ISO 37120 standardı ulaşım göstergelerinin kanonik korelasyon analizi ile incelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 73 - 80, 29.10.2022

Emrah Akdamar

https://doi.org/10.51513/jitsa.1128878

Öz

Kentlerde yaşayan nüfusun giderek artmasıyla birlikte pek çok alanda yönetimsel problemler oluşmaktadır. Problemlere ilişkin bilimsel kararlar alabilmek için veri odaklı yönetim anlayışı benimsemek gerekmektedir. Kentin önemli göstergelerini belirlemek ve bu göstergeleri periyodik olarak izlemek, göstergeler arasında ilişkiler kurarak ortaya çıkan bulguları karar süreçlerine entegre etmek oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı, kent göstergeleri konusunda uluslararası bir standart olan ISO 37120 standardı Ulaşım başlığında yer alan kent göstergeleri arasındaki ilişkileri incelemektir. Bu amaçla kanonik korelasyon analizinden yararlanılmıştır. Standartta “Ulaşım” anahtar performans göstergesi içerisinde yer alan 5 alt gösterge analize alınmıştır. Belirlenen 5 gösterge, girdiler ve çıktılar olmak üzere iki gruba ayrılmış, bu gruplar üzerinden analiz gerçekleştirilmiştir. İlgili iki küme arasında 0.741 olarak hesaplanan kanonik korelasyon katsayısı anlamlı bulunmuştur. Toplu taşıma kullanımını arttıran unsurun, otobüs, hafif raylı tramvayla, troleybüs gibi düşük kapasiteli toplu taşıma sistemlerinden çok ağır raylı metro sistemleri, banliyo sistemleri gibi yüksek kapasiteli toplu taşımayla ilişkili olduğu belirlenmiştir.Ayrıca, otomobil sayısı yüksek olan kentlerde düşük kapasiteli toplu taşıma eğiliminin bulunduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kanonik korelasyon analizi, ISO 37120, kent göstergeleri, ulaşım

Kaynakça

• Akdamar, E. (2018, Mart 28). Akıllı kentlere ilişkin ISO 37120 standardı göstergelerinin çok değişkenli istatistiksel tekniklerle irdelenmesi . Doktora Tezi. Bursa, Türkiye: T.C Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Altaş, D., & Giray, S. (2005). Türkiye’nin Eğitim, Sağlık ve İktisadi Göstergeleri Arasındaki Etkileşiminin Kanonik Korelasyon Analizi ile İncelenmesi. Uludağ Üniversitesi İİBF Dergisi, 45-66.
• Çemrek, F. (2014). Türkiye’deki İllerin Gelir ve Refah Düzeyi Değişkenleri Arasındaki İlişkinin Kanonik Korelasyon Analizi ile İncelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 197-215.
• Gögebakan, M. (2021). Ulaştırma Sistemlerinde Kullanılan Sayısal Yöntemler. A. Kılıç, & G. S. Denktaş, Ulaştırma sistemleri: Temel Kavramlar, Ekonomi, Politika, Terminoloji ve Mevzuat. (s. 385-416). Ankara: Nobel Kitabevi .
• Hotelling, H. (1935). The most predictable criterion. Journal of Educational Psychology, 139-142.
• ISO. (2014). ISO37120 Sustainable development of communities - Indicators for city services and quality of life. Cenevre
• Leautier, F. (2022). Cities in a Globalizing World, Governance, Performance & Sustainability. DC: Dünya Bankası Yayınları.
• Mccarney, P. (2015). The Evolution of Global City Indicators and ISO37120: The First International Standard on City Indicators. Statistical Journal of the IAOS, 31, 103-110.
• Özçomak, M., & Demirci, A. (2010). Afrika Birliği Ülkelerinin Sosyal ve Ekonomik Göstergeleri Arasındaki İlişkinin Kanonik Korelasyon Analizi ile İncelenmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 261-274.
• Shafto, M., Degani, A., & Kirlik, A. (1997). Canonıcal Correlatıon Analysıs of Data on Human-Automatıon Interactıon. Proceedings of the 41st Annual Meeting of the Human Factors and Ergonomics Society. (s. 1-7). Albuquerque NM: Human Factors Society.
• Sharma, S. (1996). Applied Multivariate Techniques. Canada.: John Wiley & Sons, Inc.
• Stewart, D., & Love, W. (1968). A General Canonical Correlation Index. Psychological Bulletin, 160-163.
• Ünlükaplan, Y. (2008). Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemlerin Peyzaj Ekolojisi Araştırmalarında Kullanımı. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Url-1 citiesalliance. <www.citiesalliance.org.> Erişim tarihi: 07.06.2022
• Url-2 Iclei <www.iclei.org.> Erişim tarihi: 07.06.2022
• Url-3 Icma <www.icma.org.>Erişim tarihi: 07.06.2022
• Url-4 < http://www.millennium-project.org> Erişim tarihi: 05.06.2022
• Url-5 <www.uclg.org> Erişim tarihi: 06.06.2022
• Url-6 <www.unhabitat.org> Erişim tarihi: 09.06.2022
• Url-7 <www.dataforcities.org/wccd/> Erişim tarihi: 05.01.2018
• Url-8 <www.euro.who.int> Erişim tarihi: 05.06.2022