The Relationship Between Women’s Health Perceptions and Cervical Cancer-Pap Smear Test Health Beliefs

Yıl 2024, Cilt: 17 Sayı: 2, 283 - 294, 30.04.2024

Emre Uçar , Adile Tümer

https://doi.org/10.46483/jnef.1468671

Öz

Background: Cervical cancer is a type of cancer that can be detected at an early stage by screening tests.

Objective: This study was conducted to examine the relationship between women’s health perceptions and their cervical cancer-pap smear test health beliefs.

Methods: Cross-sectional and correlational research study was conducted with the participation of 400 women. The data of the study were collected with “Descriptive Information Form”, “Perception of Health Scale” and “Health Belief Model Scale for Cervical Cancer and Pap Smear Test”. Data were evaluated with SPSS 22.0 package program, descriptive statistics, one-way analysis of variance and Pearson correlation analysis.

Results: It was determined that the mean age of the women was 43.67 ± 8.62 and the mean Perception of Health Scale score was 51.03 ± 7.28. When cervical cancer and pap smear test health beliefs are examined; the highest mean score was obtained from the Benefit Motivation subscale (33.79 ± 5.58), followed by Health Motivation (10.28 ± 2.32), Seriousness (23.66 ± 6.40), Susceptibility (7.48 ± 2.63) and Barriers (30.8 ± 9.03) subscales respectively. A positive correlation was found between the mean health perception scale total score and the Health Motivation and Benefit Motivation, which is one of the subscale of Cervical Cancer and Pap Smear Test Health Belief Model Scale, and a negative relationship between the Barriers subscale (p < .05).

Conclusion: It can be said that the health perceptions of the women participating in the research are at a good level. Regarding cervical cancer and pap smear test, women’s benefit-motivation score is very good, health motivation and caring is good, and their perception of obstacles is low. It is recommended to conduct randomized controlled studies on the subject.

Kadınların Sağlık Algıları ile Serviks Kanseri-Pap Smear Testi Sağlık İnançları Arasındaki İlişki

Öz

Giriş: Serviks kanseri, tarama testleriyle erken evrede saptanabilen bir kanser türüdür.

Amaç: Bu araştırma, kadınların sağlık algıları ile serviks kanseri-pap smear testi sağlık inançları arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.

Yöntem: Kesitsel ve ilişki arayıcı tipteki araştırma, 400 kadının katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın verileri “Tanımlayıcı Bilgi Formu”, “Sağlık Algısı Ölçeği” ve “Serviks Kanseri ve Pap Smear Testi Sağlık İnanç Modeli Ölçeği” ile toplanmıştır. Veriler SPSS 22.0 paket programında, tanımlayıcı istatistikler, tek yönlü varyans analizi ve Pearson korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir.

Bulgular: Kadınların yaş ortalamasının 43.67 ± 8.62 ve sağlık algısı ölçeği puan ortalamasının 51.03 ± 7.28 olduğu belirlenmiştir. Serviks kanseri ve pap smear testi sağlık inançları incelendiğinde; en yüksek puan ortalamasının Yarar Motivasyon alt boyutundan (33.79 ± 5.58) alındığı, bunu sırasıyla Sağlık Motivasyonu (10.28 ± 2.32), Önemseme (23.66 ± 6.40), Duyarlılık (7.48 ± 2.63) ve Engeller (30.8 ± 9.03) alt boyutunun izlediği saptanmıştır. Sağlık algısı ölçeği toplam puan ortalaması ile Serviks Kanseri ve Pap Smear Testi Sağlık İnanç Modeli Ölçeği alt boyutlarından Sağlık Motivasyonu ve Yarar Motivasyonu arasında pozitif, Engeller alt boyutu arasında negatif yönde anlamlı ilişki belirlenmiştir (p < .05).

