The Effects of Sowing Date and Row Spacing Applications on Yield and Yield Properties of Chickpea

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 4, 2520 - 2531, 01.12.2022

Haluk Kulaz , Mustafa Çirka , Fatih Erdin , İshak Baran

https://doi.org/10.21597/jist.1176165

Öz

This research was carried out in 2016 and 2017 growing seasons in Van Yuzuncu Yıl University Faculty of Agriculture research and application area on 3 sowing times (28 March, 8 April and 22 April), 3 row spacing (15 cm, 30 cm and 45 cm) and 2 chickpea cultivars (Azkan and Çagatay) to determine the effects on vegetative and yield characteristics. The experiment was carried out according to split split plot design in randomized blocks with three replications. The effects of all factors on the number of grains per pod were insignificant. According to the combined average results of the two-year study, the plant height is 31.68-39.98 cm, the number of branches is 3.25-7.65 units plant-1, the first pod height is 16.10-25.58 cm, the number of pods per plant is 6.69-16.95 units plant-1, the number of seeds per plant is 5.98-16.78 units plant-1, 100 grain weight was 30.39-37.51 g, biological yield was 147-883 kg da-1, grain yield was 27.83-121.63 kg ha-1 and harvest index was between 23.75-51.57%. The highest grain yield was obtained from 15 cm row spacing and 28 March sowing of Çagatay variety, and the highest biological yield (883 kg da-1) was obtained from 45 cm row spacing and 28 March sowing of Çagatay variety. It has been revealed that delayed sowing time causes regression in all properties, therefore, early sowing is required to obtain high values. It was observed that the highest values were obtained from the 45 cm row spacing, except for the grain yield. It was concluded that although the sowing to be made on March 28 between 15 cm rows in Van conditions is suitable for high grain yield, it is necessary to sow at wider intervals to obtain higher values in other characteristics and sowing time has more limiting effects on vegetative and yield characteristics than row spacing has been reached.

Anahtar Kelimeler

Sowing date Cicer arietinum, Row spacing, Yield characteristics

Ekim Zamanı ve Sıra Arası Uygulamalarının Nohut Çeşitlerinde Verim ve Verim Özellikleri Üzerine Etkileri

Öz

Bu araştırma 2016 ve 2017 yıllarında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi araştırma ve uygulama alanında 3 Ekim zamanı (28 Mart, 8 Nisan ve 22 Nisan) ve 3 sıra arası mesafesinin (15 cm, 30 cm ve 45 cm) ve 2 nohut çeşidinde (Azkan ve Çağatay) bitkisel ve verim özellikleri üzerine etkilerini belirlemek üzere yapılmıştır. Deneme tesadüf bloklarında bölünen bölünmüş parseller deneme desenine göre ve üç tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Bütün faktörlerin baklada tane sayıları üzerindeki etkileri önemsiz olmuştur. İki yıllık araştırmanın birleştirilmiş ortalama sonuçlarına göre bitki boyları 31.68-39.98 cm, bitki dal sayıları 3.25-7.65 adet bitki-1, ilk bakla yüksekliği 16.10-25.58 cm, bitkide bakla sayısı 6.69-16.95 adet bitki-1, bitkide tane sayısı 5.98-16.78 adet bitki-1, 100 tane ağırlığı 30.39-37.51 g, biyolojik verim 147-883 kg da-1, tane verimi 27.83-121.63 kg da-1 ve hasat indeksi % 23.75-%51.57 arasında yer almıştır. En yüksek tane verimi Çağatay çeşidinin 15 cm sıra arası ve 28 Mart ekimlerinden ve en yüksek biyolojik verim (883 kg da-1) Çağatay çeşidinin 45 cm sıra arası ve 28 Mart ekimlerinden elde edilmiştir. Geciken ekim zamanının bütün özelliklerde gerilemeye neden olduğu, bu sebeple yüksek değerler elde etmek için erken tarihte ekim yapılması gerektiği ortaya çıkmıştır. Tane verimi dışında en yüksek değerlerin 45 cm sıra arası ekimlerinden alındığı, bu nedenle yüksek bitkisel verimleri için sıra arası mesafenin daha geniş tutulması gerektiği, dar alanda bitkiler arası rekabetin bu verimleri sınırladığı görülmüştür. Van koşullarında 15 cm sıra arasında 28 Mart tarihinde yapılacak ekimlerin yüksek tane verimi için uygun olsa da diğer özelliklerde yüksek değerler elde etmek için daha geniş aralıklarda ekim yapılması gerektiği ve ekim zamanının sıra arası mesafeye göre bitkisel ve verim özellikleri üzerinde daha çok sınırlayıcı etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ekim tarihi Cicer arietinum, sıra arası mesafe, verim özellikleri

