İlkokul 4. Sınıf Öğrencilerinin Yardımseverlik Değerine Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 3, 121 - 134, 21.10.2024

Mustafa Dolmaz , Hatice Dolmaz

Öz

Yardımseverlik insanoğlunun ilk var olduğu günden itibaren gündelik hayatın ekonomik, sosyal, kültürel koşullarına ayak uydurabilmek için işe koştuğu, toplumun refahına katkıda bulunan, toplumsal birlik-beraberliğin sağlanmasında önemli rolü olan, toplumsal huzuru sağlayan ve toplumsal dengenin bozulmasına engel olan bir değerdir. Bu araştırmanın amacı ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin yardımseverlik tutumlarının çeşitli değişkenler bağlamında incelenmesidir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden biri olan tarama (ilişkisel tarama) yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini Türkiye'nin Sivas ilinde bulunan bir devlet okulunun ilkokul 4. sınıf öğrencileri, örneklemini ise bu okulun A, B, C sınıflarında öğrenim gören yirmişer kişiden oluşan toplamda 60 kişilik bir öğrenci grubu oluşturmaktadır. Örneklemin belirlenmesinde basit-seçkisiz örneklem yöntemine başvurulmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Aktepe (2010) tarafından geliştirilen yardımseverlik tutum ölçeği ve araştırmacı tarafından geliştirilen bilgi formu kullanılmıştır. Araştırmanın verilerinin analizinde one way anova ve tukey testinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda sosyal medyaya, oyun oynamaya, kitap okumaya, sinemeya, çizgi filmlere ilgilerinin ve arkadaş sayılarının ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin yardımseverlik tutumları üzerinde anlamlı ve pozitif yönlü bir farklılık yarattığı tespit edilmiştir. Öğrencilerin ailelerinin ekonomik durumlarının ise yardımseverlik değerine yönelik tutumlarında anlamlı bir farklılık yaratmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Yardımseverlik, Değerler, İlkokul, Sosyal Bilgiler

Examination of Primary School 4th Grade Students’ Attitudes Towards The Helpfullnes Value in The Context of Various Variables

Öz

Helpfulness is a value that humankind has been running to keep up with the economic, social and cultural conditions of daily life since the first day of its existence, that contributes to the welfare of the society, plays an important role in ensuring social unity, ensures social peace and prevents the deterioration of social balance. The aim of this research is to examine the helpfulness attitudes of primary school 4th grade students in the context of various variables. In the research, the survey (correlational survey) method, which is one of the quantitative research methods, was used. The population of the research consists of 4th grade primary school students of a public school in Sivas, Turkey, and the sample of the research is a student group of 60 students in total, consisting of twenty students from A, B, C classes of this school. Simple-random sampling method was used to determine the sample. The helpfulness attitude scale developed by Aktepe (2010) and the information form developed by the researcher were used as data collection tools in the research. In the analysis of the data of the study, One-Way Anova and Tukey Tests were used. As a result of the research, it was determined that the interest in social media, playing games, reading books, cinema, cartoons and the number of friends made a significant and positive difference on the helpfulness attitudes of the fourth grade students. It was observed that the economic status of the families of the students did not make a significant difference in their attitudes towards the helpfulness value.

