Elektronik Fetal Monitörizasyon İzlem Öz Yeterlik Ölçeği Geliştirilmesi; Geçerlik ve Güvenirliği Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 4, 271 - 279, 29.12.2023

İffet Güler Kaya , Neriman Zengin

https://doi.org/10.5152/JANHS.2023.23523

Öz

Amaç: Araştırma sağlık profesyonellerinin elektronik fetal monitörizasyon (EFM) yorumlama ve yönetiminde öz yeterliğini değerlendirmede yararlanabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı geliştirmek amacıyla yapılmıştır.

Yöntemler: Araştırmaya Ağustos-Aralık 2022 tarihleri arasında İstanbul’da özel bir hastane grubunda çalışan, EFM cihazını kullanımını ve yorumlanmasını bilen, en az 6 aydır kadın hastalıkları ve doğum alanında çalışan 283 ebe ve hemşire çalışmaya dahil edilmiştir. Ölçeğin kapsam geçerliliği ifade boyutunda Kapsam Geçerlik oranı ve toplam ölçekte Kapsam Geçerlik İndeksi ile değerlendirildi. Ölçekte var olan gizli yapıyı ortaya çıkarmak amacı ile varimax rotasyon tekniği ile açımlayıcı faktör analizi ile ortaya çıkan yapının geçerliği doğrulayıcı faktör analizi ile test edildi. Ölçeğin güvenirliği iç tutarlılık kapsamında Cronbach alpha katsayısı, madde toplam korelasyonu, zamana göre değişmezliği test tekrar test ve ayırt ediciliği t testi ile incelenmiştir.

Bulgular: Ölçekte yer alan 37 ifadeye ilişkin alınan uzman görüşleri doğrultusunda kapsam geçerlik oranı 0,78 altında olan beş madde çıkartıldıktan sonra kapsam geçerlik indeksi 0,97 olarak saptandı. Ölçeğin açımlayıcı faktör analizinde faktör yükleri 0.87-041 arasında değişen toplam varyansın %77,59’unu açıklayan 32 ifadelik tek boyutlu bir yapı gösterdiği belirlendi. Tek boyutlu ölçeğin doğrulayıcı faktör analizinde χ2/sd = 4.77, RMSEA = 0.07, SRMR = 0.08, GFI, AGFI ve CFI değeri 0.90 ve kabul edilebilir değerlerde olduğu görüldü. Ölçeğin güvenirlik analizinde Cronbach alfa 0,98, madde toplam korelasyon katsayıları 0.58-0.87 arasında ve test tekrar test güvenirlik katsayısının da 0,80 olduğu belirlendi.

Sonuç: EFM İzlem Öz Yeterlilik Ölçeğinin yapısal özellikleri ve iç tutarlılık açısından kabul edilebilir geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Elektronik fetal monitörizasyon, öz yeterlik, sağlık profesyoneli

