Farklı Ekim Zamanlarının Aspir Bitkisinde Verim Ve Verim Karakterleri Üzerine Etkileri

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 922 - 930, 01.06.2024

Erkan Boydak , Muhammed Said Yolcu , Filiz Ekin

https://doi.org/10.21597/jist.1385820

Öz

Bu araştırmanın amacı, belirli aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinin tarımsal özelliklerine farklı ekim zamanlarının etkisini incelemektir. Çalışma, 2015 ve 2016 yıllarında Bingöl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Deneme Tarlası'nda gerçekleştirilmiştir. Çalışma, üç tekrarlamalı ‘‘şansa bağlı bloklar deneme deseni’’ kullanılarak kurulmuştur. Çalışmada; dört farklı ekim zamanında üç farklı aspir çeşidi kullanılmıştır. Araştırmada bitki boyu, bitki başına dal sayısı, bitki başına tabla sayısı, tabla başına tohum sayısı, bin tohum ağırlığı, dekara verim, yağ oranı ve protein oranı dahil olmak üzere çeşitli tarımsal özellikler incelenmiştir. Bulgulara göre, Dinçer çeşidi hem ilk yılda 89.1 kg/da ile hem de ikinci yılda 75.50 kg/da ile dekara verim bakımından en iyi sonuçları göstermiştir. Ekim zamanına gelince, ilk yılın ilk ekim zamanının ve ikinci yılın üçüncü ekim zamanının diğer ekim zamanlarına göre dekara verim açısından daha iyi sonuçlar verdiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bingöl, Aspir çeşitleri, Ekim zamanı, Verim, Agronomi

The Effect of Sowing Times on Yield and Yield Characteristics of Different Safflower Varieties

Öz

The purpose of this research was to examine the impact of various sowing times on the agronomic traits of specific safflower (Carthamus tinctorius L.) varieties. The study was conducted at the Experimental Field of Bingol University Faculty of Agriculture in 2015 and 2016. The study was set up using a ‘‘randomized blocks trial design’’ with three replications. It involved the use of four different sowing times and three distinct safflower varieties. Several agronomic characteristics were analyzed in the research, including plant height, number of branches per plant, number of leaves per plant, seed count per leaf, thousand seed weight, yield per decar, oil content, and protein content. Based on the findings, the Dinçer variety exhibited the most favorable results concerning yield per decara in both years, achieving 89.1 kg/ha in the first year and 75.50 kg/ha in the second year. Regarding sowing time, it was determined that the first sowing time in the first year and the third sowing time in the second year yielded better results in terms of yield per decare compared to other sowing times.

