Beyaz Baş Lahanada (Brassica oleracea var. capitata. L) Ebeveyn Hatların Kombinasyon Yeteneklerinin Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 1, 23 - 31, 01.03.2021

Mehtap Özer , Hayati Kar Şenay Murat Doğru Nur Kobal Bekar , Onur Karaağaç

https://doi.org/10.21597/jist.763464

Öz

Bu araştırmada Türkiye sebze üretiminde önemli bir paya sahip olan beyaz baş lahanada pazar değeri yüksek, sarmalık veya sanayide kullanılmak üzere nitelikli hat ve yerli F1 hibrit çeşitlerin geliştirilmesi ve bu çeşitlerinin tohumluk üretiminin erkek kısırlığı sistemiyle gerçekleştirilebilmesi amaçlanmıştır. Karadeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen 12 adet ileri kendileme kademesindeki fertil hatlar ile bu hatların CMSBY-31 ve CMSP62-1 sitoplazmik erkek kısır hatlar arasında yapılan melezlemeler sonucu ortaya çıkan hibritlerin baş özellikleri yönünden performansları incelenmiştir. Hibritlerin baş ağırlıkları 1442.5-5022.5 g, baş çapı 18.5-
27.9 cm, baş uzunluğu 12.1- 22.0 cm, iç sap çapı 3.0-4.2 cm, iç sap uzunluğu 6.9-12.1 cm, baş hacmi 2457.5-7231.6 cm3, baş yoğunluğu 0.46-0.89 gcm-3, sap hacmi 68.7-174.1 cm3, şekil indeksi 1.16-1.74 olarak bulunmuştur. Ebeveyn materyallerde ise baş ağırlıkları 1000.0-4600.0 g, baş çapı 15.2-28.8 cm, baş uzunluğu 13.7-22.0 cm, iç sap uzunluğu 5.0-10.7 cm, iç sap çapı 2.3-3.8 cm, baş hacmi 1572.8-7120.0 cm3, baş yoğunluğu 0.31-0.94 gcm-3, sap hacmi 46.4-128.6 cm3 ve şekil indeksi 0.91-1.81 olduğu saptanmıştır. Genel olarak hibrit
ve ebeveyn hatlarda baş şeklinin eliptik, başın üst kısmı dış yapraklar tarafından örtülü, yaprakların açılma durumu iyi, başın et renginin krem veya beyaz olduğu tespit edilmiştir. CMSBY-31 test ebeveyni ile yapılan melezlerde verime etki eden baş ağırlığı, baş çapı, baş uzunluğu, baş hacmi değerlerinin daha yüksek olduğu saptanmıştır. Araştırmada, baş ağırlığı, baş uzunluğu ve baş hacmi CMSBY-31 x W35 hibritinde; baş çapı, sap hacmi ve iç sap uzunluğu ise CMSBY-31 x GAB-F2 hibritlerinde daha yüksek olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Beyaz baş lahana, Brassica oleracea var. capitata L., kombinasyon yeteneği, hat, CMS

Destekleyen Kurum

Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü

Proje Numarası

TAGEM/BBAD/10/A09/P10/17

Teşekkür

Bu çalışma Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM/BBAD/10/A09/P10/17) tarafından desteklenmiştir.

Determinatıon of Combination Abilities of the Parental Lines in White Head Cabbage (Brassica oleracea var. capitata.L)

Öz

It was aimed to develop qualified line and domestic F1 hybrid varieties for high market value, cooking or industrial use in white cabbage that has an important share in vegetable production in Turkey and to realize seed production of these varieties with male sterility system with this research. The performance of hybrids obtained from hybridization between 12 advanced selfing generation fertile lines and cytoplasmic male sterile lines (CMSBY-31 and CMSP62-1) that developed by the Black Sea Agricultural Research Institute were examined. The values of head weight of the hybrids ranged from 1442.5-5022.5 g. Head diameter of hybrids were 18.5-27.9 cm, head height 12.1-22.0 cm, core diameter 3.0-4.2 cm, core length 6.9-12.1 cm, head volume 2457.5-7231.6 cm3, head density 0.46-0.89 gcm-3, core volume is 68.7-174.1 cm3. The shape index was found as 1.16-1.74. In parent materials, head weights were 1000.0-4600.0 g, head diameter 15.2-28.8 cm, head height 13.7-22.0 cm, core length 5.0-10.7 cm, core diameter 2.3-3.8 cm, head volume 1572.8-7120.0 cm3, head density 0.31-0.94 gcm-3, core volume 46.4-128.6 cm3 and shape index was 0.91-1.81. It is determined that the shape of the head is elliptical in the hybrid and parent lines, the upper part of the head is covered by the outer leaves, the opening of the leaves is good, the inner color of the head is cream or white. It was determined that properties affect the yield such as the head weight, head diameter, head height, head volume were higher in hybrids obtain from CMSBY-31 test parent. While the head weight, head height and head volume were higher in CMSBY-31 x W35 combination; head diameter, stem volume and core length were higher in CMSBY-31 x GAB-F2
combination.

