Ortaokul Fen Bilimleri Ders Kitaplarındaki Etkinliklerin Araştırmaya Dayalı Öğrenmeyi Destekleme Durumlarının Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 28 - 38, 07.06.2018

Yusuf İslam Güneş , Feray Sağdıç , Canan Laçin Şimşek

Öz

Araştıran,
sorgulayan, problemlerin çözümünde bilimsel yöntemleri kullanabilen bireyler
yetiştirmek fen eğitiminin temel amaçlarındandır. Bunun gerçekleşebilmesi,
ancak öğretim sürecinin iyi düzenlenmesi, uygun öğretim yöntem, teknik ve araçların
kullanılması ile mümkündür. Okullarda kullanılan öğretim araçlarının başında
ders kitapları gelmektedir. Ders kitaplarının niteliği, kullanılan dil, görseller,
yer verilen etkinlikler öğrenmeyi etkilemektedir. Bu çalışmanın konusunu, 2013
yılında revize edilen program doğrultusunda hazırlanan ders kitaplarındaki
etkinlikler oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, 2013 Fen Bilimleri dersi programının
temel yaklaşımı olan araştırmaya dayalı öğrenmeye göre hazırlanmış olan ders
kitaplarında yer alan etkinliklerin bu stratejiye uygunluğunun değerlendirilmesidir.
Araştırma betimsel bir çalışmadır ve doküman incelemesi yapılmıştır. Bu doğrultuda,
Marmara Bölgesinde dağıtımı yapılan 5., 6. ve 7. sınıf kitapları olmak üzere
toplam 5 kitap incelenmiştir. Kitaplarda yer alan etkinliklerin incelenmesi için
bir etkinlik değerlendirme tablosu oluşturulmuş ve etkinlikler betimsel analiz
ile değerlendirilmiştir. İnceleme sonuçlarına göre, ders kitaplarında yer alan
etkinliklerin genel olarak araştırmaya dayalı fen öğrenimini destekleme
durumlarının yetersiz olduğu ve 5. sınıftan itibaren ders kitaplarının araştırmayı
destekleme durumlarının sınıf düzeyleri arttıkça azaldığı tespit edilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

araştırmaya dayalı öğrenme, etkinlikler, fen bilimleri ders kitapları

Determination of The Activities In Secondary School Science TextBooks to Supporting Inqury Based Learning

Öz

Science education focuses on
traning individuals, who investigate, question, and utilize scientific methods
during problem solving. It could only be achieved by arrangment of proper
learning process, and usage of suitable teaching methods, techniques, and
tools. Textbooks are among most critical teaching tools at school. Quality of
content, the language, visuals, and the activities withintext books effect
learning. This study contains activities in science books, which were prepared
according to the revised curriculum in 2013. The aim of the study is to
determine if activities within secondary school science textbooks are in line
with the strategy of 2013 science lesson curriculum, in which the basic
approach is inqury based learning. This was a descriptive study and document
analysis was used.. In that sense, a total of 5 books distributed in Marmara
region for 5th, 6th, and 7th grades are studied. An activity evaluation table
was constructed in order to study activities in these books, and activities
were evaluated through descriptive analysis. According to study results,
activities in textbooks are mainly found ineffective in terms of supporting
inqury based learning, and the amount of ineffectiveness increases each year
from 5th grade onwards.