Anahtar Kelimeler

Helpfulness, Social Studies, Primary School, Values

Kaynakça

• Akalın, E. (2021). Değerler eğitiminde klasik Türk edebiyatı metinlerinden faydalanmak: manzum nasihatnameler örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 19(41), 79-128.
• Aktepe, V. (2010). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde yardımseverlik değerinin etkinlik temelli öğretimi ve öğrencilerin tutumlarına etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Aktepe, V. (2015). Etkinliklerle yardımseverlik değer eğitimi (örnek çalışma). M. Gündüz (Ed), Değerler eğitimi (ss. 175-213). Maya Akademi.
• Akto, A. & Akto, S. (2020). Erken çocukluk ve değerler eğitimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(74), 326-340.
• Aladağ, S. (2009). İlköğretim sosyal bilgiler öğretiminde değer eğitimi yaklaşımlarının öğrencilerin sorumluluk değerini kazanma düzeyine etkisi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Alimcan, D. & Altunay Şam, E. (2017). Sosyal bilgiler dersi boyutunda değerler eğitiminin önemi ve medyanın değerler üzerindeki etkisi. Milli Eğitim, 215, 239-259.
• Argon, T. ve Alğan, Y. (2013). İlköğretim okulları öğretmenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışları ile problem çözme becerileri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 143-164.
• Aslan, S. (2018). Relationship between the tendency to tolerance and helpfulness attitude in 4th grade students. International Journal of Progressive Education (INASED), 14(2), 29-36.
• Aslan, S. & Aybek, B. (2019). The value of helpfulness: an analysis of the 4th grade primary school students’ views and their drawings. International Online Journal of Educational Sciences, 11(5), 106-118.
• Ayaydın, Y. & Ayaydın, H. Y. (2018). Sosyal medyanın değer oluşturma sürecindeki rolünün öğrenci görüşleriyle incelenmesi. Değerler Eğitimi Dergisi, 16(35), 57-89.
• Barnes, J. M. (2019). Teachers’ values: An international study of what sustains a fulfilling life in education. Journal of Education and Training Studies, 7(5), 1-18.
• Baumeister, R. F., Masicampo, E. J., & DeWall, C. N. (2009). Prosocial benefits of feeling free: Disbelief in free will increases aggression and reduces helpfulness. Personality and Social Psychology Bulletin, 35(2), 260-268.
• Baycar, A. (2019). Dini ve sosyolojik boyutlarıyla dayanışma-yardımlaşma olgusu. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 21(39), 199-225.
• Bektaş, M. & Karadağ, B. (2013). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin yardımlaşma değerine yönelik geliştirdikleri metaforların incelenmesi. Turkish Studies (Elektronik), 8(8), 271-286.
• Böke, K. (2014). Örnekleme. K. Böke (Ed), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (ss.103-149). Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel F. (2011). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Çalışkan, H. & Çavuş, M. (2020). Hoşgörü eğilim ölçeği yetişkin formu: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(40), 181-205.
• Çengelci Köse, T., Karaduman, H. & Eryılmaz, Ö. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarına göre sosyal medyada değerler. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry (TOJQI), 8(2), 250-271.
• Çoban, B. & Nacar, E. (2006). Okul öncesi eğitimde eğitsel oyunlar. Nobel Basımevi.
• Dağı, F., Alptekin, M. & Kaplan, T. (2018). Türk Dünyası hayvan masallarında tespit edilen değerler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi (SUTAD), 43, 227-247.
• Demircioğlu, İ. H., Demircioğlu, E. & Genç, İ. (2018). Pedagojik formasyon programına devam eden tarih öğretmen adaylarının gözüyle Türk dünyası temel değerleri: Fatih eğitim fakültesi örneği. Değerler Eğitimi Dergisi, 16(36), 39-56.