Anahtar Kelimeler

CMS, White head cabbage, Brassica oleracea var. capitata L., combining ability, line

Proje Numarası

TAGEM/BBAD/10/A09/P10/17

Kaynakça

• Alan R, Padem H, 1995. ‘Toptan Seleksiyon Yoluyla Doğu Anadolu Bölgesine Uygun Lahana Çeşitleri Islahı’, Tübitak TOVAG –803 nolu proje kesin sonuç raporu, 59s.
• Aşçıoğul TK, 2009. ‘Bazı lahana genotiplerinin morfolojik ve moleküler tanımlanmasına yönelik araştırmalar’.Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 94 s.
• Balkaya A, Yanmaz R, Apaydin A, Kar H, 2005. ‘Morphological characterization of white head cabbage (Brassica oleracea var. capitata subvar. alba) genotypes in Turkey’, New Zealand Journal of Crop and Horticultural Science, 33 (4): 333-341.
• Cervenski J, Gvozdanovic-Varga J, Vasic M, Glogovac S, 2010. Multivariate analysis for head weight and yield performance of experimental cabbage hybrids (Brassica oleracea var. capitata L.), Genetika, 42(2): 259-266.
• Demir İ, 1975. Genel Bitki Islahı, Ege Üniversitesi. Ziraat Fakültesi Yay. No:212.
• Hong W, ShenYun W, WanXia D, Li Y, JianBin L, 2012. A new overwintering cabbage F1 hybrid - 'Sugan 26', China Vegetables, 4, 100-102.
• Kar H, Karaağaç O, Kibar B, Apaydın A, 2008. ‘Beyaz baş lahanada geliştirilen Yerli F1 hibrit çeşit adaylarının morfolojik özelliklerinin tanımlanması’, VII. Sebze Tarımı Sempozyumu, 26-29 Ağustos 2008, Yalova.
• Kar H, Karaağaç O, 2016. Türkiyede baş lahana ıslahı. Türktob, 5 (20): 24-29.
• Kaygısız T, Eşiyok D, 2008. ‘Marmara ve Ege Bölgelerinden toplanmış beyaz baş lahana genotiplerinin morfolojik karakterizasyonu’, VII. Sebze Tarımı Sempozyumu, 26-29 Ağustos 2008, Yalova,
• Kibar B, Karaağaç O, Kar H, 2015. Heterosis for yield contributing head traits in cabbage (Brassica oleracea var. capitata). Ciencia e Investigacion Agraria. 42(2): 205-216.
• Kumar D, Kumar S, Chander P, Kumar M, Thakur KS, Dogra BS, Kumari S, Singh SP, 2013. ‘Assessment of genetic variability in cabbage germplasm for yield and important horticultural traits’, Plant Archives, 13 (1): 457-46.
• Shrestha SL, 2019. Performance Evaluation of Cabbage (Brassica oleracea capitata) Cultivars in Mid-hills of Nepal for Winter Season Production. International Journal of Horticulture, Agriculture and Food science, 3(2): 91-96
• Özbakır Özer M, 2014. ‘Beyaz baş lahana’da (Brassica oleraceae var. capitata subvar. alba) kök ur nematoduna dayanıklı hibrit çeşit ıslahı’, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi (Basılmış).
• Tan Ş, 2005. Bitki ıslahında istatistik ve genetik metotlar. Menemen-İZMİR.
• Tatlıoğlu T, 2008. Hibrid çesit ıslahı ve hibrid çesit ıslahında kullanılan genetik mekanizmalar. VII. Sebze Tarım Sempozyumu. 26-29 Ağustos 2008, Yalova.
• TUİK 2019. Bitkisel üretim istatistikleri (http://www.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul)
• Yanmaz R, Balkaya A, Akan S, Kaymak HÇ, Sarıkamış, G, Ulukapı KÖ, Güvenç İ, Kurtar ES, Eryılmaz F, 2020. ‘Sebzecilik sektörü: Dünü, bugünü ve geleceği’, Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi, 13-17 Ocak 2020, Ankara.
• Yıldırım MB, Kaslı A, Kalıpçıoğlu Z, 1979. Diallel analizler. Z.Griffing tipi analiz, E.U.Elektronik Hesap Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2: 29-37.
• YongHui W, CuiXian W, XiaoBin G, 2012. A new early-maturing spring cabbage hybrid 'Huifeng 6', Acta Horticulturae Sinica Journal, 39(2): 397-398.