Meralarda Otlayan Hayvanları Tehdit Eden Çayır Tetani Riski

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 518 - 526, 01.03.2022

Ülkü Yılmaz

https://doi.org/10.21597/jist.977701

Cited By: 1

Öz

Çayır tetanisi sığır ve koyunlarda kandaki düşük magnezyum eksikliğine bağlı gelişen metabolik bir bozukluktur. Bu bozukluğun başlıca sebebi ise merada otlanılan bitkilerin bazı besin elementi konsantrasyonları arasındaki dengesizliktir. Bu nedenle, meralarda doğal olarak yetişen bitkilerin makro besin elementi konsantrasyonları ve bunların birbirlerine olan oranının bilinmesi hayvan sağlığı açısından önemlidir. Hayvan sağlığını tehdit eden bu rahatsızlığın önüne geçebilmek için öncelikli olarak meralarda çayır tetanisi risk durumlarının belirlenmesi ve bu doğrultuda bölgeye özgü uygun gübreleme programları geliştirilmelidir. Bu makale ile çayır tetanisinin nedenleri bitki-toprak-hayvan etkileşimleri göz önüne alınarak değerlendirilmiş ve daha önce yapılmış çalışmalar doğrultusunda ülkemizde meraların çayır tetani risk durumları karşılaştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çayır tetanisi, Mera, Hayvansal üretim, Hipomagnezemi

The Risk of Grass Tetany Threatening Grazing Cattles in Grasslands

Öz

Grass tetany is a metabolic disorder in cattle and sheep due to low magnesium deficiency in the blood. The main cause of this disorder is the imbalance between the nutrient concentrations of the grasses grazing on the grassland. Therefore, it has become a necessity to know the macro nutrient concentration of grasses growing naturally in grasslands and their ratio to each other. In order to prevent this disease that threatens animal health, grass tetany risk situations in grasslands should be determined and appropriate fertilization programs specific to the region should be developed accordingly. In this article, the causes of grass tetany were evaluated by considering plant-soil-animal interactions, and grass tetany risk status of grasslands in our country was compared in line with previous studies.