• Dolmaz, M. & İlhan, G. O. (2021). Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Yer Alan Değerlerin Öğretiminde Felsefi Eserler: Stoacılar Örneği. Journal of History School, 53, 2651-2680.
• Dolmaz, M. & Metin, Ö. (2021). Ebeveynlerin gözüyle Covid-19'un eğitim-öğretim sürecine ve öğrencilerin sosyal hayatlarına etkileri. International Journal of Social Science Research, 10(1), 96-121.
• Duran, M. (2020). Okul öncesi dönem velilerinin değerler eğitimine yönelik görüşleri. Journal of History School, 13(47), 2485-2507.
• Emiroğlu, B. (2017). Değerler eğitiminin gençlerin sağlıklı sosyalleşmelerine etkisi. International Journal of Eurasian Education and Culture, 2(3), 115-126.
• Erdal, K. (2019). Values education in kids games. International Journal of Humanities and Research, 3(2), 53-59. Eroğul, N. (2012). Değerler eğitiminde aile ve okul etkileşiminin önemi. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim, 150-151, 19-25.
• Griffin, K. (1996). Reel talk: Movies, values, and language acquisition. The Journal of The Imagination In Language Learning, 3, 42-46.
• Gümüş, Ç. & Adam, H. (2020). Çizgi filmlerin okul öncesi dönem çocukları üzerine etkisi: Açıkhava tasarımları. Ulakbilge, 47, 409–421.
• Hedge, A. & Yousif, Y. H. (1992). Effects of urban size, urgency, and cost on helpfulness: A cross-cultural comparison between the United Kingdom and the Sudan. Journal of Cross Cultural Psychology, 23(1), 107-115.
• Hökelekli, H. (2010). Modern eğitimde yeni bir paradigma: Değerler eğitimi. Eğitime Bakış Dergisi, 6(18), 4-9.
• Huizinga, J. (2013). Oyunun toplumsal işlevi üzerine bir deneme. M. A. Kılıçbay (Çev.), Ayrıntı Yayınları.
• İslamoğlu, A. H. & Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Beta Basım Yayım Dağıtım.
• Kara, C., Altıntaş, A. & Kaya, İ. F. (2017). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının topluma hizmet uygulamalarıyla “yardımseverlik değeri” kazanmaları hakkındaki görüşleri. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 22, 23-37.
• Karakuş, N. (2015). Okul öncesi döneme hitap eden tema içerikli çizgi filmlerin değerler eğitimine katkısı yönünden değerlendirilmesi (Niloya örneği). Değerler Eğitimi Dergisi, 12(30). 251-277.
• Karatekin, N., Ekşi, H., Durmuş, A., Otrar, M., Durmuş, H. I. & Koç Yıldırım, P. (2012). Perese Değerler Eğitimi Öğretmen Kitabı: Yardımseverlik. Edam Yayıncılık.
• Kart, M. & Şimşek, H. (2020). Türk eğitim sisteminde değer arayışı: Yenilenen (2017) ilköğretim programları hangi değerleri kazandırıyor?. Değerler Eğitimi Dergisi. 18(40), 9-44.
• Kılcan, B. & Akbaba, B. (2018). Sosyal bilgiler öğretim programında yer alan dayanışma değerine ilişkin öğrenci algılarının incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 22(1), 185-210.
• Kılıçer, K., Özeke, V. & Çoklar, A. N. (2018). Sosyal medya kullanıcılarına ait siber davranışların insani değerler bağlamında incelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 56, 19-39.
• Korte, C. (1970). Group influences on the helpfulness of accident witnesses. Law & Society Review, 5(1), 7-20.
• Korte, C., Ypma, I., & Toppen, A. (1975). Helpfulness in Dutch society as a function of urbanization and environmental input level. Journal of Personality and Social Psychology, 32(6), 996–1003.
• Ladd, G. W, Oden, S. (1979). The relationship between peer acceptance and children's ideas about helpfulness. Child Development, 50(2), 402-408.
• MoNE. (2018). Sosyal bilgiler öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4,5,6,7. Sınıflar). https://mufredat.meb.gov.tr
• Moore, S. G. (1977). Considerateness and helpfulness in young children. Young Children, 32(4), 73-76.
