Organik Tarım Pazarlama İşletmelerinin Sermaye Yapıları ve Finansal Analizleri

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 1, 636 - 650, 01.03.2023

Kemalettin Ağızan , Zeki Bayramoğlu

https://doi.org/10.21597/jist.1165583

Öz

Çalışmanın temel amacı organik tarım pazarlama işletmelerinin sermaye ve finansal yapılarını incelemektir. Bu amaca yönelik olarak Konya, Ankara, İzmir ve İstanbul illerinde bulunan tüccar (30), kooperatif (5), sanayi (77), dağıtıcı (20), pazar (20), market (20), mağaza (20) ve e-pazar (20) işletmeleriyle görüşülerek toplamda 212 anket yapılmıştır. Yapılan anketler sonucunda pazarlama işletmelerinin sermaye yapıları likidite analizleri ve finansal performansları oran analizleri yöntemiyle belirlenmiştir. Elde edilen sonuçlara göre likidite ve mali yapı itibariyle işletmelerin güçlü ve rekabetçi oldukları belirlenirken karlılık açısından işletmelerin yeterli düzeyde olmadıkları ve dolayısıyla dağıtılacak kar oranının ve otofinansmanın düşük olduğu belirlenmiştir. Ayrıca işletmelerin toplam sermaye verimliliğinin ve organik tarım ürünlerinde ürün alış fiyatları ile satış fiyatları arasında kar marjının oldukça düşük olduğu, bu ürünlerin niş pazara sahip olması nedeniyle fiyat talep elastikiyetlerinin yüksek olduğu saptanmıştır. Dolayısıyla ürün alış-satış fiyatları arasında marj oldukça düşük tutularak düşük birim fiyatlardan çok miktarda satış yaparak işletme faaliyetlerine devam ettikleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Analizler, Organik Tarım, Oran Analizleri, Pazarlama, Sermaye

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

221K220

Teşekkür

Bu çalışma, TÜBİTAK hızlı destek projesi kapsamında “221K220” kodlu proje ile desteklenmiştir.

Capital Structures and Financial Analysis of Organic Agriculture Marketing Enterprises

Öz

The main purpose of the study is to examine the capital and financial structures of the organic agriculture marketing enterprises. For this purpose, merchants (30), cooperatives (5), industry (77), wholesalers (20), bazaars (20), markets (20), stores (20) and e-market in Konya, Ankara, İzmir and Istanbul. A total of 212 surveys were conducted by interviewing market (20) enterprises. As a result of the surveys, the capital structures of the marketing enterprises were determined according to their liquidity and their financial performances were determined by the ratio analysis method. According to the results obtained, while it was determined that the enterprises were strong and competitive in terms of liquidity and financial structure, it was determined that the enterprises were not at a sufficient level in terms of profitability and therefore the rate of profit to be distributed and auto-financing were low. In addition, it has been determined that the total capital efficiency of the enterprises and the profit margin between the product purchase prices and sale prices in organic agricultural products are very low, and the price demand elasticity is high due to the niche market of these products. Therefore, it has been determined that the margin between the product purchase and sale prices is kept very low, and they continue their enterprise activities by making large sales at low unit prices.

