Türkiye’de Hemşirelik Öğrencilerinde COVID-19 Aşı Okuryazarlığı ile Sosyodemografik Özelliklerin Aşı Tutumlarına Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 3, 373 - 382, 15.07.2023

Dicle Filiz Yıldırım Gökşen , Elif Uludağ Sevgi Özkan

https://doi.org/10.46483/jnef.1327413

Öz

Giriş: COVID-19 pandemisi küresel bir sağlık sorunudur. Bu salgının kontrol altına alınabilmesinde aşılama önem taşımaktadır. Ancak toplumda aşı tereddütlerine neden olan pek çok neden vardır. Bu nedenlere COVID-19 aşısıyla ilgili asılsız bilgi ve söylemler örnektir. Toplumun aşıya yönelik doğru bilgi kaynaklarından olan hemşirelerin ve hemşirelik öğrencilerinin aşıya yönelik tutumu da aşılama oranlarını etkileyebilecek güçtedir. Bu nedenle sağlık hizmeti sunacak olan hemşirelik öğrencilerinin aşı okuryazarlığının ve sosyodemografik özelliklerinin aşı tutumlarına etkisi incelemek önemlidir.
Amaç: Hemşirelik öğrencilerinin COVID-19 aşı okuryazarlığının ve sosyodemografik özelliklerinin COVID-19 aşı tutumlarına etkisini incelemektir.
Yöntem: Araştırma tanımlayıcı ve ilişkisel niteliktedir. Veri toplama formu; tanıtıcı bilgi formu, COVID-19 aşı okuryazarlığı ölçeği ve COVID-19 aşısına yönelik tutumlar ölçeğinden oluşmaktadır. Veri toplama formu, hemşirelik öğrencilerinin haberleşme gruplarında çevrimiçi olarak paylaşılmıştır. Araştırmaya 503 hemşirelik öğrencisi dahil edilmiştir. Veriler, SPSS 25 paket programı ile tanımlayıcı istatistikler ve pearson korelasyon kullanılarak analiz edilmiştir.
Bulgular: Öğrencilerin COVID-19 aşı tutumlarını cinsiyet, baba eğitim düzeyi ve olunan aşı türü etkilemektedir. COVID-19 aşı okuryazarlığının ise aşı tutumunu olumlu yönde etkilediği belirlenmiştir.
Sonuç: Hemşirelik öğrencilerinin COVID-19 aşısına karşı olumlu tutum geliştirmesinde doğru bilgiye ulaşma becerilerinin desteklenmesi, COVID-19 aşısına yönelik eğitimlerin güncel tutulması ve ebeveynlerinin de bilgilendirilmesi aşılama oranlarına katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Aşı okuryazarlığı, Tutumlar, Hemşirelik öğrencileri

The Effect of COVID-19 Vaccine Literacy and Sociodemographic Characteristics on Vaccine Attitudes in Nursing Students in Turkey

Öz

Background: The COVID-19 pandemic is a global health problem. Vaccination is important in controlling this epidemic. However, there are many reasons that cause hesitations about vaccination in the society. Unfounded information and statements about the COVID-19 vaccine are examples of these reasons. The attitudes of nurses and nursing students, who are one of the society’s true sources of information about vaccines, are strong enough to affect vaccination rates. For this reason, it is important to examine the effects of vaccination literacy and sociodemographic characteristics of nursing students who will provide health services on vaccination attitudes.
Objectives: To examine the effects of nursing students’ COVID-19 vaccine literacy and sociodemographic characteristics on COVID-19 vaccine attitudes.
Methods: The research is descriptive and relational. The data collection form consists of an introductory information form, COVID-19 vaccine literacy and attitudes towards the COVID-19 vaccine. The data collection form was shared online in communication groups of nursing students. 503 nursing students were included in the study. The data were analyzed with the SPSS 25 package program using descriptive statistics and Pearson correlation.
Results: The COVID-19 vaccine attitudes of the students are affected by gender, father’s education level and the type of vaccination. It has been determined that COVID-19 vaccine literacy has a positive effect on vaccine attitude.
Conclusion: Supporting the ability of nursing students to reach the right information in developing a positive attitude towards the COVID-19 vaccine, keeping the training on the COVID-19 vaccine up-to-date and informing their parents will contribute to the vaccination rates.