Anahtar Kelimeler

Grass tetany, Grassland, Animal production, Hypomagnesaemi

Kaynakça

• Alatürk F, 2012. Gübrelemenin Çanakkale İli Meralarında Verim ve Otun Kimyasal Bileşimine Etkileri. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Algan D, Aydın İ, 2017. Üstten Tohumlanan Ve Gübrelenen Merada Otların Nitrat Ve Makro Element Içerikleri. Anadolu Journal of Agricultural Sciences 32(3) 374–382. https://doi.org/10.7161/omuanajas.297144
• Allison J, Chris H, 2003. Controlling Grass Tetany in Livestock.Cooperative Extension Service. College of Agriculture and Home Economics New Mexico 1–4.
• Alp M, Kahraman R, Kocabaǧli N, Özçelik D, Eren M, Türkmen I, Dursun Ş, 2001. Marmara Bölgesi’ndeki Yem Bitkilerinin Mineral Madde Düzeylerinin Saptanmasi ve Koyunlarda Beslenme Bozukluklari ile Ilişkisi. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences 25(4) 511–520.
• Ates E, Coskuntuna L, Tekeli A S, 2010. Plant Growth Stage Effects on the yield Feeding Value and Some Morphological Characters of the Fiddleneck (Phacelia tanacetifolia Benth.). Cuban Journal of Agricultural Science 44(4) 425–428.
• Ayan I, Acar Z, Mut H, Basaran U, Asci O, 2006. Morphological Chemical and Nutritional Properties of Forage Plants in a Natural Rangeland in Turkey. Bangladesh Journal of Botany 35(2) 133–142.
• Aydin I, Uzun F, 2008. The Possibility of Compensating Potential Tetany Hazard Arising from N and K Fertilization to Rangelands by Mg Treatments. European Journal of Agronomy 29(1) 33–37. https://doi.org/10.1016/j.eja.2008.02.003
• Aydın A, Başbağ M, 2017. Karacadağ’ın Farklı Yükseltilerindeki Meraların Durumu ve Ot Kalitesinin Belirlenmesi. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 32(1) 74–84. https://doi.org/10.7161/omuanajas.289439
• Aygün C, Kara İ, Oral H H, Erdoğdu İ, Atalay A K, Sever A L, 2018. Bazı Çalı Bitkilerinin Sezonluk (İlkbahar Yaz Sonbahar) Yaprak Örneklerindeki Makro ve Mikro Besin Elementi İçerikleri. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi 7(1) 51–65.
• Bakoğlu A, Koç A, 2002. Otlatılan ve Korunan İki Farklı Mera Kesiminin Bazı Toprak ve Bitki Örtüsü Özelliklerinin Karşılaştırılması. F. Ü. Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 14(1).
• Başbağ M, Çaçan E, Sayar M S, Fırat M, 2019. Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Farklı Lokasyonlarından Toplanan Boynuzlu Geven (Astragalus hamosus L.) Otunun Bazı Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi 5(2) 346–354. https://doi.org/10.24180/ijaws.594960
• Başbağ M, Sayar M S, Çaçan E, 2020. Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Farklı Lokasyonlarından Toplanan Salvia multicaulis VAHL. Türünde Ot Kalite Değerlerinin Belirlenmesi. Turkish Journal of Agriculture - Food Science and Technology 8(7) 1492–1496. https://doi.org/10.24925/turjaf.v8i7.1492-1496.3373
• Bayraktar E, 2012. Taban ve Orman İçi Meralarda Bitki Örtülerinin Verimleri Tür Bileşimi ve Önemli Türlerin Bazı Özellikleri Üzerinde Bir Araştırma (Namık Kemal Üniv). Retrieved from http://acikerisim.nku.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.11776/270/0040144.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Brady N C, Weil R R, 2002. Nature and Properties of Soils. In Prentice Hall: Upper Saddle River NJ (15 Edition).
• Çaçan E, Arslan İ, 2020. Ranunculus constantinopolitanus Bitkisinin Bazı Bitkisel Özellikleri Besleme Değeri ve Tohumlarına Ait Çimlenme Oranlarının Belirlenmesi. Türk Tarım – Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi 8(7) 1553–1558.
• Can M, Ayan İ, 2017. Domuz Ayrığı ( Dactylis glomerata L .) Popülasyonlarında Gelişme Dönemlerine Göre Verim ve Bazı Özelliklerin Değişimi. KSÜ Doğa Bil. Derg. 20(2) 160–166. https://doi.org/10.18016/ksujns.78764