Sonuç: Araştırmaya katılan kadınların sağlık algılarının iyi düzeyde olduğu söylenebilir. Serviks kanseri ve pap smear testi ile ilgili olarak kadınların, yarar-motivasyon puanı çok iyi, sağlık motivasyonu ve önemseme iyi, engel algılarının düşük olması olumlu değerlendirilmiştir. Konu ile ilgili randomize kontrollü araştırmaların yapılması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Algısı, Serviks Kanseri, Pap Smear, Sağlık İnanç Modeli

Kaynakça

• Akça, E., Gökyıldız Sürücü, Ş. ve Akbaş, M. (2020). Gebelerde sağlık algısı, sağlık okuryazarlığı ve ilişkili faktörler. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 8(3), 630-642. https://doi.org/10.33715/inonusaglik.735467
• Aldohaian, A. I., Alshammari, S. A. ve Arafah, D. M. (2019). Using the health belief model to assess beliefs and behaviors regarding cervical cancer screening among Saudi women: A cross-sectional observational study. BMC Women’s Health, 19(1), 6. https://doi.org/10.1186/s12905-018-0701-2
• Bulut, A., Çelik, G. ve Yiğitbaş, Ç. (2020). Cervical cancer and pap smear health belief level in women applying to cancer early diagnosis screening and training center. Sakarya Tıp Dergisi, 10(3), 406-414. https://doi.org/10.31832/smj.730843
• Chisale Mabotja, M., Levin, J. ve Kawonga, M. (2021). Beliefs and perceptions regarding cervical cancer and screening associated with pap smear uptake in Johannesburg: A cross-sectional study. PloS ONE, 16(2), e0246574. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0246574
• Çeki, L. ve Özdemir, A. (2021). 21-65 yaş arası kadınların serviks kanserine yönelik bilgi ve davranışlarının sağlık inanç modeline göre değerlendirilmesi. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci 13(4), 858-68.
• Çetinkaya, A., Ovat Cankurtaran, D. ve Önat, G. (2019). Health perceptions and health promotion behaviors of workers working in an industrial field. Arch Health Sci, 6(3), 564-574. https://doi.org/10.5152/hsp.2019.576916
• Demirgöz Bal, M. (2014). Kadınların pap smear testi yaptırma durumlarının sağlık inanç modeli ölçeği ile değerlendirilmesi. Clinical and Experimental Health Sciences, 4(3), 133-138. https://doi.org/10.5455/musbed.20140711031132
• Durmaz, S., Sürücü, E. ve Ozvurmaz, S. (2020). Mermer fabrikası işçilerinde sağlık okuryazarlığı, sağlık algısı düzeyleri ve ilişkili faktörlerin belirlenmesi. Medical Sciences, 15(3), 81-91. https:/doi.org/10.12739/NWSA.2020.15.3.1B0092
• Egelioglu Cetisli, N., Dila Top, E. ve Işık, G. (2016). Cervical cancer and pap smear test health beliefs and health promoting lifestyle of women in Turkey. International Journal of Caring Sciences, 9(2), 630-639.
• Erenoglu, R., Can, R. ve Sekerci, YG. (2019). The effect of the health promotion program for young people on health behaviors, health perception, and self-efficacy levels: A randomized controlled trial. International Journal of Caring Sciences, 12(2), 1203–1212.
• Guvenc, G., Akyuz, A.ve Açikel, C. H. (2011). Health belief model scale for cervical cancer and pap smear test: psychometric testing. Journal of Advanced Nursing, 67(2), 428–437. https://doi.org/10.1111/j.1365-2648.2010.05450.x
• Hacıhasanoğlu Aşılar, R., Köse, S. ve Yıldırım, A. (2015). Kadınların servikal kanser ve “Pap smear” testine ilişkin bilgi, inanç ve davranışları. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci, 7(2), 102-11. https://doi.org/10.5336/hemşireler.2021-81645
