
• İŞ, 2017. İklim: Şanlıurfa (İŞ). https://tr.climate-data.org/location/285/.
• İŞI, 2017. İklim: Şırnak (İŞI). https://tr.climate-data.org/location/285/.
• KİBÖ, 2017. Kilis İklim ve Bitki Örtüsü (KİBÖ). http://www.cografya.gen.tr/tr/kilis/iklim.html.
• Küden AB, Küden A, Bayazit S, Çömlekçioğlu Ç, İmrak B, Rehber YD, 2014. Badem Yetiştiriciliği, TAGEP Yayınları, 19 s.
• MİBÖ, 2017. Mardin İklim ve Bitki Örtüsü (MİBÖ). http://www.cografya.gen.tr/tr/mardin/iklim.html
• Özbek S, 1975. Genel Meyvecilik. Adana Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Adana.
• Özçağıran R, Ünal A, Özeker E, İsfendiyaroğlu M, 2014. Ilıman İklim Meyve Türleri Cilt III.Ege Üniversitesi Yayınları Ziraat Fakültesi Yayın No:566. İzmir
• SİBÖ, 2017. Siirt İklim ve Bitki Örtüsü (SİBÖ). http://www.cografya.gen.tr/tr/siirt/iklim.html.
• Soylu A, 2003. Ilıman İklim Meyveleri II. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları. Yayın no: 72, Bursa.
• ŞIİBÖ, 2017. Şırnak İklim ve Bitki Örtüsü (ŞIİBÖ). http://www.cografya.gen.tr/tr/sirnak/iklim.html.
• ŞİBÖ, 2017. Şanlıurfa İklim ve Bitki Örtüsü (ŞİBÖ). http://www.cografya.gen.tr/tr/sanliurfa/iklim.html.
• Şimşek M, 2011. Çınar İlçesinde Badem Seleksiyonu. Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 1(1): 32-36.
• Şimşek M, Kara A, 2016. Diyarbakır Meyvecilik Potansiyeline Genel Bir Bakış. Uluslararası Diyarbakır Sempozyumu. 2-5 Kasım 201, Diyarbakır (Basımda).
• Şimşek M, Osmanoğlu A, Taş Z, 2010. Çermik’ten Seçilen Badem (Prunus amygdalus L.) Tiplerinin Meyve Performansları. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(2): 29-37.
• Şimşek M, Yıldırım H, 2010. Dicle İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Badem Tiplerinin Seleksiyonu Üzerinde Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 24 (4): 9-15.
• Şimşek M, Yılmaz KU, 2010. Diyarbakır’ın Silvan İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Badem (Prunus amygdalus L.) Tiplerinin Seleksiyonu. Alatarım, 9 (1): 22-30.
• TÜİK, 2015. T.C. Başbakanlık Türkiye Istatistik Kurumu (TÜİK) https:// biruni.tuik.gov.tr /bitkiselapp/bitkisel.zul.