• Chhabra S, 2017. Hypomagnesemia in a Herd Fed on High Protein Diet. Journal of Veterinary Medicine and Surgery 1(1) 1–8.
• Dalley D E, 2002. Diseases of Dairy Animals Noninfectious Grass Tetany. In H. Roginski (Ed.) Encyclopedia of Dairy Sciences (pp. 833–838). Elsevier.
• Dalley D E, Isherwood P, Sykes A R, Robson A B, 1997. Effect of in vitro Manipulation of pH on Magnesium Solubility in Ruminal and Caecal Digesta in Sheep. Journal of Agricultural Science 129(1) 107–111. https://doi.org/10.1017/S0021859697004486
• Dougherty C T, Wells K L, Mitchell G E, 1995. Sodium in Pasture Species and Grazing Livestock. Cooperative Extension Service University of Kentucky College of Agriculture.Lexington Ky. 40546 28(5).
• Eğritaş Ö, Önal Aşcı Ö, 2015. Yaygın Fiğ‐ Tahıl Karışımlarının Bazı Mineral Madde İçeriğinin Belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi 4(1) 13–18.
• Elliot M, 2009. Grass Tetany in cattle - Treatment And Prevention. Primefacts (APrIL) 1–4. Retrieved from http://www.dpi.nsw.gov.au/__data/assets/pdf_file/0008/110888/Grass-tetany-in-cattle-treatment-and-prevention.pdf
• Gökkuş A, Parlak A Ö, Baytekin H, 2013. Akdeniz Kuşağı Çalılı Meralarında Otsu Türlerin Mineral İçeriklerinin Değişimi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 10(1).
• Gülümser E, Mut H, Çopur Doğrusöz M, Başaran U, 2017. Baklagil Yem Bitkisi Tahıl Karışımların Ot Kalitesi Üzerinde Tohum Oranlarının Etkisi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi 31(3) 43–51. https://doi.org/10.15316/SJAFS.2017.33
• Gür M, 2014. Korunan Otlanan ve Sürülüp Terk Edilen Doğal Meraların Bazı işlevleri ile Kimi Ekolojik Faktörler Arasındaki İlişkiler. Namık Kemal Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı (137s).
• Gürsoy E, Macit M, 2017. Erzurum İli Çayır ve Meralarında Doğal Olarak Yetişen Bazı Baklagil ve Buğdaygil Yem Bitkilerinin Mineral Madde Kompozisyonlarının Belirlenmesi. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi 32(1) 1–9.
• Hamilton E J, Miles R, J, Lukaszewska K, Remley M, Massie M, Blevins D, G, 2012. Liming of Two Acidic Soils Improved Grass Tetany Ratıo of Stockpiled Tall Fescue Without Increasing Plant Available Phosphorus. Journal of Plant Nutrition 35 497–510. https://doi.org/10.1080/01904167.2012.631673
• Herrick J E, Bestelmeyer B T, Archer S, Tugel A J, Brown J R, 2006. An Integrated Framework for science-Based Arid land Management. Journal of Arid Environments. https://doi.org/10.1016/j.jaridenv.2005.09.003
• Karan H, Başbağ M, 2018. Korunan ve Otlatılan Meralarda Ot Kalitesinin Karşılaştırılması. Fırat Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 30(1) 125–132.
• Klaus V H, Hölzel N, Boch S, Müller J, Socher S A, Prati D, Kleinebecker T, 2013. Direct and Indirect Associations Between Plant Species Richness and Productivity in Grasslands: Regional Differences Preclude Simple Generalization of productivity-Biodiversity Relationships. Preslia 85 97–112.
• Koç A, Gökkuş A, Bakoğlu A, Özaslan A, 2000. Palandöken Meralarının Farklı Kesimlerinden Alınan Ot Örneklerinde Bazı Kimyasal Özelliklerin Otlatma Mevsimindeki Değişimi. Nternatıonal Animal Nutrition Congress 471-478.
• Kumssa D B, Lovatt J A, Graham N S, Palmer S, Hayden R, Wilson L, Broadley M R, 2020. Magnesium Biofortification of Italian Ryegrass (Lolium multiflorum L.) Via Agronomy and Breeding as a Potential Way to reduce Grass Tetany in Grazing Ruminants. Plant and Soil 457(1–2) 25–41. https://doi.org/10.1007/s11104-019-04337-x