• International Agency for Research on Cancer (IARC). (2021). Population factsheets. Turkey. https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/792-turkey-fact-sheets.pdf. adresinden erişildi.
• Kadıoğlu, H. ve Yıldız, A. (2012). Validity and reliability of Turkish version of Perception of Health Scale. Turkiye Klinikleri J Med Sci, 32(1), 47-53. https://doi.org/10.5336/medsci.2010-21761
• Karakoyunlu Şen, S. ve Kılıç Öztürk, Y. (2020). Sağlık algısı ile kanser taraması farkındalığı arasındaki ilişki. Türk Aile Hekimliği Derg, 24(4), 175–183.
• Karaoğlu, N., Karaoğlu, KB. ve Yardımcı, H. (2020). Sosyoloji ve tıp öğrencilerinin sağlık algısı ve sağlık kaygısı düzeylerinin karşılaştırılması. Ankara Med J, (3), 615-628.
• Kılıçsokan, P. ve İlhan, N. (2020). Bir aile sağlığı merkezine başvuran kadınların pap smear testi yaptırma durumları ile serviks kanserine ve pap smear testine yönelik sağlık inançları. JGON, 17(2), 323-327. https://doi.org/10.38136/jgon.667534
• Kızılırmak, A. ve Kocaöz, S. (2018). Bir üniversitedeki kadınların serviks kanseri ve pap smear testine ilişkin sağlık inançlarını etkileyen faktörler. STED, 27(3), 165–175. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/506498
• Kulakçı Altıntaş, H. ve Korkmaz Aslan, G. (2020). Kadınların meme ve serviks kanserinin erken tanısına yönelik sağlık inançlarının değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 7(3), 249-261. https://doi.org/10.31125/hunhemsire.834101
• Leung, S., ve Leung, I. (2010). Cervical cancer screening: knowledge, health perception and attendance rate among Hong Kong Chinese women. Int J Women’s Health, 2: 221-228. https://doi.org/10.2147/IJWH.S10724
• Mavi Aydoğdu, SG. ve Özsoy, Ü. (2018). Serviks kanseri ve HPV. Androl Bul, 20, 25−29. https://doi.org./10.24898/tandro.2018.62533
• Ozdelikara, A., Agacdiken Alkan, S. ve Mumcu, N. (2018). Determination of health perception, health anxiety and effecting factors among nursing students. Bakırköy Tıp Dergisi,14 (3), 275-82. https://doi.org/10.5350/BTDMJB.20170310015347
• Öztürk, Y. ve Gürsoy, E. (2020). Kadınların pap smear tarama testini yaptırmalarının önündeki engeller. STED, 29(1), 61–68. https://doi.org/10.17942/sted.466811
• Shirazi Zadeh Mehraban, S., Namdar, A. ve Naghizadeh, M. M. (2018). Assessment of preventive behavior for cervical cancer with the health belief model. Asian Pac J Cancer Prev, 19(8), 2155-2163. https://doi.org./10.22034/APJCP.2018.19.8.2155
• Şengel, A. ve Gür, K. (2018). “Sağlığa Yönelik Sosyal Sorumluluk” Programının ergenlerin empatik eğilim, özgecilik ve sağlık algısına etkisi. Marmara Medical Journal, 31, 17-26. https://doi.org/10.5472/marumj.371278
• TC. Sağlık Bakanlığı. (2019). Sağlık istatistikleri yıllığı. ISBN: 978-975-590-792-5 https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/40564,saglik-istatistikleri-yilligi-2019pdf.pdf?0 (Erişim Tarihi: 10.01.2021)
• The Survey System. (2017). Sample Size Calculator. https://www.calculator.net/sample-size-calculator.html (Erişim Tarihi: 12.12.2017)
• Uludağ, G., Gamsızkan, Z. ve Sungur, MA. (2020). Kadınların serviks kanseri ve taraması ile ilgili sağlık inançlarının değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(3), 357-362. https://doi.org/10.33631/duzcesbed.749205
• Yağız Altıntaş, R., Kilci Erciyas, Ş. ve Ertem, G. (2022). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin serviks kanseri ile human papilloma virüs enfeksiyonu aşılamasına ilişkin sağlık inanç düzeylerinin belirlenmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 15(1), 40-49. https://doi.org/10.46483/deuhfed.792977