Anahtar Kelimeler

Inqury based learning, activity

Kaynakça

• Akerson, L.V., Dickinson, L. (2003). Using GIS technology to support K-8 scientific inquiry teaching and learning, 12(1).
• Anderson, R. D. (2002). Reforming science teaching: What research says about inquiry. Journal of Science Teacher Education, 13, 1-12.
• Akpullukçu, S. (2011). Fen ve Teknoloji Dersinde Araştırmaya Dayalı Öğrenme Ortamının Öğrencilerin Akademik Başarı, Hatırda Tutma Düzeyi ve Tutumlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Ateş, S. (2004). The Effects of Inquiry-Based Instruction on The Development of Integrated Science Process Skills in Trainee Primary School Teachers With Different Pigetian Developmental Levels. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24 (3) 275-290.
• Balcı, S., Çakıroğlu, J.ve Tekkaya, C. (2006). Engagement, exploration, explanation, extension, and evaluation (5E) learning cycle and conceptual change text as learning tools, Biochemisty And Molecular Biology Education, 34 (3)167 – 239
• Bozkurt, O. (2012). Fen Eğitiminde Araştırmaya Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Öğrencilerin Akademik Başarılarına ve Bilimsel Süreç Becerilerine Etkisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 9, 18. 187-200.
• Bozkurt, O., Ay, Y. ve Fansa, M. (2013). Araştırmaya Dayalı Öğrenmenin Fen Başarısı ve Fene Yönelik Tutuma Etkisi İle Öğretim Sürecine Yönelik Öğrenci Görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 13, 2, 241-256.
• Crawford, B., Zembal-Saul, Mungord, D.ve Friedrichsen, P. (2004). Confronting Prospective teachers ideas of evolution and scientific inquiry using technology and inquiry-based tasks, Journal Of Research In Science Teaching, 42 (6), 613-637.
• Çalışkan, H. ve Turan, R. (2010). Sosyal Bilgiler Dersinde Araştırmaya Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Derse Yönelik Tutuma Etkisi. İlköğretim Online, 9(3), 1238-1250, 2010.
• Çelksöz, M. (2012). Farklı Düzeylerdeki Sorgulayıcı-Araştırmaya Dayalı Öğretim Yöntemlerinin İlköğretim Öğrencilerinin Başarı, Tutum, Bilimsel Süreç Becerisi ve Bilgi Kalıcılıklarına Etkileri.Yükseklisans Tezi. Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Deckert, A.A. ve Nestor, L.P. (1998). An example of guided inquiry, collaborative Physical chemistry Laboratory Course, Journal of Chemical Education 75,7. 860
• Demirbaş, M. (2008). İlköğretim 6. sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitaplarının Belirli Değişkenler Bakımından İncelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi. 11, 53-68.
• Dilbaz, G. A., Yelken, t. Y. ve Özgelen, S. (2013). Araştırma Temelli Öğrenmenin İlköğretim Öğrencileri Üzerindeki Etkileri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1),89-103.
• Doğruöz, P. (1998). Effect of Science Process Skill Oriente Lesson on Understanding of Fluid Force Concepts. Yüksek Lisans Tezi. Middle East Technical University, Ankara.
• Dökme, İ. (2005). Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim 6. sınıf Fen Bilgisi Ders Kitabının Bilimsel Süreç Becerileri Yönünden Değerlendirilmesi. htt://ilkogretim-online.org.tr/vol4say1/index.htm (Erişim Tarihi: 18.05.2016)
• Durmaz, H. ve Mutlu, S. (2012). 7. Sınıf Öğrencilerinin Bilimsel Süreç becerilerini Geliştirmeye Yönelik Bir Çalışma Örneği. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Dergisi. 6, (1), 124-150.
• Feyzioğlu, E. Y. ve Tatar, N. (2012). Fen ve Teknoloji Ders Kitaplarındaki Etkinliklerin Bilimsel Süreç Becerilerine ve Yapısal Özelliklerine Göre İncelenmesi. Eğitim ve Bilim, 37, 164.
• Haktamış, H. ve Ergin (2007). Ö. Bilimsel süreç becerileri ile bilimsel yaratıcılık arasındaki ilişkinin belirlenmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 3,1123.
• Johnson, M. A ve Lawson, A.E. (1997). What are the relative effects of reasoning ability and prior knowledge on biology achievement in expository and inquiry classes?, Journal of Research in ScienceTeaching, 5, (1) 89-103
• Kula, Ş. G. (2009). Araştırmaya Dayalı Fen Öğrenmenin Öğrencilerin Bilimsel Süreç Becerileri, Başarıları, Kavram Öğrenmeleri ve Tutumlarına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Marlow M.P. ve Stevens, E.. (1999). Science Teacher Attitudes About Inquiry-Based Science . Paper Presented at The Annual Meeting of the National Association for Research in Science Teaching, Boston.Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı (2013). Fen Bilimleri Dersi 3,4,5,6, 7 ve 8. sınıflar öğretim programı. Devlet Kitapları Basım Evi, Ankara.National Research Council (1996). National standards in science education, Washington, DC: National Academic Press.
• National Research Council (NRC) (2000). National Science Education Standards. Washington DC: National Academy Press.
• Özkan, E. Ç. ve Bümen, N. T. (2014). Fen ve Teknoloji Dersinde Araştırmaya Dayalı Öğrenmenin Öğrencilerin Erişilerine, Kavram Öğrenmelerine, Üstbiliş Farkındalıklarına ve Fen ve Teknoloji Dersine Yönelik Tutumlarına Etkisi. Ege Eğitim Dergisi. 15,1,251-278.
• Özsoy, H. (2007). İlköğretim 4-5. Sınıf Fen ve Teknoloji Ders Kitaplarının Öğrenci, Öğretmen ve Veli Görüşleri Bağlamında Değerlendirilmesi. Yüksek lisans Tezi. Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
• Romance, N.R.ve Vitale, M.r. (2005). A knowledge- focused multi-part strategy for enhancing student reading comphrehension proficency in grade 5, International Reading Association, San Antonia, Texas.
• Tatar, N. (2006). İlköğretim Fen Eğitiminde Araştırmaya Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Bilimsel Süreç Becerilerine, Akademik Başarıya ve Tutuma Etkisi. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Tatar, N. ve Kuru, M. (2006). Fen Eğitiminde Araştırmaya Dayalı Öğrenme Yaklaşımının Akademik Başarıya Etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 31,147-158.
• Wallace, C.S. ve Kang, N. (2003), An İnvestigation of Experienced Secondary Science Teachers ‟Beliefs About İnquiry: An Examination Of Competing Belief Sets, Journal of Reseach In Science Teaching, 41 (9)936-960
• Windschitl, M., Thompson, J. ve Braaten, M., (2007). Beyond the scientific method: model-based ınquiry as a new paradigm of preference for school science investigations.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı) Ankara: Seçkin Yayıncılık. İncelenen KitaplarA yayınevi: MEB, (2015). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Fen Bilimleri 5. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• B yayınevi: Erten, S. (2015). Ortaokul Fen Bilimleri 5. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Bilim ve Kültür Yayınları.
• C Yayınevi: MEB, (2015). Ortaokul Fen Bilimleri 6. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: MEB Yayınları.
• D Yayınevi: Güler, S., Y. (2015). Ortaokul Fen Bilimleri 6. Sınıf Ders Kitabı. İstanbul: Altın Yayınlar Kitabevi.
• E Yayınevi: Özoğlu, H., H. ve Mısırlıoğlu, Z. (2015). Ortaokul Fen Bilimleri 7. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Ada Matbaacılık.