Anahtar Kelimeler

Bingöl, Safflower varietes, Sowing dates, Yield, Agronomy

Kaynakça

• Adamska, I. and Biernacka, P. (2021). Bioactive substances in safflower flowers and their applicability in medicine and health-promoting foods. International Journal of Food Science, 4, 1-23. doi: 10.1155/2021/6657639.
• Anonim. (2011). Bingöl il çevre durum raporu, TC. Bingöl Valiliği, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, s. 34. (Accessed date: March 12, 2023).
• Arslan, Y., Katar, D., Güneylioğlu, H., Subaşı, İ., Şahin, B., Bülbül, A. S. (2010). Türkiye florasındaki yabani Carthamus L. türleri ve aspir (C. tinctorius L.) ıslahında değerlendirme olanakları. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 19(1-2), 36-43.
• Atam Y. (2010). Farklı Ekim Zamanlarının Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurlarına Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi-Basılmamış), Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
• Aydın E. (2012). Bazı aspir çeşitlerinin samsun ekolojik koşullarında verim, verim unsurları ve kalite kriterlerinin belirlenmesi. (Yüksek Lisans Tezi-Basılmamış), Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Babaoğlu M. (2005). Aspir Tarımı (Carthamus tinctorius L.), Trakya Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü, S. 7, Edirne. https://arastirma.tarimorman.gov.tr/tta/Sayfalar/Detay.aspx?Sayfa=59 (Accessed date: September 09, 2023).
• Baseri, S. G., Honar, T., Heidari, B., Salami, M., Richards, C. M. (2022). Oil and seed yields affected by sowing dates and irrigation regimes applied in growth phenological stages of safflower. Crop Science, 62(5), 1967-1980.
• Baydar, H., Erbaş, S. (2007). Türkiye’de yemeklik yağ ve biyodizel üretimine uygun aspir ıslahı. I. Ulusal Yağlı Tohumlu Bitkiler ve Biyodizel Sempozyumu. (28-31 Mayıs) 322-330, Samsun.
• Cançelik M. (2021). A Research On Safflower (Carthamus tinctorıus L.) The Vegetable Oil Market and The Future of Safflower in Turkey. In S. Ene (Ed.), Current Marketing Studies and Digital Developments (pp. 135-149). Lyon, France: Academic press.
• Coşge, B and Kaya, D. (2008). Performance of some safflower varieties sown in late-autumn and late-spring. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 12(1), 3-18.
• FAO. (2021). Food outlook. Biannual report on global food markets. https://www.fao.org/3/cb7491en/cb7491en.pdf. (Accessed date: September 10, 2023).
• Gök, N and Ekin, Z. (2019). Hakkari ekolojik koşullarında farklı ekim zamanlarının bazı aspir (Carthamus tinctorius L.) çeşitlerinde verim ve kalite üzerine etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 24(2), 88-96.
• Gomashe, S. S., Ingle, K. P., Sarap, Y. A., Chand, D., Rajkumar, S. (2021). Safflower (Carthamus tinctorius L.): An underutilized crop with potential medicinal values. Annals of Phytomedicine, 10(1), 242-248. doi: 10.21276/ap.2021.10.1.26.
• Hatipoğlu, H., Arslan, H., Karakuş, M., Köse, A. (2012). Şanlıurfa koşullarında farklı aspir çeşitlerinin (Carthamus tinctorius L.) uygun ekim zamanlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 26(1), 1-16.
• İnan, M. (2020). Yarı Kurak Koşullarda Ekim Zamanlarının Çörekotu (Nigella sativa L.) Verim ve Verim Özelliklerine Etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 7(1), 32-37.
• Keleş, R and Öztürk, Ö. (2012). Farklı ekim zamanlarının bazı aspir çeşitlerinde verim ve kalite üzerine etkileri. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 5(1), 112-117.
• Kıllı, F and Küçükler, A. H. (2005). Farklı ekim zamanı ve potasyum uygulamasının aspirde (Carthamus tinctorius L.) tohum verimi ve bitkisel özelliklere etkisi. Paper presented at the Tarımda Potasyumun Yeri ve Önemi Çalıştayı, Eskişehir.
• Koç, H., Gümüşçü, G., Üstün, A., Ülker, R., Güneş, A., Kaya, Y., Şahin, M. (2009). Konya şartlarında aspir ekim zamanının belirlenmesi. Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, 19-22. VIII. Tarla Bitkileri Kongresi, Hatay.
• Mirshekari, M., Majnounhosseini, N., Amiri, R., Moslehi, A., Zandvakili, O. R. (2013). Effects of sowing date and irrigation treatment on safflower seed quality. Journal of Agricultural Science Technology, 15, 505–515.
• Nikabadi, S., Soleimani, A., Dehdashti, S. M., Yazdanibakhsh, M. (2008). Effect of sowing dates on yield and yield components of safflower (Carthamus tinctorius L.) in İsfahan Region. Pakistan Journal of Biological Sciences, 11(15), 1953-1956.
• Shahrokhnia, M. H and Sepaskhah, A. R. (2017). Physiologic and agronomic traits in safflower under various irrigation strategies, plantin methods and nitrogen fertilization. Industrial Crops and Products, 95 126–139. https://doi.org/10.1016/j.indcrop.2016.10.021
• Singh, V and Nimbkar, N. (2006). Safflower (Carthamus tinctorius L.). In R. J. Singh (Ed.), Genetic Resource. Chromosome Engineering and Crop improvement (pp. 167-194). New York, USA: CRC Press Taylor & Francis Group.
• Tekin, F., Eryiğit, T., & Tunçtürk, M. (2021). Diyarbakır Ekolojik Koşullarında Kişniş (Coriandrum sativum var. microcarpum DC.) için Uygun Ekim Zamanı ve Ekim Normunun Belirlenmesi. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi, 7(2), 276-285.
• TUIK. (2021). Bitkisel üretim istatistikleri. Yağlı tohumlar. Tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerin üretim miktarları. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Bitkisel-Uretim-Istatistikleri-2021-37249. (Accessed date: September 09, 2023).
• Yeloojeh, K. A., Saeidi, G., Sabzalian, M. R. (2020). Drought stress improves the composition of secondary metabolites in safflower flower at the expense of reduction in seed yield and oil content. Industrial Crops and Products, 154, 112496. https://doi.org/10.1016/ j.indcrop.2020.112496
• Yılmazlar B. (2008). Konya şartlarında farklı ekim zamanlarının bazı aspir çeşitlerinde önemli tarımsal karakterler üzerine ve verime etkisinin belirlenmesi. (Doktora Tezi), Accessed adresss: Birg%C3%BCl%20YILMAZLAR%20tez.pdf (7.090Mb).