Kaynakça

• Akdağ C, 1990. Bakteri (Rhizobium ssp.) Aşılama, Azot Dozları ve Ekim Sıklığının Nohut (Cicer arietinum L.)’un Verim ve Verim Unsurlarına Etkileri. (Doktora tezi). A.Ü. Ziraat Fakültesi. 93 s. Ankara.
• Akdağ C, Şehirali S, 1995. Bakteri (Rhizobium ssp.) Aşılama, Azot Dozları ve Ekim Sıklığının Nohut (Cicer arietinum L.)'un Verim ve Verim Unsurlarına Etkileri. Gaziosman Paşa Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 12: 122-134.
• Anonim, 2017. Van İli 2016 ve 2017 Yılları İklim Verileri. Meteoroloji Genel Müdürlüğü (mgm.gov.tr) (Erişim tarihi: 18.07.2022).
• Aydoğan A, Gürbüz A, Evlice A.K, Karaca K, 2011. Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinde Yaprak ve Un Rengi ile. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 20(2), 17-23.
• Bampidis VA, Christodoulou V, 2011. Chickpeas (Cicer arietinum L.) in Animal Nutrition: A review. Animal Feed Science and Technology, 168(1-2), 1-20.
• Barary M, Mazaherı D, Banai T, 2003. The Effect of Rowand Plant Spacing on The Growthand Yield of Chickpea (Cicer arietinum L.). Proceedings of the 11th Australian Agronomy Conference, Geelong.
• Biçer BT, Albayrak Ö, Akıncı C, 2017. Farklı Ekim Zamanlarının Nohutta Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14(1), 51-57. DOI: 10.25308/aduziraat.295351.
• Ceran F, 2015. Farklı Zamanlarda Ekilen Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinin Bazı Tarımsal Özelliklerinin Belirlenmesi. Yüksek lisans tezi. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. 49 s. Konya.
• Ceritoglu M., Erman M., Yıldız F, 2020. Effect of Salinity on Germination and Some Agro-Morphological Traits in Chickpea Seedlings. ISPEC Journal of Agricultural Sciences, 4(1): 82-96.
• Ceylan A, Sepetoğlu H, 1979. Plant density research in lentil (Lens culinaris Medic.) Ege Univ. Agric. Faculty J. Vol. 25, No: 2
• Çiftçi CY, Adak MS, 2009. Yemeklik Tane Baklagiller. Tarla Bitkileri. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. Yayın no: 1569. Ders kitabı: 521, 257- 308.
• Doğan Y, Çiftçi V, 2019. Van Ekolojik Koşullarında Farklı Bitki Sıklıkları ve Ekim Şekillerinin Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinde Verim ve Bazı Verim Öğelerine Etkisi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 8(1), 91-105. Ercan MYİ, Uzun S, Özaktan H, 2019. Kayseri Ekolojik Koşullarında Farklı Ekim Zamanlarının Nohut (Cicer arietinum L.) Bitkisinde Verim, Verim Unsurları ve Kalite Üzerine Etkileri. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (16), 434-440. DOI: 10.31590/ejosat.548763.
• Erman M, Tüfenkçi S, 2004. Farklı Ekim Zamanlarının Nohutta (Cicer arietinum L.) Verim ve Verimle İlgili Karakterlere Etkisi. Tarım Bilimleri Dergisi, 10(3), 342-345.
• FAO, 2020. UN Food and Agriculture Organization, http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC. (Erişim tarihi: 18.07.2022).
• FAO, 2019. Yield and Production of Chickpea in The World and Türkiye http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC (Erişim tarihi: 18.07. 2022).