Kaynakça

• 1. Evans MI, Britt DW, Evans SM, Devoe LD. Changing perspectives of electronic fetal monitoring. Reprod Sci. 2022;29(6):1874-1894. [CrossRef]
• 2. Georgoulas G, Karvelis P, Spilka J, Chudáček V, Stylios CD, Lhotská L. Investigating pH based evaluation of fetal heart rate (FHR) recordings. Health Technol (Berl). 2017;7(2):241-254. [CrossRef]
• 3. Pinas A, Chandraharan E. Continuous cardiotocography during labour: analysis, classification and management. Best Pract Res Clin Obstet Gynaecol. 2016;30:33-47. [CrossRef]
• 4. Amer–Wåhlin I, Maršál K. ST analysis of fetal electrocardiography in labor. Semin Fetal Neonatal Med. 2011;16(1):29-35. [CrossRef]
• 5. Kale İ. Does continuous cardiotocography during labor cause excessive fetal distress diagnosis and unnecessary cesarean sections? J Matern Fetal Neonatal Med. 2021. [CrossRef]
• 6. Ayres-De-Campos D, Spong CY, Chandraharan E, FIGo Intrapartum Fetal Monitoring Expert Consensus Panel. FIGo consensus guidelines on intrapartum fetal monitoring: cardiotocography. Int J Gynaecol Obstet. 2015;131(1):13-24. [CrossRef]
• 7. Nunes VD, Gholitabar M, Sims JM, Bewley S. Intrapartum care of healthy women and their babies: summary of updated NICE guidance. BMJ. 2014;349:g6886. [CrossRef]
• 8. Chandraharan E, Evans S, Krueger D, Pereira, S,Skivens, S, & Zaima, A,Intrapartum fetal monitoring guideline. Physiol CTG Interpret. 2018:1-33.
• 9. Yatham SS, Whelehan V, Archer A, Chandraharan E. Types of intrapartum hypoxia on the cardiotocograph (CTG): do they have any relationship with the type of brain injury in the MRI scan in term babies? J Obstet Gynaecol. 2020;40(5):688-693. [CrossRef]
• 10. Del Pozo CZ, Ezquerro MC, Mejía I, et al. Diagnostic capacity and interobserver variability in FIGo, ACoG, NICE and Chandraharan cardiotocographic guidelines to predict neonatal acidemia. J Matern Fetal Neonatal Med. 2021;35(25):8498-8506. [CrossRef]
• 11. Devane D, Lalor J. Midwives’ visual interpretation of intrapartum cardiotocographs: intra- and inter-observer agreement. J Adv Nurs. 2005;52(2):133-141. [CrossRef]
• 12. Fahey Jo. The recognition and management of intrapartum fetal heart rate emergencies: beyond definitions and classification. J Midwifery Womens Health. 2014;59(6):616-623. [CrossRef]
• 13. Miller DA, Miller LA. Electronic fetal heart rate monitoring: applying principles of patient safety. Am J Obstet Gynecol. 2012;206(4):278-283. [CrossRef]
• 14. Hruban L, Spilka J, Chudáček V, et al. Agreement on intrapartum cardiotocogram recordings between expert obstetricians. J Eval Clin Pract. 2015;21(4):694-702. [CrossRef]
• 15. Lundsberg LS, Main EK, Lee HC, Lin H, Illuzzi JL, Xu X. Low-Interventional Approaches to Intrapartum care: hospital variation in practice and associated factors. J Midwifery Womens Health. 2020;65(1):33-44. [CrossRef]
• 16. Kc A, Wrammert J, Clark RB, Ewald U, Målqvist M. Inadequate fetal heart rate monitoring and poor use of partogram associated with intrapartum stillbirth: a case-referent study in Nepal. BMC Pregnancy Childbirth. 2016;16(1):233. [CrossRef]
• 17. Aktaş S, osmanağaoğlu MA. İntrapartum Elektronık fetal Monıtorızasyon Uygulaması ve sağlık Profesyonellerının sorumlulukları. Life Sci. 2017;12(1):14-29.[CrossRef]
• 18. Demir N, okumuş H, Aluş Tokat M. Elektronik fetal İzlem Eğitiminin ebe ve hemşirelerin bilgi ve yorumlama Becerilerine etkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi. 2011;4(2):63-66.
• 19. Çelik Bekleviç A, Karahan E, Çelik S. Sertifika Programlarının Cerrahi Hemşirelerinin öz etkililik- yeterlilik Düzeyine etkisi. Akdeniz Tıp Derg. 2023;9(2):129-135. [CrossRef]
• 20. Kacaroğlu VA, Koyun A. Hemşirelik Mesleği Öz Yeterlik ölçeğini Türkçeye Uyarlama çalışması. Acibadem Univ Saglik Bilimleri Derg. 2019;10(3):504-510. [CrossRef]
• 21. Bandura A. Self-efficacy: toward a unifying theory of behavioral change. Psychol Rev. 1977;84(2):191-215. [CrossRef]
• 22. Bandura A. Social foundations of thought and action: A social cognitive theory; 1985. https ://ci .nii. ac.jp /ncid /BA0074656 1
• 23. Lyndon A, o’Brien-Abel N. Fetal heart rate interpretation. in: Lyndon A, Wisner K, Fetal Heart Monitoring Principles and Practices. 6th ed. Kendall Hunt; 2021.
• 24. Pehrson C, Sorensen JL, Amer-Wåhlin I. Evaluation and impact of cardiotocography training programmes: a systematic review. BJOG. 2011;118(8):926-935. [CrossRef]
• 25. Dağlar G, Demirel G, Güler H, Yurtsal B. The effect of electronic fetal monitoring (EFM) education program on EFM interpretation skills. J Matern Fetal Neonatal Med. 2020;33(15):2541-2545. [CrossRef]
• 26. Çolakoğlu ÖM, Büyükekşi C. Açımlayıcı faktör analiz sürecini etkileyen unsurların değerlendirilmesi. Karaelmas Eğitim Bilimleri Derg. 2014;2(1):56-64.
• 27. Elangovan N, Sundaravel E. Method of preparing a document for survey instrument validation by experts. MethodsX. 2021;8:101326.[CrossRef]
• 28. Yeşİlyurt S, Çapraz C. Ölçek geliştirme çalışmalarında kullanılan kapsam geçerliği için bir yol haritası. Erzincan Univ Eğitim Fak Derg. 2018;20(1):251-264. [CrossRef]
• 29. Davis LL. Instrument review: getting the most from a panel of experts. Appl Nurs Res. 1992;5(4):194-197. [CrossRef]
• 30. Gaskin CJ, Happell B. on exploratory factor analysis: a review of recent evidence, an assessment of current practice, and recommendations for future use. Int J Nurs Stud. 2014;51(3):511-521. [CrossRef]
• 31. orçan F. Exploratory and confirmatory factor analysis: Which one to use first? J MeasEval Educ Psychol. 2018;9(4):414-421. [CrossRef]
• 32. Şencan H. Sosyal ve Davranışsal Ölçümlerde Güvenilirlik ve Geçerlilik. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2005:22-32.
• 33. Souza AC, Alexandre NMC, Guirardello EB. Psychometric properties in instruments evaluation of reliability and validity. Epidemiol Serv Saúde. 2017;26(3):649-659. [CrossRef]
• 34. Kılıç AF. Açımlayıcı faktör analizinde boyut sayısına karar verme: yöntemlere kısa bir bakış. Pamukkale Univ Sosyal Bilimler Enstitüsü Derg. 2022;51(Özel sayı 1):305-318.[CrossRef]
• 35. Yaşlıoğlu MM. Sosyal Bilimlerde faktör analizi ve geçerlilik: Keşfedici ve doğrulayıcı faktör Analizlerinin kullanılması. Istanb Univ İşletme Fak Derg. 2017;46:74-85.