• Kumssa D B, Penrose B, Bone P A, Lovatt J A, Broadley M R, Kendall N R, Ander E L, 2019. A reconnaissance Survey of farmers’ Awareness of Hypomagnesaemic Tetany in UK Cattle and Sheep Farms. PLoS ONE 14(10) 1–14. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0223868
• Leonhard-Marek S, Gäbel G, Martens H, 1998. Effects of Short Chain Fatty Acids and Carbon Dioxide on Magnesium Transport Across Sheep Rumen Epithelium. Experimental Physiology 83(2) 155–164. https://doi.org/10.1113/expphysiol.1998.sp004098
• Lock T R, Kallenbach R L, Blevins D G, Reinbott T M, Crawford R J J, Massie M D, Bishop-Hurley G J, 2000. Phosphorus Fertilization of Tall Fescue May Prevent Grass Tetany. Better Crops With Plant Food 84(3) 12–13.
• Loudon K M W, Tarr G, Lean I J, McLerie L, Leahy N, Pethick D W, McGilchrist P, 2021. Short Term Magnesium Supplementation to Reduce Dark Cutting in pasture Finished Beef Cattle. Meat Science 180(January) 108560. https://doi.org/10.1016/j.meatsci.2021.108560
• Lunnan T, Øgaard A F, Krogstad T, 2018. Potassium Fertilization of Timothy-Based Cut Grassland-Effects on Herbage Yield Mineral Composition and critical K Concentration on Soils with Different K Status. Grass and Forage Science 73(2) 500–509. https://doi.org/10.1111/gfs.12341
• Macdonald K A,Penno J W, Lancaster J A S, Bryant A M, Kidd J M, Roche J R, 2017. Production and Economic Responses to Intensification of pasture-Based Dairy Production Systems. Journal of Dairy Science 100(8) 6602–6619. https://doi.org/10.3168/jds.2016-12497
• Martens H, Leonhard-Marek S, Röntgen M, Stumpff F, 2018. Magnesium Homeostasis in Cattle: Absorption and Excretion. Nutrition Research Reviews 31(1) 114–130. https://doi.org/10.1017/S0954422417000257
• Martens H, Schweigel M, 2000. Pathophysiology of Grass Tetany and other Hypomagnesemias: Implications for Clinical Management. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice 16(2) 339–368.
• Martens H, Stumpff F, 2019. Assessment of Magnesium Intake According to Requirement in Dairy Cows. Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition 103(4) 1023–1029. https://doi.org/10.1111/jpn.13106
• Masters D G, White C L, 1996. Detection and Treatment of Mineral Nutrition Problems in Grazing Sheep. In Detection and treatment of mineral nutrition problems in grazing sheep. Australian: Canberra.
• Mayland H F, Shewmaker G E, 2001. Animal Health Problems caused by Silicon and Other Mineral Imbalances. Journal of Range Management. https://doi.org/10.2307/4003115
• McDowell L R, 1996. Feeding Minerals to Cattle on Pasture. Animal Feed Science and Technology. https://doi.org/10.1016/0377-8401(96)00983-2
• Netthisinghe A, Galloway H, De Graves F, Agga G E, Sistani K, 2020. Grain Yield and Beef Cow–Calf Growth Performancein Dual-Purpose and Conventional Grain Wheat Production Systems and Stockpiled Tall Fescue Pasturing. Agronomy 10(10) 1–13. Retrieved from https://doi.org/10.3390/agronomy10101543
• Netthisinghe A, Galloway H, De Graves F, Agga G E, Sistani K, 2020. Grain Yield and Beef Cow-Calf Growth Performance in dual-Purpose and Conventional Grain Wheat Production Systems and Stockpiled Tall Fescue Pasturing. Agronomy 10(10) 1–13. https://doi.org/10.3390/agronomy10101543
• O’Connor M B, Hawke M F, Waller J E, Rotherham J R, Coulter S P, 2000. Salt Supplementation of Dairy Cows. Proceedings of the New Zealand Grassland Association 62 49–53.
• Orak A, Ates E, Varol F, 2004. Macar Fiği (Vicia pannonica Crantz.)’nin Farklı Gelişme Dönemlerindeki Bazı Morfolojik ve Tarımsal Özellikleri ile Besin İçeriği İlişkileri. Tarım Bilimleri Dergisi 10(4) 410–415.