Anahtar Kelimeler

COVID-19, Vaccine literacy, Attitudes, Nursing students

Kaynakça

• Alshehry, A. S., Cruz, J. P., Alquwez, N., Alsharari, A. F., Tork, H. M. M., Almazan, J. U., … Balay-Odao, E. (2022). Predictors of nursing students’ intention to receive COVID-19 vaccination: A multi-university study in Saudi Arabia. Journal of advanced nursing, 78(2), 446–457. https://doi.org/10.1111/jan.15002
• Belingheri, M., Ausili, D., Paladino, M. E., Luciani, M., Di Mauro, S., & Riva, M. A. (2021). Attitudes towards COVID-19 vaccine and reasons for adherence or not among nursing students. Journal of professional nursing: official journal of the American Association of Colleges of Nursing, 37(5), 923–927. https://doi.org/10.1016/j.profnurs.2021.07.015
• Biasio, L. R., Bonaccorsi, G., Lorini, C., & Pecorelli, S. (2021). Assessing COVID-19 vaccine literacy: a preliminary online survey. Human vaccines & immunotherapeutics, 17(5), 1304–1312. https://doi.org/10.1080/21645515.2020.1829315
• Biasio L. R. (2019). Vaccine literacy is undervalued. Human vaccines & immunotherapeutics, 15(11), 2552–2553. https://doi.org/10.1080/21645515.2019.1609850
• Coşkuner Erçelik, H., Çamlıca, T. (2022). Fear of COVID-19 among nursing students and an evaluation of their attitudes towards vaccination. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences, 14(1):224-231.
• Dodd, R.H., Pickles, K., Cvejic, E., Cornell, S., Isauutier, J.M.J., Copp, T.,…McCaffery, K.J. (2022). Perceived public health threat a key factor for willingness to get the COVID-19 vaccine in Australia. Vaccine, 40(17):2484-2490. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2021.08.007
• Durmuş, A., Akbolat, M., Amarat, M. (2021). COVID-19 aşı okuryazarlığı ölçeği’nin türkçe geçerlilik ve güvenirliliği çalışması. Cukurova Medical Journal, 46(2):732:741. https://doi.org/10.17826/cumj.870432
• Fadda, M., Suggs, L.S., Albanese, E. (2021). Willingness to vaccinated against COVID-19: Aqualitative study involving older adults from Southern Switzerland. Vaccine: X, 8:100108. https://doi.org/10.1016/j.jvacx.2021.100108
• Geniş, B., Gürhan, N., Geniş, Ç., Şirin, B., Çırakoğlu, O.C., Coşar, B. (2020). Development of perception and attitude scales related with covıd-19 pandemia. Pearson Journal Of Social Sciences & Humanities, 5(7):306-326. https://doi.org/10.46872/pj.127
• Jiang, N., Wei, B., Lin, H., Wang, Y., Chai, S., & Liu, W. (2021). Nursing students’ attitudes, knowledge and willingness of to receive the coronavirus disease vaccine: A cross-sectional study. Nurse education in practice, 55, 103148. https://doi.org/10.1016/j.nepr.2021.103148
• Karaman, D., Yılmaz, D., Yılmaz, H. (2021). İntörn hemşirelik öğrencilerinin Koronavirüs (COVID-19) korkusunun aşı karşıtlığına etkisinin incelenmesi. The Journal of Turkish Family Physician, 12(4), 179-191.
• Mercan, Z., Tezel Şahin, F. (2017). Babalık rolü ve farklı kültürlerde babalık rolü algısı. Uluslararası Erken Çocukluk Eğitimi Çalışmaları Dergisi, 2(2):1-10.
• Moore, D. C. B. C., Nehab, M. F., Camacho, K. G., Reis, A. T., Junqueira-Marinho, M. F., Abramov, D.,… Junior, S. C. D. S. G. (2021). Low COVID-19 vaccine hesitancy in Brazil. Vaccine, 39(42), 6262–6268. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2021.09.013
• Samanta, S., Banerjee, J., Kar, S. S., Ali, K. M., Giri, B., Pal, A., & Dash, S. K. (2022). Awareness, knowledge and acceptance of COVID-19 vaccine among the people of West Bengal, India: A web-based survey. Vacunas, 23, S46–S55. https://doi.org/10.1016/j.vacun.2022.01.002
• Tabachnick, B.G., Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. Boston, Pearson.
• Thomas, S. J., Moreira, E. D., Jr, Kitchin, N., Absalon, J., Gurtman, A., Lockhart, S., … Jansen, K.U. C4591001 Clinical Trial Group (2021). Safety and Efficacy of the BNT162b2 mRNA Covid-19 Vaccine through 6 Months. The New England journal of medicine, 385(19), 1761–1773. https://doi.org/10.1056/NEJMoa2110345
• Ullah, I., Khan, K. S., Tahir, M. J., Ahmed, A., & Harapan, H. (2021). Myths and conspiracy theories on vaccines and COVID-19: Potential effect on global vaccine refusals. Vacunas, 22(2), 93–97. https://doi.org/10.1016/j.vacun.2021.01.001
• Zaidi, A., Elmasaad, A., Alobaidli, H., Sayed, R., Al-Ali, D., Al-Kuwari, D., … Daher-Nashif, S. (2021). Attitudes and Intentions toward COVID-19 Vaccination among Health Professions Students and Faculty in Qatar. Vaccines, 9(11), 1275. https://doi.org/10.3390/vaccines9111275
• World Health Organization (2022a). WHO Coronavirus (COVID-19) Dashboard. Retrieved March 17, 2022, from https://covid19.who.int/
• World Health Organization (2022b). Timeline: WHO’s COVID-19 response. Retrieved March 17, 2022, from https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/interactive-timeline
• World Health Organization (2022c). COVID-19 Vaccine Tracker. Retrieved March 17, 2022, from https://covid19.trackvaccines.org/agency/who/
• World Health Organization (2022d). COVID-19 advice for the public: Getting vaccinated. Retrieved March 17, 2022, from https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/COVID-19-vaccines/advice