• Murat, M., Doğan, Ş. & Öner, R. E. (2019). ““Afacanlar sınıfı” animasyon filmi ve kök değerler”. International Social Sciences Studies Journal, 5(46), 5542-5563.
• Oyserman, D. (2015). Values, psychology of. J. D. Wright (Ed.), International encyclopedia of the social & behavioral sciences. (ss. 36-40). Oxford Elsevier.
• Öz, N. (2019). Kimlik ve karakter oluşumunda okulun rolü. Diyanet İlmi Dergi, 55, 197-215.
• Özçelebi, O. S. & Cebecioğlu, N. S. (1990). Okuma alışkanlığı ve Türkiye: Türkiye’de okuma sorunu, nedenleri ve çözüm yolları. Milliyet Yayınları.
• Özden, H. Ö. (2004). Türk vakıf kurumunun duygusal ve felsefî temelleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), 339-349.
• Özgökbel Bilis, P. (2011). Çizgi filmlerde temsil edilen toplumsal değerler sistemi [Unpublished doctoral dissertation]. Ege Üniversitesi.
• Özmete, E. (2010). Sosyal kapitali yapılandırmak: Sosyal iletişim ağı ve yardımseverlik-gönüllülük. Aile ve Toplum, 11(6), 83-104.
• Öztaş, S. (2017). Ortaöğretim tarih derslerinde tarihî filmlerin değer eğitiminde kullanımı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(5), 3076-3099.
• Paquette, M. (2003). Real life and reel life. Perspectives in Psychiatric Care, 39(2), 47-48.
• Sabbağ, Ç. & Aksoy, E. (2011). Üniversite öğrencileri ve çalışanların boş zaman etkinlikleri: Adıyaman örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 10-23.
• Sağlam, A. (2016). Değerler eğitiminin öğrenci davranışlarına etkisinin veli görüşlerine göre incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(3), 723-742.
• Schwartz, S. H. (1994). Are the universal aspects in the structure and content of human values. Journal for Social Issues, 50(4), 19-45.
• Sevinç, B. (2014). Survey araştırması yöntemi. K. Böke (Ed.), Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (ss.243-284). Alfa Basım Yayım Dağıtım.
• Sönmez, Ö. F. & Akıncan, N. (2013). Ortaokul öğrencilerinin “yardımseverlik” değeri ile ilgili metefor algıları. Gaziosmanpaşa Bilimsel Araştırma Dergisi, 7, 105-120.
• Sönmez, Ö. F. & Akıncan, N. (2019). Sosyal bilgiler öğretim programındaki yardımseverlik ve dayanışma değerlerinin ulusal gazetelerde yer alma düzeylerinin incelenmesi. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 14(2), 802, 815.
• Şentürk, Ş. & Keskin A. (2019). Rafadan Tayfa çizgi filminin milli ve evrensel değerler açısından değerlendirilmesi. Eskişehir Osman gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 1-15.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. (6th. Edition), Boston: Pearson.
• Tahiroğlu, M. (2013). Performance task application concerning the promotion of the value of helpfulness in social studies course for primary schools. Educational Sciences: Theory & Practice, 13(3), 1855-1860.
• Temizyürek, F. & Akyüz, E. (2016). Frank Cotrell Boyce’un ‘Benim Adım Hiç Kimse’ adlı çocuk kitabının göçün çocuklar üzerindeki etkisi açısından incelenmesi.
• M. Günyüz, B. V. Yıldız & T. Şimşek (Eds.), III. Uluslararası Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu Bildiriler Kitabı (ss. 167-171). Step Matbaacılık.
• Turan, F. & Ulutaş, İ. (2016). Okul öncesi eğitimi öğretmenlerinin etkinliklerde kullandıkları resimli öykü kitaplarının karakter eğitimi açısından incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 209, 208-222.
• Tutgun-Ünal, A. & Deniz, L. (2020). Sosyal medya kuşaklarının sosyal medya kullanım seviyeleri ve tercihleri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi (Opus), 10(15), 1289-1319.
• Vignoles, A. (2017). Taramalar ve boylamsal araştırma. A. Erözkan & E. Büyüköksüz (Eds.), Ö. Sarıoğlu (Trans), Eğitimde Araştırma Yöntemleri ve Metodolojileri (ss. 187-194). Anı Yayıncılık (Orijinal Eserin Yayın Tarihi, 2012).