• Gürbüz S, 2017. Farklı Ekim Zamanı ve Sıra Arası Mesafelerinin Nohutta (Cicer arietinum L.) Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. Yüksek lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van, 32s.
• Kaplan M, Kökten K, Yılmaz ŞH, Arslan M, Kale H, Bozkurt S, Temizgük R, 2015. Kara Nohutta (Cicer arietinum L.) Ekim Zamanının Ot, Tane ve Kes Verimi ile Kalite Özelliklerine Etkisi. 11. Tarla Bitkileri Kongresi. 7-10 Eylül 2015, Çanakkale.
• Kulaz H, Çiftçi V, 1999. Van Koşullarında Bitki Sıklığının Nohut (Cicer arietinum L.)'ta Verim ve Verim Öğelerine Etkisi. Turkish Journal of Agriculture and Forestry, 23(3), 599-601.
• Oğuz A, Erman M, 2021. Siirt Ekolojik Koşullarında Farklı Ekim Zamanlarında Ekilen Nohut Çeşitlerinin Verim, Verim Öğeleri ve Nodülasyon Üzerine Etkisi. MAS Journal of Applied Sciences, 6(3), 564-575.
• Ölmez M, Erman M, Erden Z, Çöçen E, 2020. Farklı Sıra Arası ve Bitki Sıklığı Uygulamalarının ‘Aziziye-94’ Nohut Çeşidinde Bitki Gelişimi ve Verime Etkisinin Belirlenmesi. Bahri Dağdaş Bitkisel Araştırma Dergisi, 9(2), 166-177.
• Pramanik MHR, Khan M.A.H, Mushi AAA, Sadeque MA, 1990. Optimum Plant Population for Chickpea in Bangladesh. Progressive Agriculture. Bangladesh, 1(1), 61-67.
• Sadeghipour O, Aghaei P, 2012. Comparison of Autumn and Spring Sowing on Performance of Chickpea (Cicer arietinum L.) Varieties. International Journal of Biosciences, 2(6): 49-58.
• Sharar MS, Ayub M, Nadeem MA, Noori SA, 2001. Effect of Different Row Spacingsand Seeding Densities on The Growthand Yield of Gram (Cicer arietinum L.). Pak. J Agri. Sci. 38(3-4), 51-53.
• Şehirali S, 1988. Yemeklik Dane Baklagiller, A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları, 1089, Ders Kitabı 314. Togay Y, Togay N, 2001. Effect of Different Row Space on Some Agronomic Characters in Chickpea (Cicer arietinum L.). Ankara University Faculty of Agriculture Journal of Agricultural Science 7(2), 32-35.
• Toğay N, Toğay Y, Erman M, Doğan Y, Çığ F, 2005. Kuru ve Sulu Koşullarda Farklı Bitki Sıklıklarının Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinde Verim ve Verim Öğelerine Etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi, 11(4), 417-421.
• Topalak C, Ceyhan E, 2015. Nohutta Farklı Ekim Zamanlarının Tane Verimi ve Bazı Tarımsal Özellikler Üzerine Etkileri. Selçuk Tarım Bilimleri Dergisi 2(2):128-135.
• Tosun, O., Eser, D. (1975). Nohut (Cicer arietinum L.)’ ta Ekim Sıklığı Araştırmaları, II. Ekim Sıklığına Göre Değişen Bitki Özellikleri ile Verim Arasındaki İlişkiler. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yıllığı, 25(1), 1-19.
• Wood JA, Grusak MA, 2007. Nutritional Value of Chickpea. Chickpea Breeding and Management, 101-142.
• Yalçın F, Mut Z, Erbas Köse ÖD, 2018. Afyonkarahisar ve Yozgat Koşullarında Yüksek Verim Sağlayacak Uygun Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinin Belirlenmesi. JAFAG, 35 (1), 46-59.
• Yücel D, 2004. Çukurova Koşullarında Farklı Ekim Zamanları ve Sıklıklarının Bazı Nohut (Cicer arietinum L.) Çeşitlerinde Verim ve Verim ile İlgili Özelliklere Etkisi Üzerine Araştırmalar. (Doktora tezi). Ç.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı. 53 s., Adana.