İscehisar (Afyonkarahisar) Termal ve Mineralli Sularının Hidrojeokimyası ve Kullanım Özellikleri

Yıl 2019, Cilt: 43 Sayı: 2, 279 - 291, 15.01.2019

Can Başaran , Ahmet Yıldız , Merve Cigerci

https://doi.org/10.24232/jmd.655363

Öz

Bu çalışmada Afyonkarahisar ili-İscehisar ilçesi ve çevresinde yer alan 1 adet termal su, 1 adet mineralli
su ve 5 adet soğuk su örneğinin hidrojeokimyası ve kullanım özellikleri incelenmiştir. Paleozoyik yaşlı Afyon
metamorfiklerini oluşturan şistler bölgedeki termal ve mineralli su örneklerinin temel kayacını, İscehisar mermerleri
hazne kayacını ve Neojen birimlerin geçirimsiz seviyeleri örtü kayacını oluşturmaktadır. Bölgede derinlere süzülen
yeraltı suları, jeotermik gradyana bağlı olarak ısınmakta ve termal su olarak ve/veya daha uzun bir mesafe kaydedip
soğuyarak mineralli su olarak yüzeye çıkmaktadır. Neojen yaşlı seviyelerin geçimli birimleri ise soğuk örneklerinin
akifer kayaçlarıdır. Elde edilen analiz sonuçlarına göre; termal su örneğinin Na-Ca-HCO3, mineralli su örneğinin
Na-HCO3 ve soğuk su örneklerinin Ca-Mg-HCO3 ve Ca-Na-HCO3 tipli sular oldukları belirlenmiştir. Soğuk
suların içerdikleri Mg ve Na iyonlarının, etkileşimde bulundukları metamorfik-volkanik kayaçlardan kaynaklandığı
düşünülmektedir. Termal ve mineralli su örneklerinin silis jeotermometrelerine göre hesaplanan hazne kaya
sıcaklıkları sırasıyla 69-119°C ve 46-82°C arasındadır. Kullanım özelliklerine göre değerlendirildiğinde, soğuk su
örneklerinde As haricindeki tüm iyonların insani tüketim limitlerine (İTASHY, 2013) ve mineralli su örneğinde Cr
haricindeki tüm iyonların doğal mineralli su limitlerine (DMSY, 2004) uyduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İscehisar, Afyonkarahisar, jeotermal, mineralli su, hidrojeokimya

Kaynakça

• Arnorsson, S., Gunnlaugsson, E., Svavarsson, H., 1983. The chemistry of geothermal waters in Iceland-II. Mineral Equilibria and independent Variables Controling Water Compositions. Geochimica et Cosmochimica Acta, 47, 547- 566. DMSY., 2004. Doğal Mineralli Sular Hakkında Yönetmelik (2004), Resmî Gazete Sayısı: 25657. Ellis, A.J., Mahon, W.A.J., 1967. Natural hydrothermal systems and experimental hot water/rock interactions. Part II. Geochimica et Cosmochimica Acta, 31, 519-538. Fournier, R.O., 1977. A review of chemical and isotopic geothermometers for geothermal systems, Proceedings of the symposium on geothermal energy, Cento Scientific Programme, 133-143. Fournier, R.O., 1979. A revised equation for the Na-K geothermometer. Geothermal Resource Council Transections, 3, 221-224. Fournier, R.O., 1990. The interpretation of Na-KMg relations in geothermal waters. Geothermal Resource Council Transections, 14, 1421-1425. Fournier, R.O., Truesdell, A.H., 1973. An Empirical Na-K-Ca Geothermometer for Natural Waters. Geochimica et Cosmochimica Acta, 37, 1255-1275. https://doi.org/10.1016/0016-7037(73)90060-4. Giggenbach, W. F., 1988. Geothermal Solute Equilibria. Derivation of Na-K-Mg-Ca Geoindicators. Geochimica et Cosmochimica Acta, 52, 2749-2765. Giggenbach, W.F., Goguel, R.L., 1989. Collection and Analysis of Geothermal and Volcanic Water and Gas Discharges. Report No. CD 2401. Chemistry Division, DSIR, Petone, New Zealand. Göncüoğlu, M.C., Turhan, N., Şentürk, K., Uysal, Ş., Özcan, A., Işık, A., 1996. Orta Sakarya’da Nallıhan-Sarıcakaya Arasındaki Yapısal Birliklerin Jeolojik Özellikleri, MTA Rap. No. 10094, (Yayınlanmamış). Gürsoy, H., Piper, J.D.A., Tatar, O., 2003. Neotectonic deformation in the western sector of tectonic escape in Anatolia: palaeomagnetic study of the Afyon region, central Turkey. Tectonophysics, 374, 57-79. Harder, H., 1970. Boron content of sediments as a tool in facies analysis. Sedimentary Geology, 4, l53- 175. IAH., 1979. Map of mineral and thermal water of Europe. Scale 1:500.000, International Association of Hydrogeologists, United Kingdom.