Anahtar Kelimeler

Financial Analysis, Organic Agriculture, Ratio Analysis, Marketing, Capital

Proje Numarası

221K220

Kaynakça

• Adanacıoğlu, H. (2009). Organik ve Konvansiyonel Pamukta Pazarlama Kanallarının Etkinliğinin Belirlenmesi ve Çiftçi Açısından En Uygun Pazarlama Modelinin Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı, Ege Üniversitesi,
• Aertsens, J., Verbeke, W., Mondelaers, K. ve Huylenbroeck, G.V. (2009). Personal determinants of organic food consumption: a review, British food journal, 111 (10): 1140-1167.
• Ağızan, K. (2022). Organik Tarım Ürünlerinin Değer Zinciri Analizi ve Girişimcilik Fırsatları. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Selçuk Üniversitesi,
• Akdoğan, N. ve Tenker, N. (2003). Finansal Tablolar ve Mali Analiz Teknikleri, Gazi Kitabevi, 10.Baskı, p.
• Akgün, M. ve Temür, A.S. (2016). BIST ulaştirma endeksine kayitli şirketlerin finansal performanslarinin TOPSIS yöntemi ile değerlendirilmesi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12 (12): 173-186.
• Akkaya, F., Tokgöz, H., Sayın, B. ve Özkan, B. (2001). Türkiye’de Ekolojik (Organik) Ürün Üretimi ve Pazarlaması, Türkiye, 2: 14-16.
• Aktürk, D. (2012). Organik Ürünlerin Pazarlama Kanalları: Türkiye için Uygun Bir Model Önerisi. International Food, Agricultural and Gastronomy Congress Antalya. Turkey: 1–2.
• Alsultan, G. (2018). Organik Ürün Pazarlamasında Satın Alma Nedenlerine İlişkin Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta. Ayla, D. (2011). Türkiye'de Organik Tarım. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü,, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Ayla, D. ve Altıntaş, D. (2017). Organik Üretim ve Pazarlama Sorunları Üzerine Bir Değerlendirme, Kastamonu University Journal of Economics & Administrative Sciences Faculty, 19 (4): 7-17. Bayram, B., Yolcu, H. ve Aksakal, V. (2007). Türkiye’de Organik Tarım ve Sorunları, Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 38 (2): 203-206.
• Bayramoğlu, Z., Cufadar, Y., Karakayacı, Z., Ağızan, K., Bozdemir, M., Ağızan, S. ve Yeşil, D. (2019). Niğde İlinde Süt Piyayasının ve Uluslararası Rekabet Gücünün Araştırılması, Atlas Akademi, p. 219. Konya
• Bayramoğlu, Z., Ağızan, K., Bozdemir, M. ve Ağızan, S. (2020). Örgütlü Kadınların Girişimcilik Potansiyellerinin Belirlenmesi, Atlas Akademi, p. 137.
• Bayramoğlu, Z., Ağızan, K., Ağızan, S., Bozdemir, M., Ataiyibiner, A. ve Akgöz, B. (2021). Marjinal Tarım Alanlarında Organik Tarımın Yaygınlaştırılması Ve Sürdürülebilirliğe Katkı Sağlanması 1. Baskı, Mevlana Kalkınma Ajansı (MEVKA), p. 265. Konya
• Bilici, N. (2019). Turizm sektörünün finansal performansının oran analizi ve Topsis yöntemiyle değerlendirilmesi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (1): 173-194.
• Bumin, M. (2009). Türk Bankacilik Sektörünün Karlilik Analizi: 2002-2008, Maliye ve Finans Yazıları, 1 (84): 39-60.
• Çabuk, A. ve Lazol, İ. (2009). Mali Tablolar Analizi, p. Bursa
• Çakmakçı, R. ve Erdoğan, U. (2005). Organik Tarım, Ispir Hamza Polat MYO Yayın (2): 214.
• Demir, A. ve Gül, U. (2004). Organik Tarım, Tarımsal Ekonomi Araştırma Enstitüsü-Bakış, 3 (5): 1-4.
• Demiryürek, K. (2016). Organik Tarım ve Ekonomisi, DOKAP, p. 124. Giresun
• Ece, S. (2008). Organik Tarım Işletmelerinde Pazarlama Sorunlarına Yönelik Şanlıurfa İlinde Bir Araştırma. Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Harran Üniversitesi, Şanlıurfa.
• Ersun, N. ve Arslan, K. (2011). Türkiye'de Organik Tarım ve İyi Tarım Uygulamaları Üretim ve Pazarlama Esasları, Yayın No: 2010-101, İstanbul Ticaret Odası, Express Basımevi, İstanbul, 338s.
• Eti, H.S. (2014). Organik Gıdaların Pazarlanması ve Organik Gıdalara Karşı Tüketici Tutum ve Davranışları Analizi. Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi, Tekirdağ.
• Gök, S.A. (2008). Organik Tarım İşletmelerinin Pazarlama Faaliyetleri ve Sorunlara Yönelik Yaklaşımları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara Üniversitesi Ankara.
• Gümüş, U. ve Çıbık, E. (2018). Borsa’da İşlem Gören Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı İşletmelerinin Birleşik Oran Analizi (Dupont) Yöntemiyle Performansının Ölçülmesi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (3): 2178-2194.
• Gürses, S.T. (2014). Organik Ürünlerin Tüketim Eğilimleri ve Tüketici Profilinin Belirlenmesi: Sakarya İli Örneği. Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Uludağ Üniversitesi Bursa.