• Özyazici M A, Yıldız A, 2017. Türkiye’nin Doğusunda Yer Alan Doğal Bir Meranın Toprak ve Bitki Örtüsünün Beslenme Dinamiği. KSÜ Doğa Bil. Derg. 20((özelsayı)) 109–115. https://doi.org/10.18016/ksudobil.348940
• Parlak A Ö, Parlak M, Gökkuş A, Demiray H C, 2015. Akdeniz (Çanakkale) Meralarının Ot Verimi ve Kalitesi ile Botanik Kompozisyonu ve Bazı Toprak Özellikleri. ÇOMÜ Zir. Fak. Derg. 3(1) 99–108.
• Polat H, Bayraklı F, 2019. Konya Bölgesi Doğal Meraları İçerisindeki Bazı Bitkilerin Ham Protein ve Besin Elementi İçerikleri. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi 8(1) 132–147.
• Roukos C, Papanikolaou K, Karalazos A, Chatzipanagiotou A, Mountousis I, Mygdalia A, 2011. Changes in Nutritional Quality of Herbage Botanical Components on a Mountain Side Grassland in North-West Greece. Animal Feed Science and Technology 169(1–2) 24–34. https://doi.org/10.1016/j.anifeedsci.2011.05.012
• Sackett D, Holmes P, Abbott K, Jephcott S, Barber M, 2006. Assessing the Economic Costofendemic Disease on the Profitability of Australian Beef Cattle and Sheep Producers. Meat and Livestock (MLA) Limited: Sydney;
• Şahin E, Tosun M, Haliloğlu K, Aydın M, 2010. Yabani Domuz Ayrığının (Dactylis glomerata) Oltu Ekotipine Ait Hatlarda Bazı Tarımsal ve Kalite Özellikleri. Ziraat Fakültesi Dergisi 5(1) 24–35.
• Şahin N, 2019. Ordu İli Yayla Vejetasyonlarında Doğal Olarak Bulunan Makromantarların Bitkilerin Besin Elementi İçeriklerine ve Toprak Özelliklerine Etkisi. Ordu Üniversitesi.Fen Bilimleri Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. 71s.
• Şahinoğlu O, 2010. Bafra İlçesi Koşu Köyü Merasında Uygulanan Farklı Islah Yöntemlerinin Meranın Ot Verimi Yem Kalitesi ve Botanik Kompozisyonu Üzerine Etkileri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri ABD. Doktora Tezi.136s.
• Schonewille J T, Van’t Klooster A, T, Wouterse H, Beynen A, C, 1999. Effects of Intrinsic Potassium in Artificially Dried Grass and Supplemental Potassium Bicarbonate on Apparent Magnesium Absorption in Dry Cows. Journal of Dairy Science 82(8) 1824–1830. https://doi.org/10.3168/jds.S0022-0302(99)75413-5
• Schonewille J T, 2013. Magnesium in Dairy Cow Nutrition: An overview. Plant and Soil 368(1–2) 167–178. https://doi.org/10.1007/s11104-013-1665-5
• Swerczek T W, 2018. Sodium for the Prevention of Grass Tetany and Fetal Losses Associated with Nitrate Toxicosis in Herbivores. Nutrition & Food Science International Journal 8(1) 8–11. https://doi.org/10.19080/nfsij.2018.08.555728
• Tekeli A S, Avcıoğlu R, Ateş R, 2003. İran Üçgülü (Trifolium resupinatum L.)’nde Bazı Morfolojik ve Kimyasal Özelliklerin Zamana ve Toprak Üstü Biomasına Bağlı Olarak Değişimi. Tarım Bilimleri Dergisi. 9(3) 352–360.
• Tisdale S L, Nelson W L, Havlin J L, 1993. Soil Fertility and Fertilizers (Fifth Edit). New York: Macmillan USA.
• Turan N, Özyazıcı M A, Açıkbaş S, Seydoşoğlu S, 2018. Fiğ (Vicia sp.) Cinslerine Ait Genotiplerin Bazı Makro Element Kapsamlarının Belirlenmesi. III. Uluslararası Mesleki Ve Teknik Bilimler Kongresi (October) 3705–3712. Gaziantep.
• Tüzen Şahin E, Acar Z, Can M, Ayan İ, 2020. Araştırma Orman üçgülü (Bituminaria bituminosa C. H. Stirt) Bitkisinde Bazı Özelliklerin Mevsimsel Değişiminin Belirlenmesi. Akademik Ziraat Dergisi 9(1) 93–102. https://doi.org/: http://dx.doi.org/10.29278/azd.614753
• Underwood E J, Suttle N, F, 1999. The Mineral Nutrition of Livestock (3rd ed.). UK: CABI Publishing.
• Vallentine J F, 2012. Grazing Management. In Grazing Management. https://doi.org/10.1016/C2009-0-02468-4
• Whitehead D, C, 2000. Nutrient Elements in Grassland. Introduction. In Nutrient elements in grassland: soil-plant-animal relationships. https://doi.org/10.1079/9780851994376.0001.