• Kara, A. (2007). Organik Ürünlerin Pazarlanmasında Tüketicilerin Tutumlarının ve Tercihlerinin Değerlendirilmesine Yönelik Bir Araştırma. Sakarya Üniversitei Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya Üniversitei, Sakarya.
• Karakoç, M., Tayyar, N. ve Genç, E. (2016). Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Kurumsal Yönetim Endeksinde Yer Alan Şirketlerin Finansal Performanslarinin Ölçümü Ve Kurumsal Derecelendİrme Notlari İlişkisi, Electronic Journal of Social Sciences, 15 (59): 1327-1338.
• Kazak, H. (2018). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Perakende Ve Üretim İşletmelerinin Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi: Merkez Bankası Sektör Bilanço Ve Gelir Tabloları Üzerine Bir Araştırma, Kesit Akademi Dergisi (14): 422-447.
• Kılıç, S., Duman, O. ve Bektaş, E. (2014). Organik Ürünlerin Pazarlama Stratejileri ve Üreticiler Üzerinde Bir Alan Arastırması, Business & Economics Research Journal, 5 (1): 39-65.
• Kirazlar, N. (2001). Ekolojik (Organik) tarım mevzuatı, Türkiye, 2: 14-16.
• Korkmazyürek, Y. (2020). Organik Tarım Ürünlerinde Pazarlama Karması (4P) ve Bu Bağlamda Önemli Kavramlar, Girişimcilik İnovasyon ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 4 (7): 60-86.
• Kurt, Z. (2006). Organik Tarım Ürünleri Pazarlaması ve Uygulamalar. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi İzmir.
• La Via, G., Nucifora, A. ve Cucuzza, G. (2002). Short term forecasting of vegetables prices in Sicily, VI International Symposium on Protected Cultivation in Mild Winter Climate: Product and Process Innovation 614, 857-862.
• Marangoz, M. (2005). Organik Tarım Ürünleri Pazarının Gelişme Potansiyeli ve Organik Tarım Ürünlerinin Pazarlanması, GAP Girişimci Destekleme Merkez, Nurol Matbaacılık, Ankara.
• Marangoz, M. (2008). Organik Ürünlerin Pazarlanması, Ekin Kitabevi.
• Merdan, K. ve Kaya, V. (2013). Türkiye’deki Organik Tarımın Ekonomik Analizi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17 (3): 239-252.
• Merdan, K. (2014). Türkiye’de Organik Tarimin Ekonomik Analizi: Doğu Karadeniz Uygulamasi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Nardalı, S. (2009). Etik Pazarlama Anlayışı Çerçevesinde Organik Tarım Ürünleri Pazarlaması. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Celal Bayar Üniversitesi Manisa.
• Oğuz, C. ve Karakayacı, Z. (2017). Tarım Ekonomisinde Araştırma ve Örnekleme Metodolojisi, Atlas Akademi, p. 183. Konya
• Okka, O. (2006). İşletme Finansmanı, Nobel Yayınevi, p. Ankara
• Olgun, A., Artukoğlu, M. ve Adanacıoğlu, H. (2008). Bazı Organik Ürünlerin Pazarlama Kanallarının Etkinliğinin Belirlenmesi ve En Uygun Pazarlama Modelinin Geliştirilmesi Üzerine Bir Araştırma, TÜBİTAK, Ankara, 617,
• Özen, E., Yeşildağ, E. ve Soba, M. (2015). TOPSIS Performans Değerleme Ölçüsü Ve Finansal Oranlar İle Hisse Senedi Getiri İlişkisi, Journal of Economics, Finance and Accounting (JEFA), 2: 482-500.
• Özkul, F.S. (2010). Niğde'de Üretilen Organik ve Organik Olmayan Tarım Ürünlerinin Üretim ve Pazarlama Sürecindeki Farklılıkların Belirlenmesi. Niğde Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Niğde Üniversitesi, Niğde
• Öztürk, D. ve İslam, A. (2014). Türkiye’de Organik Ürünlerin Pazarlanması, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1 (2014): 75-94.
• Park, T.A. (2009). Assessing the returns from organic marketing channels, Journal of Agricultural and Resource Economics: 483-497.
• Süzer, S. (2020). Organik (Ekolojik) Tarım, https://arastirma.tarimorman.gov.tr/ttae/Sayfalar/Detay.aspx?SayfaId=66: [18.05.2021]. Şahin, B. ve Konak, K. (2004). Ekolojik Kuru İncirin Üretim ve Pazarlaması Üzerine Bir Araştırma, Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 1 (1): 53-61.
• Tarkan, E. (2005). Organik Pamuk Üretimi, Pazarlaması, Sorunlar ve Çözüm Yaklaşımları, Salihli İlçesi Örneği. Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ege Üniversitesi İzmir.
• TCMB. (2022). Bankalarca Mevduatlara Fiilen Uygulanan Azami Faiz Oranları, https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Istatistikler/Faiz+Istatistikleri/Banka+Mevduat+Azami+Faiz/: [15.05.2022].
• Turhan, Ş. (2005). Tarımda Sürdürülebilirlik ve Organik Tarım, Tarım Ekonomisi Dergisi, 11 (1 ve 2): 13-24.
• Yanmaz, R. (2005). Organik Ürünlerin Pazarlanmasi ve Ticareti. Gıda Güvenliği ve Güvenilirliği. Ankara. 2006/1: 349-364.